Bị tình nghi giết bà lão gần 80 tuổi, sau 11 năm đấu tranh kiên cường cùng sự giúp đỡ của những luật sư tâm huyến, David Ayers đã được minh oan.
Xác chết trong chung cư
Vào khoảng 14h ngày 17/12/1999, Sarah Harris, một phụ nữ sống trong chung cư La Ronde dành cho người già và người tàn tật ở Cleveland hoảng hốt chạy tới báo cho nhân viên bảo vệ David Ayers rằng bà vừa phát hiện một xác chết. Đây là xác của Dorothy Brown, một bà cụ 76 tuổi sống trong chung cư.
Các vết thương trên người bà cụ cho thấy mặc dù tuổi đã cao nhưng bà Brown vẫn chống cự lại kẻ tấn công mình. Xác bà lõa lồ từ thắt lưng trở xuống, có một ít lông giắt trong miệng và kẽ răng của bà.
Chiếc túi xách tay trống rỗng của bà Brown nằm chỏng trơ trên một chiếc ghế bành trong phòng.
Khi cảnh sát tới hiện trường họ bắt gặp Ayers trong trạng thái hoảng hốt, hai tay run cầm cập. Bị cảnh sát thẩm vấn, Ayers và bà Harris khai rằng vào lúc 2h, cả hai người có vào phòng bà Brown để giúp bà cụ bị ngã đứng dậy, thế nhưng cảnh sát một mực không tin vì họ khăng khăng cho rằng hành động của 2 người không được máy quay an ninh trong khu chung cư ghi nhận.
Sự thực là suốt 3 tháng điều tra, cảnh sát chưa hề xem trọn băng ghi hình. Ayers bị bắt ngày 14/3/2000, phiên tòa xét xử anh ta khai mạc hôm 22/11/2000.
 |
| David Ayers (giữa) cùng luật sư Rachel Steinback (phải) ra khỏi Tòa án. |
Trong quá trình xét xử, các luật sư bên bị thuộc Văn phòng luật sư công hạt Cuyahoga đã nhiều lần phản đối và đưa ra những chứng cớ phản bác. Chẳng hạn, mặc dù trong miệng và răng của nạn nhân có lông nhưng được xác định là không phải của nạn nhân mà cũng không phải là của Ayers.
Nếu đã như vậy thì tại sao không nghĩ đến khả năng bà Brown bị hãm hiếp bởi một kẻ khác?. Ngoài ra, băng hình do camera an ninh chiếu tại tòa cho thấy quả thật bà Harris và Ayers đã đến phòng bà Brown vào thời điểm mà họ đã khai.
Ba tháng sau khi bà Brown bị giết, một người bạn của Ayers tên Kenneth Smith tuyên bố rằng trước khi cảnh sát được thông báo về cái chết của bà Brown thì Smith đã nhận được tin này từ Ayers. Tuy nhiên, tại tòa, Smith chối bỏ lời khai của mình và nói rằng hai thám tử Kovach và Cipo đang điều tra vụ án đã ép anh ta khai vậy.
Kết quả kiểm tra các cuộc gọi của Smith cho thấy đúng là Smith có gọi điện cho Ayers nhưng cảnh sát đã lầm lẫn trình tự thời gian.
Một điều bất thường nữa là khi phiên tòa đã bắt đầu được 3 ngày mới có một đặc tình của cảnh sát tên Donald Hutchinson từ trong trại giam báo với Kovach và Cipo rằng trong những lúc chuyện trò, Ayers đã thú nhận với hắn việc giết bà Brown.
Hutchinson bị bắt về tội lưu hành séc giả mạo. Hắn gặp Ayers trong lớp học giáo lý trong tù và thường nói chuyện với anh ta. Kovach và Cipo nhận ra rằng trong lời khai của đặc tình còn thiếu nhiều chi tiết, chẳng hạn vũ khí để ám hại bà Brown hay các món tài sản cướp được.
Sau cuộc nói chuyện với hai thám tử kéo dài khoảng 2 tiếng đồng hồ, Hutchinson bị đưa trở lại nhà lao. Ngay hôm sau hắn báo với họ là Ayers đánh bà Brown bằng một cây sắt và lấy trong túi của bà 700 USD. Sau phiên tòa, Hutchinson được xóa tội.
Ngày 11/12/2000, bồi thẩm đoàn tuyên bố Ayers có tội, sau đó anh ta bị kết án tù chung thân không được ân giảm về 3 tội giết người, cướp và ăn trộm tài sản, tất cả đều đi kèm tình tiết tăng nặng.
David Ayers chống án lên Tòa Phúc thẩm bang Ohio nhưng không thành công. Năm 2003 Tòa án Tối cao bang Ohio cũng từ chối xét lại bản án. Qua năm 2004, các luật sư của Ayers nộp đơn xin xét lại tính hợp pháp của việc bắt giữ Ayers chiếu theo luật bảo thân (habeas corpus) được quy định trong Hiến pháp Mỹ nhưng thất bại.
Tuy nhiên, văn phòng luật sư công của hạt Cuyahoga cương quyết phản đối bản án và cuộc đấu tranh pháp lý nhằm bảo vệ người vô tội đã kéo dài suốt 11 năm, qua nhiều thế hệ luật sư, với sự giúp sức của rất nhiều người tình nguyện trong đó có cả những sinh viên luật.
ADN kỳ diệu
Năm 2008, kết quả điều tra của Văn phòng luật sư công và của Ohio Innocence Project (OIP) – thành viên của một chương trình phi chính phủ có quy mô liên bang với mục đích minh oan cho những người bị kết án sai - đã được tờ Dispatches sử dụng trong loạt bài viết về những kẽ hở trong việc sử dụng chứng cứ và hệ thống xét nghiệm AND.
Loạt bài này đã nêu ra 300 trường hợp bị OIP cho là bị kết án oan sai và nhấn mạnh tên của 30 phạm nhân cần được lưu ý, trong đó có tên Ayers.
Thực ra trong vài năm trước đó, Ayers từng xin xét nghiệm AND nhưng bị từ chối.
Luật sư Carrie Wood, người của OIP, đã cùng với nhiều sinh viên của Trường Luật thuộc Đại học Cincinnati, bỏ công nghiên cứu vụ án David Ayers trong nhiều năm. Nhóm của Wood chuyên về các chứng cớ AND, còn các luật sư công chịu trách nhiệm về khía cạnh quyền công dân của Ayers.
Vụ án có bước ngoặt khi Carrie Wood đệ đơn xin thực hiện kiểm tra AND, các chứng cứ trong vụ án với lý do không phải tất cả các vật chứng trong vụ án đã được đưa đi xét nghiệm.
Do đề nghị này bị phía công tố phản đối nên cuộc chiến pháp lý lại chuyển sang tòa phúc thẩm liên bang.
Năm 2010, Tòa Phúc thẩm Liên bang khu vực 6 đưa ra phán quyết cho rằng cách thức mà các thám tử Kovach và Cipo mớm lời cho Hutchison để moi được những lời khai của Ayers về hung khí giết bà Brown và số tài sản của bà bị đánh cắp là bất hợp pháp.
Hơn nữa, nếu hai thám tử đã cử Hutchinson quay trở lại trại giam để khai thác thêm thông tin nhằm kết tội Ayers thì chiếu theo Tu chính án thứ 6 anh ta có quyền hiến định là có luật sư trợ giúp.
Nhưng trên thực tế, Ayers đã bị tước quyền này, “đơn thân độc mã” trong cùng phòng giam với Hutchinson, Ayers tiếp tục bị hắn đưa vào tròng.
 |
| Luật sư Carrie Wood. |
Tòa cũng nhận định những lời khai của Hutchinson “vừa mâu thuẫn vừa không đáng tin cậy”.
Việc quan tòa chấp nhận để Hutchinson ra làm chứng cũng là vi hiến. Tòa đã bác bỏ toàn bộ các bản án sơ thẩm và phúc thẩm của Ayers trước đây và buộc mở một phiên xét xử mới.
Nếu trong vòng 6 tháng Ayers không được đưa ra xét xử lại thì Ayers phải được trả tự do. Kết quả này khá bất ngờ với John Martin, người đại diện của Văn phòng luật sư công hạt Cuyahoga tham gia phiên tòa.
Sau phiên tòa này, công tố viên cũ bị triệu hồi, vị công tố viên mới được bổ nhiệm đã gửi các vật chứng còn lưu được như những sợi lông mu, một chiếc khăn dính máu đi xét nghiệm AND. Kết quả xét nghiệm đã loại trừ David Ayers khỏi diện tình nghi.
Ban đầu, công tố viên dự định một lần nữa truy tố Ayers về tội giết người, tuy nhiên sau khi có kết quả giám định AND, họ đã thay đổi ý kiến.
Xóa án
Ngày 12/09/2011 David Ayers bước vào phòng xử án, anh ta mỉm cười và cất tiếng chào quan tòa Nancy Russo, người đã tuyên án chung thân anh ta gần 11 năm trước. Với dáng vẻ mệt mỏi, Ayers lắng nghe công tố viên yêu cầu quan tòa trả tự do cho mình.
Tháng 3/2012, David Ayers khởi kiện dân sự 6 cảnh sát Cleveland, chính quyền và cơ quan quản lý nhà công cộng của thành phố, tuy nhiên tòa đã miễn truy cứu trách nhiệm dân sự của 3 cảnh sát và các cơ quan chính quyền với lý do họ không xâm hại quyền lợi của anh ta.
Một cảnh sát đã dàn xếp bồi thường cho Ayers bên ngoài tòa án nhưng con số không được công bố. Do đó, phán quyết của tòa chỉ liên can tới hai thám tử Kovach và Cipo.
Luật sư Rachel Steinback, người đại diện cho Ayers tại phiên tòa dân sự, cho biết các cáo buộc nghiêm trọng nhất đối với Kovach và Cipo là hai thám tử này toa rập với nhau để thêu dệt ra lời thú tội của Ayers, là ép buộc Smith nói dối, là mớm thông tin cho Donald Hutchinson.
Quan tòa James Gwin đã bác những lời biện bạch của Kovach và Cipo. Hai thám tử này đã tuyên bố rằng Ayers có đủ chứng cờ thuyết phục rằng hai thám tử đã xâm hại quyền lợi của anh ta. Tòa án đã quyết định bồi thường cho David Ayers 13,2 triệu USD để bù đắp những tổn thất và thiệt hại mà anh phải chịu đựng trong những năm bị tù oan.
Quang Hòa
