Thôn xây cổng làng trên đất đường làng
Cả chục năm nay, người dân thôn Dương Hồi vẫn đi vào làng theo con đường phía Nam đền Vua Đinh (được xếp hạng di tích văn hóa cấp tỉnh năm 1996). Hiện, con đường đã được bê tông hóa theo Chương trình xây dựng nông thôn mới và nằm ngoài khuôn viên của đền. Còn đền Vua Đinh cũng được xây dựng tường rào cố định bao quanh.
Theo nguyện vọng của người dân, sau khi họp Chi bộ, họp thôn và có 2 Tờ trình gửi UBND xã Yên Thắng, lãnh đạo thôn Dương Hồi đã làm việc với Ban quản lý di tích đền Vua Đinh (BQLDT) thống nhất về việc thôn xây dựng cổng làng (cách cổng chính của đền, lùi sâu từ 20 - 25m).
Ngày 7/8/2017, thôn Dương Hồi đã tổ chức khởi công xây dựng cổng làng. Từ đó, người dân thôn Tam Quang đã có đơn thư và khiếu kiện đông người vì cho rằng việc thôn Dương Hồi xây cổng làng làm ảnh hưởng đến cảnh quan Khu di tích đền Vua Đinh. Ngay sau đó, UBND xã Yên Thắng đã lập biên bản yêu cầu dừng thi công.
UBND xã Yên Thắng và UBND huyện Ý Yên đều lần lượt thành lập các Tổ công tác để giải quyết vụ việc. Tuy nhiên, tại buổi làm việc với Tổ công tác ngày 13/8/2017, Thường trực BQLDT cho biết họ “không được bàn giao và lưu giữ bất cứ hồ sơ, tài liệu gì liên quan đến di tích đền Vua Đinh”.
Không cắm mốc giới, làm sao biết khu vực bảo vệ di tích
Tuy vậy, ngày 15/8/2017, UBND xã Yên Thắng vẫn ra Thông báo số 38 nêu, “căn cứ hồ sơ di tích lịch sử văn hóa đền vua Đinh, các tài liệu liên quan và các quy định của Luật Di sản văn hóa, UBND xã Kết luận: Vị trí làm cổng làng thôn Dương Hồi năm trên thửa đất số 253 (theo bản đồ quy hoạch khu bảo vệ đền Vua Đinh), thuộc khu vực bảo vệ II của di tích… Việc xây dựng cổng làng thôn Dương Hồi phải được sự đồng ý bằng văn bản của UBND tỉnh Nam định… Việc xây dựng công trình không nhận được sự đồng thuận của nhân dân thôn Tam Quang gây ảnh hưởng xấu đền tình hình an ninh trật tự của xã”
Cùng ngày, UBND huyện Ý Yên thông báo đồng ý cho UBND xã Yên Thắng lập báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư cải tạo, nâng cấp đường xã Yên Thắng, đoạn từ thôn Dương Hồi đến đường đê Ba Sát (tức là làm con đường khác cho thôn), thời gian thực hiện từ quý III/2017.
Ngày 24/8/2017, Đoàn Kiểm tra của Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch Nam Định về xã làm việc và kết luận: “Việc xây cổng làng của thôn Dương Hồi là vi phạm khu vực 2 Khu di tích; vi phạm Luật Di sản văn hóa năm 2001 (sửa đổi năm 2009); yêu cầu thôn Dương Hồi tháo dỡ, trả lại nguyên trạng”.
Nhưng đáng tiếc, Đoàn kiểm tra về địa phương xác minh đã không mời đại diện thôn Dương Hồi và thôn Tam Quang đến làm việc để ghi nhận ý kiến, đề xuất. Đoàn kiểm tra không làm rõ được mốc giới (dựa vào sơ đồ vẽ tay) nhưng đã vội xác định “công trình vi phạm khu vực 2 của di tích” liệu có đủ cơ sở pháp lý?
Người dân Dương Hồi khẳng định từ khi Khu di tích được tỉnh công nhận đến nay, đã không có cơ quan nào thông báo công khai hoặc cắm mốc giới khu vực I, II của di tích cho người dân biết. Hơn nữa, con đường phía Nam bên ngoài đền Vua Đinh (mới được bê tông hóa) không bị coi là “vi phạm” thì tại sao cổng làng nằm trên con đường này lại bị coi là vi phạm và yêu cầu tháo dỡ.
Từ kết luận được người dân cho là thiếu căn cứ và mâu thuẫn của Đoàn công tác Sở VH-TT&DL tại biên trên, UBND xã Yên Thắng, UBND huyện Ý Yên và huyện ủy Ý Yên đã lần lượt ra các văn bản yêu cầu địa phương “vận động nhân dân tự tháo dỡ cổng làng. Nếu không tự tháo dỡ thì lên phương án giải tỏa…”.
Hiện nay, cổng làng Dương Hồi đang bị tạm dừng xây dựng. Trong khi đó, mâu thuẫn giữa người dân thôn Tam Quang và thôn Dương Hồi ngày càng trầm trọng và căng thẳng. Trả lời phóng viên, ông Phạm Văn Tập- Trưởng thôn Dương Hồi cho biết, “người dân Dương Hồi rất bất bình trước việc thôn Tam Quang khiếu kiện vô lý và trước việc bị kết luận áp đặt, thiếu cơ sở pháp lý và thực tế để “ép” phải tháo dỡ cổng làng”
Sự kiện “cổng làng” xã Yên Thắng (Ý Yên, Nam Định) đang cần sự vào cuộc của cấp chính quyền cao hơn nhằm làm rõ những vướng mắc uẩn khúc và có sớm có kết luận cuối cùng để trả lại sự bình yên vốn có của thôn Dương Hồi.
