Điều khoản mở
Như PLVN đã thông tin, mới đây Thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã cho công bố kết luận về Dự án BOT QL1A đoạn Nghi Sơn (Thanh Hóa) - Cầu Giát (Nghệ An) với nhận định công trình đội vốn hơn 1.200 tỷ đồng dẫn tới việc xác định thời gian thu phí hoàn vốn dự án thiếu chính xác.
Cơ quan thanh tra đã bám con số tổng mức đầu tư để tính toán rồi đưa ra kết luận này, trong khi Bộ quản lý ngành khẳng định việc xác định thời gian thu phí của một dự án BOT chủ yếu căn cứ vào giá trị quyết toán công trình. Như vậy, trong trường hợp này giữa hai Bộ đã có sự hiểu khác nhau về mặt khái niệm đối với căn cứ để xác định độ dài hoàn vốn?.
“Tổng mức đầu tư là con số ghi trong hợp đồng BOT. Là căn cứ để đàm phán với nhà đầu tư về mức thu, đối tượng thu, thời gian thu đối với một dự án đường bộ. Vì thế, trong bất kỳ hợp đồng BOT nào, cả hai bên chủ thể của hợp đồng đều chốt một câu quan trọng “giá trị quyết toán là căn cứ để xác định thời gian hoàn vốn” - Vụ trưởng Quốc cho biết.
Theo đó, sau khi một dự án hoàn thành đưa vào khai thác, trong vòng 6 tháng sẽ phải tiến hành việc quyết toán. Cụ thể, chủ đầu tư dự án sẽ làm việc với các nhà thầu xây lắp để quyết toán A - B; kết thúc giai đoạn này, kiểm toán sẽ được mời kiểm tra, và sẽ xác định được con số chính xác, thực tế giá trị công trình.
“Con số cuối cùng đó gọi là giá trị quyết toán dự án, là căn cứ chính xác nhất để hai bên thống nhất lại thời gian hoàn vốn. Vì thế trên thực tế sau khi quyết toán xong, các nhà đầu tư và Bộ GTVT thường phải ký lại phụ lục hợp đồng. Lúc đó, thời gian thu phí hoàn vốn của dự án sẽ automatic (tự động - PV) rút ngắn lại, cho dù trước đó trong hợp đồng có dự kiến dài hơn. Đây được coi là một điều khoản mở khi đàm phán ký kết hợp đồng”- đại diện một nhà đầu tư đường bộ theo hình thức BOT nói với PLVN.
Thứ trưởng kiểm tra chéo
Dù đã có kiểm toán thẩm tra giá trị công trình nhưng hợp đồng BOT ở một góc độ nào đó vẫn là câu chuyện riêng giữa Bộ GTVT và nhà đầu tư nên có ý kiến lo ngại sẽ khó kiểm soát được thời gian thu phí một cách chính xác để đảm bảo quyền lợi của người dân?.
“Kiểm toán làm việc độc lập nên kết quả sẽ chính xác, khách quan. Ngoài ra, Bộ GTVT còn có Thanh tra chuyên ngành để kiểm tra các dự án BOT, nếu thấy cần thiết hoặc nghi ngờ nên sẽ rất khó có chuyện kéo dài thời gian thu phí một cách vô căn cứ. Cao hơn, Bộ GTVT còn có cơ chế các Thứ trưởng tham gia kiểm tra chéo các dự án do mỗi người phụ trách để tăng tính minh bạc trong quá trình lập, triển khai các dự án đường bộ” - Vụ trưởng Quốc khẳng định.
Theo Quyết định 2179/QĐ-BGTVT của Bộ GTVT về phân công nhiệm vụ lãnh đạo của bộ này thì Thứ trưởng Lê Đình Thọ là người có trách nhiệm: “Chuẩn bị đầu tư và thực hiện các dự án đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông các tỉnh, thành phố miền Trung từ Thanh Hóa đến Quảng Nam...”. Ngoài ra, ông Thọ còn giúp Bộ trưởng Bộ GTVT theo dõi, tổng hợp và chịu trách nhiệm chung về tiến độ, chất lượng, đúng quy định của pháp luật các Dự án cải tạo, mở rộng, nâng cấp QL1A.
Chiểu theo sự phân công này, Dự án BOT QL1A Nghi Sơn - Cầu Giát nằm trên địa bàn do Thứ trưởng Thọ trực tiếp theo dõi, chỉ đạo. Vì thế, ngay sau khi cơ quan thanh tra có kết luận về những sai sót trong quá trình quản lý, điều hành thực hiện dự án nói trên, ông Thọ đã yêu cầu Ban Quản lý các dự án đối tác công - tư, Ban Quản lý Dự án I (cơ quan nhà nước có thẩm quyền) và các nhà đầu tư kiểm tra, chấn chỉnh những vấn đề thanh tra chỉ ra.
Nếu áp dụng cơ chế kiểm tra chéo, trong trường hợp này, lãnh đạo nào ở Bộ GTVT có trách nhiệm kiểm tra, giám sát các dự án BOT khu vực Thanh Hóa - Quảng Nam và khi kiểm tra có phát hiện được những tồn tại như kết luận gần đây của Thanh tra Bộ Kế hoạch và Đầu tư?.
