Biết được thực trạng nhưng chưa có giải pháp hành động
Theo báo cáo từ Sở Giao thông Vận tải (GTVT) cho biết: Hà Nội hiện có khoảng 5,5 triệu xe mô tô, xe máy. Loại xe này vẫn là phương tiện giao thông chủ yếu của đa số người dân và có xu hướng gia tăng nhanh. Trong đó có nhiều xe đã sản xuất, sử dụng từ những năm 90 của thế kỷ trước; thậm chí có xe tuổi thọ đã trên 30 năm vẫn đang tham gia giao thông. Loại xe này là một trong những nguồn phát thải chính, gây ô nhiễm môi trường không khí tại Hà Nội.
Xe máy cũ không đủ điều kiện về an toàn kỹ thuật cũng là nguyên nhân gây ra nhiều tai nạn giao thông. Kết quả nghiên cứu cho thấy, có mối liên hệ giữa số vụ tai nạn và tuổi đời của phương tiện. Đối với xe máy mới từ 1 - 5 năm, mức độ tai nạn ít nghiêm trọng hơn so với xe máy sử dụng trên 10 năm.
Nhiều nước trên thế giới đã triển khai kiểm tra khí thải với xe mô tô, xe gắn máy chạy trên 5 năm. Nếu vẫn đạt tiêu chuẩn, xe sẽ được dán tem kiểm định cho 2 năm, những xe không đạt sẽ phải thay thế phụ tùng, sửa chữa, bảo dưỡng cho đảm bảo. Việc đưa ra rào cản kỹ thuật về tiêu chuẩn mức khí thải đã góp phần giảm thiểu và loại bỏ xe mô tô, xe gắn máy cũ nát tham gia giao thông, góp phần giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường.
Ông Đào Việt Long - Trưởng phòng Quản lý vận tải, Sở GTVT Hà Nội cho biết: Tháng 7/2017, Sở GTVT Hà Nội đã trình và được HĐND TP phê duyệt “Đề án quản lý phương tiện giao thông đường bộ nhằm giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường trên địa bàn TP Hà Nội giai đoạn 2017 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030”. Trong đó có một nội dung quan trọng là đề xuất Chính phủ quy định về tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn khí thải đối với xe máy nhằm kiểm soát chất lượng xe máy hoạt động trên địa bàn TP. Đồng thời, cũng đã đề xuất Chính phủ chính sách cụ thể nhằm quản lý, thu hồi xe mô tô, xe gắn máy cũ, nát thông qua việc kiểm soát khí thải; không phân biệt biển số đăng ký để đảm bảo công bằng.
Gặp khó vì chưa có chế tài đủ mạnh
Lộ trình thải loại xe máy cũ nát trên địa bàn Hà Nội đang gặp một số vướng mắc nhất định, chủ yếu là do hành lang pháp lý vẫn chưa đầy đủ, hoàn thiện. Việc chưa triển khai thực hiện Đề án kiểm soát khí thải xe mô tô, xe gắn máy tham gia giao thông tại các tỉnh, TP theo đúng lộ trình của Chính phủ là một khó khăn trong việc đề xuất quy định này trong thời gian tiếp theo. Hiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật liên quan đến kiểm tra khí thải xe mô tô, xe gắn máy vẫn chưa được xem xét, phê duyệt và ban hành. Có thể nói chúng ta vẫn chỉ đang “ngấp nghé” bên hành lang pháp lý mà thôi.
Bên cạnh đó, việc kiểm tra khí thải xe mô tô, xe gắn máy là vấn đề xã hội lớn, nhạy cảm, phức tạp vì liên quan đến đa số người dân với đủ mọi đối tượng, thành phần, lứa tuổi và có nhận thức rất khác nhau. Nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế, chưa rõ mức độ ảnh hưởng, tác hại của khí thải xe mô tô, xe gắn máy, việc sử dụng xe mô tô, xe gắn máy cũ không đủ điều kiện về an toàn kỹ thuật.
Theo ông Đào Việt Long, Hà Nội đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ tập trung chỉ đạo Bộ GTVT sớm ban hành các quy định về khí thải và kiểm định khí thải xe máy; có thông tư hướng dẫn cụ thể cho các địa phương thực hiện. Bộ Tài chính nên sớm xây dựng, ban hành theo thẩm quyền quy định liên quan đến giá, lệ phí và nguồn kinh phí kiểm tra khí thải xe mô tô. Nghiên cứu, xây dựng cơ chế hỗ trợ của Nhà nước để có thể mua lại phương tiện cũ không đảm bảo các điều kiện về quy định khí thải của người dân đang sử dụng để mưu sinh. Hoặc kết hợp với các doanh nghiệp sản xuất lắp ráp xe máy để thực hiện chương trình đổi xe cũ lấy xe mới, trong đó có hỗ trợ tài chính cho người dân…
