Bao giờ mới được minh oan?
Suốt năm qua, dư luận cùng với ba chàng trai Nguyễn Đình Tình, Nguyễn Đình Lợi, Nguyễn Đình Kiên đã mòn mỏi chờ đợi việc pháp luật minh oan cho họ. Nhưng sau hai phiên tòa giám đốc thẩm bị hoãn, chẳng biết họ còn phải chờ đợi công lý đến bao giờ?. Điều đáng khâm phục là cho dù nỗi oan đã cướp đi của họ tuổi thanh xuân và sức khoẻ nhưng không thể lấy đi của họ niềm tin và ý chí - cho dù trong số họ, có một người mà sự sống đang bị đếm ngược...
Tột cùng nỗi đau là niềm tin
Vụ án oan của ba chàng trai Yên Nghĩa xảy ra cách đây đã hơn 10 năm, với mức án oan đã được tuyên: Lợi 16 năm tù, Tình 14 năm tù và Kiên 11 năm tù. 10 năm bị tù oan, ba chàng trai và gia đình họ không thể nhớ hết họ đã gửi đi bao nhiêu lá đơn kêu oan, rất nhiều lá đơn rơi vào quên lãng và im lặng.
 |
| Nơi xảy ra vụ án 10 năm về trước. |
Trong tột cùng nỗi đau khổ và tuyệt vọng như vậy thì họ vẫn sáng lên niềm tin vào công lý, rằng bản thân mình bị oan thì sẽ có ngày được pháp luật minh oan. Và thật cảm động khi vụ án oan của họ được vén màn, đưa ra ánh sáng nhờ một phụ nữ có số phận đặc biệt - đó là Lương y Nguyễn Thị Hồng với câu chuyện bí ẩn về huyệt trai tân.
Ngày 3/2/2010, Phó Viện trưởng VKSND tối cao Lê Hữu Thể đã ký quyết định kháng nghị vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm. Bản kháng nghị chỉ ra tới chín lỗi nghiêm trọng trong quá trình điều tra, xét xử vụ án, không có căn cứ để kết tội các bị cáo; đề nghị TAND tối cao xét lại vụ án theo thủ tục giám đốc thẩm để hủy hai bản án, tuyên ba bị cáo không phạm tội “Cướp tài sản” và “Hiếp dâm”. Nhờ vậy, lần lượt Tình, Lợi, Kiên được “thả tự do”, chờ bản án giám đốc thẩm minh oan cho mình.
Theo quy định tại Điều 283 Bộ luật Tố tụng hình sự thì phiên tòa giám đốc thẩm phải được tiến hành trong thời hạn 4 tháng kể từ ngày nhận được bản kháng nghị. Thực tế, vào đầu tháng 6/2010, phiên tòa giám đốc thẩm đã được Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao mở (lần một) nhưng đã bị hoãn. Sau đó, TAND tối cao đã mở lại vào tháng 7 nhưng lại tiếp tục hoãn với lý do yêu cầu VKSND tối cao làm rõ một số vấn đề.
Từ đó đến nay, ba chàng trai cùng gia đình và dư luận quan tâm vụ án vẫn theo dõi, chờ đợi nhưng chưa thấy có thông tin về phiên tòa giám đốc thẩm vụ án.
Chờ đợi quá lâu, hai lần mở phiên tòa không đưa ra phán quyết đã khiến gia đình các chàng trai và dư luận bắt đầu hoang mang. Chẳng biết con em họ còn phải chờ đợi đến bao giờ, hay bi kịch lặp lại là phải chờ cả chục năm trời nữa? Bà Nguyễn Thị Hưng (mẹ Lợi) hỏi tôi với tâm trạng vô cùng lo lắng: “Liệu có xảy ra trường hợp không mở phiên tòa giám đốc thẩm không cô? Tôi sợ VKS rút lại kháng nghị...”.
Tôi giải thích với bà, thực tế cũng có trường hợp phải rút lại kháng nghị, nhưng chắc chắn không thể xảy ra trong vụ án này. Bởi kháng nghị của VKSND tối cao đã chỉ ra tới chín vấn đề sai lầm nghiêm trọng về cả nội dung lẫn tố tụng, không có căn cứ kết tội Kiên, Tình, Lợi.
Mặt khác, vào tháng 8/2010 mới đây, Công an TP Hà Nội cho biết đã xác định được nghi phạm đích thực của vụ án xảy ra trên cánh đồng Yên Nghĩa 10 năm trước - chính là bằng chứng hiển nhiên, rõ ràng nhất khẳng định Kiên, Tình, Lợi đã bị oan.
Chúng tôi còn kể với bà Hưng câu chuyện trước đó, trao đổi riêng với PLVN, chính Phó Viện trưởng VKSND tối cao Lê Hữu Thể - người trực tiếp ký kháng nghị vụ án đã khảng khái cho biết: “Với chín căn cứ trong bản kháng nghị rất rõ ràng, tôi tin tưởng rằng, với tinh thần trách nhiệm và sự công tâm, Hội đồng xét xử giám đốc thẩm sẽ có quyết định đúng đắn, khách quan, công bằng và thuyết phục về vụ án”. Nghe chuyện, bà Hưng có vẻ yên tâm nhưng vẫn buồn rười rượi...
Luật pháp và sự vô cảm
Ba chàng trai bùi ngùi kể lại, ngày họ được trở về với gia đình sau 10 năm bị tù oan, lũ lượt bà con Yên Nghĩa và các vùng lân cận, trong đó có người quen và cả những người không quen biết đều ra đứng dọc triền đê Yên Nghĩa chia sẻ, chúc phúc cho họ.
Những ngày tiếp sau đó, rất nhiều khách khứa, kể cả những người từ những miền xa đến chia vui, nhưng tuyệt nhiên họ không nhận được bất cứ sự thăm hỏi nào của chính quyền và Công an phường Yên Nghĩa nơi họ thường trú. Một số cán bộ điều tra Công an tỉnh Hà Tây (cũ) là người trực tiếp đẩy họ vào nỗi oan khiên thì tuyệt nhiên càng vắng bóng; nghe nói bây giờ những người đó đã giữ trọng trách cao hơn rồi.
Buồn lòng hơn, chúng tôi còn được biết vào tháng 11/2010, phường Yên Nghĩa còn định tiến hành cưỡng chế tháo dỡ, san bằng quán sửa chữa xe máy mà Kiên, Lợi đang dùng để mưu sinh. Ông Nguyễn Đình Lộc (bố Lợi) nghẹn giọng: “Mảnh đất này do gia đình tôi thuê của Hợp tác xã, có hợp đồng đàng hoàng. Con em chúng tôi trở về oan khuất như thế, chính quyền đã chẳng giúp gì lại còn gây khó dễ; hôm đó tôi còn nghe có người kích động “cứ tống hai thằng đó vào tù là xong””.
Ba chàng trai thì tỏ ra bao dung độ lượng hơn khi cho rằng ai quan tâm giúp đỡ thì họ cảm ơn, nhưng cũng chẳng trách cứ ai cho dù người đó đã đẩy mình vào lao lý, thống khổ chăng nữa. Họ muốn sống thật thanh thản, bình yên; thậm chí, họ bảo chỉ cần được pháp luật minh oan, bồi thường mà sẽ không theo kiện nữa, vì xét cho cùng có bồi thường bao nhiêu chăng nữa cũng chẳng bù đắp được những năm tháng oan khuất đã qua.
Chúng tôi biết, sẽ có rất nhiều nguyên nhân khiến cho phiên tòa giám đốc thẩm và việc minh oan cho Kiên, Tình, Lợi bị trì hoãn, trong đó có cả nguyên nhân về cơ chế. Tuy nhiên, với những người đã mất cả tuổi thanh xuân chỉ vì sự cẩu thả, tắc trách của một bộ phận cán bộ thực thi pháp luật, thậm chí một người đã phải mang “án tử hình” do hệ luỵ của oan sai thì TAND tối cao cần phải giải quyết sự việc một cách khẩn trương, với tinh thần nhân văn và trách nhiệm cao hơn.
Thiết nghĩ, việc cần làm ngay bây giờ là Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao cần phải nhanh chóng đưa vụ án ra xét xử giám đốc thẩm để có cơ sở pháp lý phục hồi các quyền công dân cho Kiên, Tình, Lợi và giải quyết các quyền lợi hợp pháp cho họ theo đúng quy định của pháp luật.
Quỳnh Lưu
