Dự án Luật Đất đai (sửa đổi): Tranh luận về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai

Trong đó, về thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai, có ý kiến cho rằng cần quy định rõ ràng, chặt chẽ về trách nhiệm của UBND các cấp trong vấn đề này, nhưng cũng có đại biểu đề nghị thống nhất giao thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai cho cơ quan Tòa án.

Mở rộng quyền lựa chọn cơ quan giải quyết tranh chấp

Điều 234 Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) về cơ bản giữ nguyên thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai như Luật Đất đai hiện hành, với định hướng vẫn mở rộng quyền của người dân trong việc lựa chọn cơ quan thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai.

Phát biểu tại phiên thảo luận tại hội trường của Quốc hội (QH), Đại biểu Phạm Văn Hòa (đoàn Đồng Tháp) cũng bày tỏ quan điểm thống nhất theo dự thảo Luật là để cho người dân lựa chọn phương án giải quyết tranh chấp đất đai ở Tòa án hay ở cơ quan quản lý nhà nước.

Trong khi đó, Đại biểu Huỳnh Thanh Phương (đoàn Tây Ninh) chỉ ra rằng, trong trường hợp đất không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), việc giải quyết tranh chấp đất đai tại UBND hay TAND đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, trường hợp tranh chấp đất mà đất không có GCNQSDĐ và không có tranh chấp tài sản gắn liền với đất thì UBND có thể giải quyết.

Trường hợp tranh chấp đất mà không có GCNQSDĐ và có tranh chấp tài sản gắn liền với đất, nếu đương sự lựa chọn UBND giải quyết thì UBND chỉ có thể giải quyết phần tranh chấp đất, không thể giải quyết tranh chấp về tài sản nên đương sự cũng phải kiện ra tòa để giải quyết tranh chấp tài sản.

Từ thực tế này, Đại biểu Huỳnh Thanh Phương đề nghị xem xét quy định thêm trường hợp tranh chấp đất đai, đương sự không có GCNQSDĐ và có tranh chấp về tài sản gắn liền với đất thì giao cho TAND giải quyết.

Liên quan đến quy định UBND các cấp có trách nhiệm cung cấp hồ sơ, tài liệu có liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất khi được TAND yêu cầu để làm căn cứ giải quyết tranh chấp, Đại biểu phản ánh, hiện nay không có quy định xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi chậm hoặc không cung cấp tài liệu, chứng cứ trong giải quyết vụ việc, vụ án dân sự.

Trong thực tiễn, nhiều trường hợp Tòa án đã có văn bản yêu cầu cơ quan liên quan cung cấp chứng cứ nhưng việc cung cấp thường rất chậm. Khi đã hết thời hạn giải quyết vụ án mà vẫn chưa cung cấp thì Tòa án phải tạm đình chỉ giải quyết, chờ kết quả cung cấp tài liệu, làm cho vụ việc kéo dài, tăng bức xúc cho người dân.

Do vậy, Đại biểu đề nghị cần có quy định chế tài mạnh mẽ hơn về trách nhiệm của UBND, các cơ quan liên quan trong việc cung cấp hồ sơ tài liệu có liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất khi được TAND yêu cầu để làm căn cứ giải quyết tranh chấp.

Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung (đoàn Long An) đề nghị giảm số ngày phải tiến hành hòa giải của UBND cấp xã xuống còn 30 ngày thay vì 45 ngày như Dự thảo Luật, đồng thời quy định hòa giải của UBND cấp xã là không bắt buộc.

Trong trường hợp quy định đây là thủ tục bắt buộc, Đại biểu đề nghị bổ sung quy định biên bản hòa giải thành của xã được xác định và có giá trị pháp lý, hiệu lực thực hiện như hòa giải thành trong hòa giải ở cơ sở, hòa giải thành tại Tòa án, chuyển cho Tòa án xác nhận và có hiệu lực thi hành để khẳng định giá trị, vai trò quản lý nhà nước cũng như không lãng phí nguồn lực mà UBND cấp xã đã thực hiện.

Đề nghị quy định giao TAND giải quyết tranh chấp

Trong khi đó, Đại biểu Nguyễn Thanh Sang (đoàn TP Hồ Chí Minh) cho rằng, quy định như tại khoản 3 Điều 254 Dự thảo Luật sẽ rất tốn thời gian. Theo đó, trường hợp không đồng ý cách giải quyết tranh chấp của Chủ tịch UBND cấp huyện thì đương sự khiếu nại lên Chủ tịch UBND cấp tỉnh, đồng thời cho phép đương sự được khởi kiện tại Tòa án theo quy định của tố tụng hành chính.

“UBND huyện giải quyết rồi, sau đó UBND tỉnh giải quyết lần hai, sau đó đương sự không đồng ý lại tiếp tục khởi kiện ra tòa, quay về một vòng mới là vòng tố tụng. Tại sao chúng ta không quy định luôn TAND giải quyết để tránh trường hợp cùng một vụ việc mà đi lòng vòng từ UBND huyện lên UBND tỉnh rồi tiếp tục cho đương sự có quyền khởi kiện ra TAND?”, Đại biểu đặt vấn đề.

Vẫn theo Đại biểu, trường hợp bên tranh chấp là tổ chức, cơ sở tôn giáo, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, Chủ tịch UBND tỉnh là người giải quyết lần thứ nhất, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường là người giải quyết lần thứ hai và đương sự có quyền khởi kiện tiếp tục tại Tòa án hành chính.

Đại biểu cho rằng, đối với vấn đề này, cơ quan quản lý nhà nước chỉ nên làm công tác quản lý nhà nước, còn hoạt động tranh chấp thì nên giao TAND cho phù hợp, rút ngắn được thời gian giải quyết cho người dân. “Bởi, khi quyền lợi của người dân, nhất là đất đai, tài sản bị tranh chấp thì họ sẽ đi tới cùng, nếu còn một con đường nào khác”, Đại biểu chỉ ra.

Đồng quan điểm, Đại biểu Lê Xuân Thân (đoàn Khánh Hòa) nhận định, Dự thảo Luật quy định như Luật Đất đai 2013, giao UBND giải quyết, sau đó khởi kiện ra Tòa hành chính là “không đúng”.

Phân tích lý do, Đại biểu cho rằng, Tòa hành chính giải quyết các quyết định hành chính và hành vi hành chính bị khiếu kiện, xem có căn cứ và có tính hợp pháp hay không, không phải để giải quyết tranh chấp. “Thẩm quyền giải quyết tranh chấp phải thuộc về Tòa án.

uật Tổ chức HĐND, UBND trước kia có giao nhiệm vụ giải quyết tranh chấp cho UBND, nhưng từ năm 2015, Luật Tổ chức chính quyền địa phương bỏ thẩm quyền giải quyết tranh chấp của UBND các cấp”, Đại biểu nói.

Bên cạnh đó, Đại biểu Lê Xuân Thân cho rằng, một việc không nên giao cho 2 cơ quan trở lên giải quyết, do vậy, cần tập trung ở cơ quan Tòa án. Thêm vào đó, Đại biểu nhấn mạnh, Điều 102 của Hiến pháp quy định rất rõ, mọi tranh chấp đều do Tòa án xét xử. Vì vậy, Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc quy định toàn bộ tranh chấp, giải quyết tranh chấp về đất đai phải do cơ quan Tòa án các cấp giải quyết theo quy định pháp luật. Tuệ Minh