Cuộc chạy đua vào ghế tổng thống Mỹ từ năm 2012 đã được khởi động ở phe Cộng hòa và đang “nóng” trên chính trường Mỹ. Thủ tục bầu cử ở Mỹ được đánh giá là rất phức tạp, theo đó cử tri ở từng bang có quyền chọn ra ứng cử viên của họ để tham gia cuộc tranh tài vào tháng 11 tới. Người nào có tham vọng trở thành ông chủ Nhà Trắng, không chỉ cần có tài mà phải có tiền.
Ứng viên vòng bầu cử sơ bộ
Họ cho phép chỉ định số đại biểu trong mỗi bang đến tham dự đại hội quốc gia đảng quốc gia và lựa chọn ra ứng cử viên của đảng chạy đua vào Nhà Trắng. Tại một số bang, ứng cử viên Cộng hòa dẫn đầu trong cuộc bầu cử sơ bộ thu được lá phiếu của tất cả các đại biểu. Nhưng một số bang khác lại phân chia đại biểu theo tỷ lệ.
| |
| Từ trái sang: Các ứng cử viên của đảng Cộng hòa Rick Perry, Ron Paul và Mitt Romney. Ảnh: AFP |
Đại hội của đảng Cộng hòa năm 2012 sẽ diễn ra tại Tampa, Florida từ ngày 27 đến ngày 30/8. Để giành được chiến thắng, ứng cử viên phải thu được đa số phiếu, tức là ít nhất 1142 số phiếu của các đại biểu có mặt. Bình thường thì chỉ một vòng duy nhất là đủ.
Theo quy định, có hai loại đại biểu: “Đại biểu cam kết” bỏ phiếu cho ứng cử viên mà họ đại diện tại đại hội và “đại biểu không cam kết” thì được tự do bỏ phiếu cho ứng cử viên mà họ lựa chọn. Số đại biểu của một bang tham dự tại hội nghị phản ánh dân số của bang đó, chẳng hạn như Samoa có 9 đại biểu, còn California có 172 đại biểu. Các đại biểu thường là các quan chức chính trị địa phương, những nhà hoạt động của đảng Cộng hòa hoặc những người ủng hộ các ứng cử viên đang chạy đua.
Họp kín khác gì bỏ phiếu sơ bộ?
Các ứng cử viên có thể lựa chọn tham vấn các cử tri thông qua một cuộc họp kín (gọi là caucus) hoặc qua một cuộc bỏ phiếu sơ bộ. “Caucus” là một từ cổ của người Anh-điêng, có nghĩa là “cuộc họp của những người đứng đầu các bộ lạc”.
| |
| Mitt Romney – người đang tạm dẫn trước trong số các ứng viên Cộng hòa và đang hy vọng trở thành đối thủ của Barack Obama. Ảnh: CNN |
Tại “caucus”, các cử tri tập hợp lại vào buổi tối thành các nhóm nhỏ trong các khu dân cư, trường học hoặc tại nhà của thành viên nào đó để tranh luận về những thách thức và về các ứng cử viên. Sau đó, các cử tri ủng hộ một trong những nhân vật “ngấp nghé” đủ tiêu chuẩn ra tranh tài, có thể bằng cách giơ tay biểu quyết hoặc bằng cách bỏ phiếu. Rồi các đại biểu lựa chọn ra người đại diện đi tham dự đại hội. Năm nay, 14 bang của nước Mỹ tổ chức các cuộc họp kín như vậy.
Trong khi đó, bầu cử sơ bộ là cuộc bầu cử truyền thống bằng phiếu kín, diễn ra trong một ngày cho phép cử tri bỏ phiếu ủng hộ một trong các ứng viên tiềm năng. Năm nay, 7 quan chức chính trị của đảng Cộng hòa ra tranh tài gồm Mitt Romney, Michelle Bachmann, Rick Perry, Rick Santorum, Jon Huntsman, Ron Paul và Newt Gingrich.
Ai có thể bỏ phiếu tại cuộc bầu cử sơ bộ?
Có 4 loại bầu cử sơ bộ. Trong các cuộc bầu cử sơ bộ đóng của đảng Cộng hòa, chỉ có các cử tri đã đăng ký là người Cộng hòa mới có thể tham gia. Các cuộc bầu cử sơ bộ nửa đóng cho phép các cử tri không phải là thành viên đảng Cộng hòa tham gia.
Tại các cuộc bầu cử sơ bộ “mở”, một cử tri đăng ký là người Dân chủ có thể bỏ phiếu cho các đại biểu Cộng hòa. Còn tại các cuộc bầu cử nửa mở, một người có cảm tình Dân chủ có thể tham gia vào cuộc bỏ phiếu của đảng Cộng hòa nhưng sẽ không thể tham gia vào cuộc bỏ phiếu sơ bộ của đảng Dân chủ nữa.
Ai quyết định lịch trình bầu cử sơ bộ?
Đây là một chủ đề tranh luận triền miên giữa địa phương và trung ương. Mong muốn của các đảng là tổ chức cuộc bầu cử sơ bộ sớm nhất có thể để có được tối đa ảnh hưởng tới các cuộc bỏ phiếu tại các bang khác và nhận được sự quan tâm rộng rãi của các phương tiện thông tin đại chúng. Từ năm 1972 đến năm 1992, các cuộc bầu cử sơ bộ thường bắt đầu vào cuối tháng 1. Nhưng bây giờ, loạt sự kiện này được tổ chức từ đầu tháng 1.
Đảng Cộng hòa đã kéo dài thời gian của các cuộc bầu cử sơ bộ năm 2012. Họ bắt đầu vào ngày 3/1 tại Iowa và sẽ kết thúc vào ngày 26/6 tại Utah. Theo truyền thống, tiếp theo Iowa là New Hampshire (ngày 10/1).
Quy chế của đảng Cộng hòa cho phép hai bang khác là Nevada và Nam Carolina tổ chức các cuộc tham vấn trước bắt đầu từ ngày 1/2. Năm nay, Đảng Cộng hòa dự kiến sẽ phạt các bang như Florida (99 đại biểu) và Arizona (58 đại biểu) – những bang tổ chức cuộc bỏ phiếu trước tháng 3 và rút một nửa số đại biểu của họ.
Đảng Dân chủ đã sẵn sàng?
Barack Obama sẽ tái tham gia tranh cử và không có bất kỳ người cạnh tranh nào tầm cỡ quốc gia trong cùng đảng. Vì vậy các cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Dân chủ cũng sẽ không gặp thách thức nào trong năm 2012.
| |
| Ông Barack Obama không có đối thủ tầm cỡ trong cùng đảng. Ảnh: CNN |
Các cuộc bầu cử sơ bộ sẽ giúp chỉ định các đại biểu tham dự đại hội đảng này từ ngày 3-6/9 tới tại Charlotte, Bắc Carolina. Tuy nhiên, tại một số bang, đặc biệt là tại New Hampshire, một vài nhân vật không nổi tiếng đã quyết định tham gia tranh tài một cách hình thức với ông chủ hiện tại của Nhà Trắng.
Chặng cuối
Sau đại hội đảng, ứng viên duy nhất của đảng Cộng hòa và Dân chủ mới bắt đầu trực tiếp đối đầu trong cuộc chạy đua. Họ sẽ chi những khoản tiền khổng lồ cho hoạt động quảng bá và cho một loạt các cuộc vận động ở các bang. Thời điểm này, một trong những hoạt động gây chú ý nhiều nhất là các cuộc tranh luận trên truyền hình giữa các ứng viên.
Các ứng viên độc lập không thuộc đảng Cộng hòa hoặc Dân chủ cũng có thể tiến hành tranh luận trên truyền hình nhưng không bắt buộc. Trong những tuần cuối cùng của chiến dịch vận động, các ứng viên sẽ tập trung vào các “bang giờ chót”, tức các bang mà tại đó người ta vẫn không biết được ứng viên nào sẽ nhận được sự ủng hộ cho tới khi bầu cử diễn ra.
Quang Minh