Dự thảo Luật Tố tụng hành chính, hay nói nôm na là luật để dân có thể kiện “quan” đang được Quốc hội lấy ý kiến của nhân dân. Đây là một đạo luật được giới luật sư rất quan tâm, sôi nổi đóng góp ý kiến tại một cuộc hội thảo mới đây do Trung tâm Nghiên cứu và Hành động vì cộng đồng (Reacom) tổ chức.
Đừng hạn chế bằng các điều kiện
Theo nhà báo – LS Ngô Tất Hữu (VPLS Thủ đô): Để thật sự mở cửa tạo điều kiện thuận lợi cho dân đi “kiện quan” nên quy định khi có vụ việc liên quan đến hành chính, người dân có quyền lựa chọn kiện thẳng ngay ra tòa, không đặt ra điều kiện gì. Không nên vì vướng với luật một số lĩnh vực chuyên ngành mà vẫn giữ nguyên như cũ, gây khó khăn và làm dân hiểu lầm. “Cần mở rộng cửa về điều kiện khởi kiện, không bị ràng buộc bất kỳ khâu nào để Luật Tố tụng hành chính đi vào thực tế cuộc sống” - LS Hữu kiến nghị.
LS Nguyễn Văn Hà (VPLS Hà Lan và cộng sự) thì so sánh, điều kiện khởi kiện vụ án hành chính như dự thảo Luật đã “mở” rất nhiều so với Pháp lệnh về thủ tục giải quyết các vụ án hành chính. “Nhưng bất kể các nhà làm luật có đưa ra các phương án giải quyết khiếu nại ra sao, người dân luôn coi tòa án là con đường cuối cùng. Hay tâm lý của người dân là cùng một lúc gửi đơn đi nhiều nơi. Trong trường hợp này, tòa thụ lý vụ việc thì có yêu cầu cơ quan hành chính chuyển hồ sơ không và như thế có hạn chế quyền khởi kiện, khiếu nại của người dân không?” - LS Hà nêu thực tế. Từ đó, LS Hà cho rằng nên quy định người dân có quyền khởi kiện thẳng ra tòa.
Rắc rối thời hiệu khởi kiện
Dự thảo Luật hiện đang quy định có rất nhiều thời hiệu khởi kiện khác nhau: 6 tháng nếu không khiếu nại, 90 ngày kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại lần đầu, 45 ngày kể từ ngày hết thời hạn giải quyết khiếu nại lần 2, 30 ngày kể từ ngày nhận được quyết định giải quyết khiếu nại của Hội đồng cạnh tranh hoặc Bộ trưởng Bộ Công thương và trừ lùi 5 ngày kể từ ngày bầu cử trong khiếu nại danh sách cử tri.
LS Trương Thanh Đức (Công ty Luật Basico) nhận xét, việc quy định có tới 5 thời hiệu khác nhau là quá phức tạp, rắc rối không cần thiết rất khó cho việc thực hiện và nói chung vẫn là quá ngắn. Đó là chưa kể lại còn một số việc theo quy định khác của pháp luật về thời hiệu khởi kiện.
“Khác với tranh chấp dân sự, vụ án hành chính luôn có dáng dấp của việc lạm quyền, o bế, ép buộc công dân, bên yếu thế và bất bình đẳng hơn hẳn trong quan hệ nhà nước – công dân. Rút ngắn thời hiệu khởi kiện so với án dân sự (2 năm - PV) là tự giành lợi thế cho nhà nước một lần nữa và hạn chế dân một lần nữa” - LS Đức phân tích. Vì vậy, ông Đức đề xuất quy định thống nhất thời hiệu khởi kiện vụ án hành chính là 2 năm, ngoại trừ duy nhất về khiếu nại danh sách cử tri.
Hoàng Thư