Tùy tiện lấy đất, hủy bỏ Khế ước
Ngày 16/5/2003, UBND tỉnh Nghệ An đã có Quyết định số 1805/QĐ-UBND, theo đó quyết định chuyển đổi một số diện tích đất lâm nghiệp sang đất sản xuất nông nghiệp, trong đó có phần diện tích đất rừng của gia đình ông Nguyễn Ngọc Sơn (SN 1966, số 26/3, Tân Thắng, Quỳnh Lưu, Nghệ An). “Triển khai thực hiện quyết định trên, tháng 10 và tháng 12 năm 2003, UBND xã Tân Thắng đã lấy toàn bộ diện tích đất rừng trong phạm vi chuyển đổi của gia đình ông Sơn đang quản lý, sử dụng (khoảng 20ha) để giao cho 2 xóm (xóm 26/3 và xóm 2/9) thầu khai hoang sản xuất trồng dứa với thời hạn là 05 năm mà không có bất cứ một văn bản thu hồi đất nào” – ông Sơn cho biết.
Không chấp nhận sự việc trên, ông Sơn liên tục làm đơn khiếu nại tới các cấp có thẩm quyền. Đến ngày 4/8/2010, UBND huyện Quỳnh Lưu mới có Quyết định số 2026 khẳng định việc UBND xã Tân Thắng thu hồi đất rừng của người dân là trái quy định tại Quyết định số 1805. Do đó, UBND xã Tân Thắng đã trả lại toàn bộ số đất đã thu hồi cho người dân trong đó có gia đình ông Sơn.
Khoảng 3 năm sau, ngày 06/9/2013, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Quỳnh Lưu đã ban hành Quyết định số 57/QĐ-CT về việc thanh lý Khế ước giao khoán đất rừng ngày 22/1/1995 kèm theo Hợp đồng quản lý bảo vệ rừng ngày 15/1/1996.
“Trong trường hợp này, Cty TNHH MTV lâm nghiệp Quỳnh Lưu không có thẩm quyền thanh lý Khế ước và cũng không có quyền yêu cầu gia đình ông Sơn phải bàn giao lại đất” – Luật sư Phan Thị Lam Hồng – Giám đốc Công ty Luật TNHH Đông Hà Nội cho biết.
Tiếp lời, luật sư Hồng phân tích: Theo quy định tại mục 6.4 và 7.4 Thông tư liên ngành số 06-LN/KL ngày 18/06/1994 của Bộ lâm nghiệp hướng dẫn thi hành nghị định số 02/CP về giao đất lâm nghiệp thì việc Hạt trưởng hạt kiểm lâm (đại diện cho UBND huyện Quỳnh Lưu) phối hợp với cơ quan địa chính cùng cấp giúp UBND huyện Quỳnh Lưu thực hiện giao đất lâm nghiệp cho gia đình ông Sơn theo Khế ước năm 1995 là đúng thẩm quyền và không trái với các quy định của pháp luật. Việc giao đất này cũng đã được đăng ký vào sổ địa chính nơi có đất theo như xác nhận của UBND xã ngày 22/01/1995.
Do đó, công ty này không có thẩm quyền thanh lý Khế ước giao khoán đất rừng ngày 22/1/1995 kèm theo hợp đồng quản lý, bảo vệ rừng ngày 30/2/1995. Việc công ty này ban hành Quyết định thanh lý và đề nghị gia đình ông Sơn bàn giao đất là không có căn cứ.
Bên cạnh đó, theo thỏa thuận tại Khế ước thì thời hạn giao đất rừng là 50 năm kể từ thời điểm giao là năm 1995. Như vậy, chỉ khi hết thời hạn giao rừng hoặc khế ước bị hủy bỏ (theo thỏa thuận tại Khế ước) hoặc trường hợp Nhà nước thu hồi đất thì người sử dụng mới phải bàn giao đất. Mặt khác, theo quy định tại Điều 28 Luật bảo vệ và phát triển rừng thì chỉ UBND cấp tỉnh và cấp huyện mới có thẩm quyền thu hồi đất rừng.
Xét thời điểm Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Quỳnh Lưu ban hành Quyết định số 57/QĐ-CT về việc thanh lý Khế ước và Hợp đồng quản lý bảo vệ rừng thì gia đình ông Sơn không thuộc vào các trường hợp thu hồi rừng và các cơ quan Nhà nước cũng chưa có quyết định về việc thu hồi rừng, do đó việc Công ty này yêu cầu gia đình ông Sơn bàn giao toàn bộ diện tích đất, rừng theo Biên bản kiểm kê lập ngày 25/8/2013 cho UBND xã Tân Thắng là hoàn toàn không có căn cứ.
Việc xử lý đối với các trường hợp đã giao rừng trước ngày 01/4/2005 đã được quy định tại Thông tư 38/2007/TT-BNN Hướng dẫn trình tự, thủ tục giao rừng, cho thuê rừng, thu hồi rừng cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư nông thôn: Trường hợp hộ gia đình, cá nhân đã được giao rừng chưa có quyết định của cấp có thẩm quyền nhưng đã được UBND cấp huyện Ủy UBND cấp xã ký Khế ước hoặc cấp sổ lâm bạ thì hộ gia đình, cá nhân đó được tiếp tục quản lý rừng, sử dụng khu rừng đã giao theo Khế ước đã ký hoặc sổ lâm bạ đã được cấp.
Như vậy, việc thanh lý Khế ước và Hợp đồng quản lý, bảo vệ rừng là không có căn cứ nên gia đình ông Sơn có quyền quản lý, sử dụng đất rừng cho tới khi bàn giao lại đất rừng cho cơ quan nhà nước theo Quyết định thu hồi đất.
 |
| Luật sư Phan Thị Lam Hồng |
UBND huyện lạm quyền khiến dân trắng tay?!
Do có kế hoạch thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình bố trí sắp xếp dân cư vùng đặc biệt khó khăn tại xã Tân Thắng, ngày 25/11/2013, UBND huyện Quỳnh Lưu ban hành Quyết định số 3946/QĐ.UBND về việc phê duyệt phương án chi tiết về bồi thường, hỗ trợ cho các hộ thuộc Dự án đầu tư xây dựng công trình bố trí sắp xếp dân cư vùng đặc biệt khó khăn, vùng sạt lở đất… Sau đó đến ngày 10/3/2014, UBND huyện Quỳnh Lưu ban hành Quyết định thu hồi đất số 381 để thu hồi đất của các hộ gia đình thuộc dự án.
“Việc làm này của UBND huyện Quỳnh Lưu đi ngược lại với quy trình thu hồi đất theo quy định của pháp luật” – luật sư Nguyễn Hoàng Việt – Công ty Luật TNHH Đông Hà Nội cho biết.
Cũng theo lời luật sư Việt, căn cứ theo quy định tại khoản 2 mục IV Thông tư 38/2007/TT-BNN của Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn ngày 25/4/2007 Hướng dẫn trình tự, thủ tục giao rừng, cho thuê rừng, thu hồi rừng cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân và cộng đồng dân cư nông thôn và Quy định tại Luật Đất đai năm 2003 cùng các văn bản hướng dẫn thi hành thì quá trình thu hồi đất rừng bao gồm 5 bước cụ thể: Bước 1: Lập quy hoạch, kế hoạch, Dự án đầu tư xây dựng và trình và trình các cấp có thẩm quyền phê duyệt; Bước 2: Lập phương án bồi thường, thu hồi rừng; Bước 3: Trình duyệt phương án bồi thường và quyết định về thu hồi rừng; Bước 4: Ban hành quyết định thu hồi rừng, quyết định phê duyệt phương án bồi thường; Bước 5: Chi trả bồi thường và bàn giao đất thuộc diện thu hồi; Bước 6: Quản lý rừng, giao rừng sau khi bồi thường, thu hồi rừng.
Xét trong vụ việc này, UBND huyện Quỳnh Lưu ban hành Quyết định phê duyệt phương án chi tiết giá trị bồi thường ngày 25/11/2013 (theo Quyết định số 3946) rồi mới có Quyết định thu hồi đất số 381 ngày 10/3/2014 là đi ngược lại với quy trình thu hồi đất theo quy định của pháp luật.
Bên cạnh đó, Quyết định thu hồi đất đối với mỗi hộ gia đình, cá nhân chỉ được ban hành sau khi UBND huyện Quỳnh Lưu nhận được Quyết định về việc thu hồi rừng của UBND tỉnh Nghệ An. Tuy nhiên, trong các Quyết định mà gia đình ông Sơn nhận được không có văn bản nào thể hiện trước khi UBND huyện Quỳnh Lưu ban hành Quyết định số 381, UBND tỉnh Nghệ An đã có Quyết định thu hồi đất rừng. Rõ ràng, từ việc Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Quỳnh Lưu ban hành Quyết định thanh lý Khế ước giao đất cho tới khi UBND huyện Quỳnh Lưu có Quyết định thu hồi đất có rất nhiều văn bản được ban hành trái với quy định của pháp luật.
Xuất phát từ việc có quyết định phê duyệt phương án bồi thường trước khi có quyết định thu hồi đất mà người dân không thể biết được diện tích đất rừng của gia đình bị thu hồi như thế nào khiến việc xác định quyền lợi của người dân bị ảnh hưởng. Đây là vấn đề mà các cơ quan chức năng cần nhanh chóng vào cuộc, xác minh, làm rõ những sai phạm của từng cơ quan, cá nhân trong quá trình thu hồi đất để xử lý nghiêm các sai phạm đồng thời đảm bảo đúng quyền, lợi ích hợp pháp của người dân.
PLVN sẽ tiếp tục cập nhật thông tin./.
