Còn nhiều băn khoăn
Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) quy định tổ chức, cá nhân nước ngoài được sở hữu nhà ở trong dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, dự án khu đô thị có nhà ở, trừ dự án nằm trong khu vực cần bảo đảm quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật Việt Nam; mua, thuê mua, nhận tặng cho, nhận thừa kế nhà ở thương mại bao gồm căn hộ chung cư và nhà ở riêng lẻ trong dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, trừ dự án không nằm trong khu vực được phép sở hữu nhà ở quy định tại Điều 20 của Luật này.
Tuy nhiên, thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội (QH) chỉ ra rằng, theo quy định tại Điều 5 của Luật Đất đai hiện hành và Điều 5 của dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi), người sử dụng đất được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất, nhận chuyển quyền sử dụng đất không bao gồm cá nhân là người nước ngoài. Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII cũng không xác định quyền sử dụng đất gắn liền với quyền sở hữu nhà ở của cá nhân nước ngoài.
Do đó, Ủy ban Pháp luật đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình làm rõ nội dung này, cung cấp thông tin về quá trình thực thi chính sách này trên thực tế, những kết quả đạt được cũng như các vấn đề vướng mắc, bất cập và đề xuất phương án chỉnh lý để bảo đảm chặt chẽ, phù hợp với chủ trương của Đảng, thống nhất về chính sách đất đai, nhà ở đối với tổ chức, cá nhân nước ngoài tại Việt Nam.
Góp ý về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của QH Nguyễn Phú Cường cho rằng, quy định tại dự thảo đã “mở ra rất lớn”, khi cá nhân người nước ngoài được phép nhập cảnh vào Việt Nam là được sở hữu nhà và kèm theo đất. Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách bày tỏ băn khoăn về quy định tại Điều 21 về số lượng nhà ở mà tổ chức, cá nhân người nước ngoài được sở hữu.
Theo đó, tổ chức, cá nhân nước ngoài được mua, thuê mua, nhận tặng cho, nhận thừa kế và sở hữu không quá 30% số lượng căn hộ trong một tòa nhà chung cư; nếu là nhà ở riêng lẻ bao gồm nhà biệt thự, nhà ở liền kề thì trên một khu vực có số dân tương đương một đơn vị hành chính cấp phường chỉ được mua, thuê mua, nhận tặng cho, nhận thừa kế và sở hữu không quá 250 căn nhà. “Như vậy, nếu họ muốn mua nhiều lên thì ở một ngã tư có giao nhau của 4 phường thì họ sẽ mua được 1.000 căn nhà, 1.000 căn nhà tính ra diện tích của biệt thự là một diện tích rất lớn”, ông Cường nêu ví dụ và đề nghị cần quan tâm thêm về quy định này.
Quy định bảo đảm chặt chẽ, phù hợp, thống nhất
Chủ tịch QH Vương Đình Huệ nhấn mạnh, hiện nay, pháp luật chỉ cho phép tổ chức, cá nhân người nước ngoài được sở hữu nhà ở tại Việt Nam nhưng không gắn với quyền sử dụng đất. “Trong Luật này cũng không quy định việc đó nhưng đọc tất cả các điều trong dự thảo Luật thì gần như hàm ý là tổ chức, cá nhân người nước ngoài khi mua nhà, sở hữu nhà thì đồng thời được quyền sử dụng đất”, Chủ tịch QH nói và đề nghị nghiên cứu, đánh giá kỹ tác động và sự phù hợp của luật này với các quy định của pháp luật có liên quan và Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương.
Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cũng đề nghị cần nghiên cứu để quy định thống nhất về vấn đề sở hữu nhà đối với người nước ngoài. Tại báo cáo tham gia thẩm tra dự án Luật, Thường trực Ủy ban Kinh tế cũng đề nghị quy định rõ tại dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) về quyền sở hữu nhà ở (bao gồm cả căn hộ chung cư và nhà ở riêng lẻ) của cá nhân nước ngoài không gắn với quyền sử dụng đất, phù hợp với quy định tại Điều 5 dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) lấy ý kiến nhân dân về người sử dụng đất, nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất không bao gồm cá nhân nước ngoài.
Báo cáo giải trình, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, đến nay, theo số liệu tổng hợp được, có 3.035 tổ chức, cá nhân người nước ngoài đã mua và sở hữu nhà tại Việt Nam theo Luật Nhà ở năm 2014, trong đó, cá nhân là 2.775, tổ chức là 260. So với khi chưa có Luật Nhà ở năm 2014 mà thực hiện thí điểm theo Nghị quyết 19/2008/QH12 năm 2008 thì chỉ có 126 trường hợp.
Theo Bộ trưởng Xây dựng, trong quá trình thực hiện các quy định này, có một số vướng mắc, tồn tại, như theo Luật Nhà ở hiện hành thì người nước ngoài được mua và sở hữu nhà ở tại Việt Nam bao gồm căn hộ chung cư và nhà ở riêng lẻ. Theo pháp luật kinh doanh bất động sản thì việc mua, bán công trình, bao gồm cả nhà ở phải gắn liền với quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, Luật Đất đai năm 2013 không quy định cá nhân người nước ngoài là đối tượng được cấp quyền sử dụng đất.
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho hay, trong thời gian qua, Bộ Xây dựng nhận được báo cáo từ các địa phương, trong đó chỉ ghi việc thực hiện cấp giấy chứng nhận cho người nước ngoài mua căn hộ chung cư, chưa nhận được báo cáo về cấp giấy chứng nhận cho người nước ngoài mua nhà ở riêng lẻ. Do vậy, Bộ Xây dựng trong quá trình xây dựng dự thảo Luật đã tiếp thu ý kiến của thành viên Chính phủ, chỉ quy định theo hướng là công nhận quyền sở hữu nhà ở gắn liền với quyền sử dụng đất trên đất thuê để phù hợp, thống nhất. Bộ trưởng Xây dựng khẳng định, nội dung này sẽ tiếp tục được rà soát cùng với dự án Luật Đất đai (sửa đổi) đang được cho ý kiến.
Kết luận về nội dung này, Ủy ban Thường vụ QH đề nghị Chính phủ nghiên cứu, rà soát, chỉnh lý quy định tại dự thảo Luật về quyền sử dụng đất gắn với nhà ở do cá nhân nước ngoài sở hữu tại Việt Nam bảo đảm phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng tại Nghị quyết số 18-NQ/TW và các nghị quyết, chỉ thị, kết luận có liên quan; bảo đảm tính khả thi, tính đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan, các dự án luật chuẩn bị trình QH tại Kỳ họp thứ 5 như dự án Luật Đất đai (sửa đổi), dự án Luật Đấu thầu (sửa đổi), dự án Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi)…
