Tỷ trọng xuất nhập khẩu thấp
Bà Phan Thị Thanh Xuân - Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam (Lefaso) cho biết, thị trường Anh vẫn là một thị trường chính của ngành da giày bởi chiếm đến 25 - 30% kim ngạch nhập khẩu (NK) sang Liên minh Châu Âu (EU). Do đó, Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam - Vương quốc Anh (UKVFTA) được ký ngay sau khi Anh rời EU đã giúp ngành da giày giữ vững kim ngạch xuất khẩu (XK) vào thị trường này.
Đáng chú ý, theo bà Xuân, năm 2023, tình hình chung trên thế giới rất khó khăn khi việc XK tại hầu hết các thị trường đều bị sụt giảm, có những thị trường giảm tới 20%, thậm chí lên tới 30% nhưng riêng thị trường Anh thì lại tăng trưởng tới 11%. “Với số liệu kim ngạch của 10 tháng năm 2023, chúng tôi đánh giá rằng với tăng trưởng XK sang Anh đã giúp cho ngành da giày không bị sụt giảm quá sâu trong năm 2023” - bà Xuân nói.
Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cũng cho rằng, thị trường Anh đang có những diễn biến trái ngược với thị trường toàn cầu khi tổng XK của Việt Nam sang Anh ước tính tăng khoảng 1,9% và đặc biệt NK từ Anh tăng trưởng khoảng gần 3%. Tuy kim ngạch XK sang Anh tăng - là “điểm sáng” trong bức tranh xuất NK năm 2023 của Việt Nam nhưng theo ông Khanh, Việt Nam vẫn chưa có mức độ quan tâm đến thị trường này cho tương xứng với tiềm năng.
“Thực tế, nếu nhìn vào tỷ trọng của thị trường Vương quốc Anh trong tổng XNK của chúng ta còn rất khiêm tốn, chỉ là 1,5 - 1,6% thôi, tức là rất khiêm tốn so với tiềm lực của cả hai quốc gia. Mặc dù khiêm tốn như vậy nhưng lại không tăng trưởng bởi tổng kim ngạch chung của chúng ta cũng tăng nên tỉ trọng của thị trường Anh lại không tăng mà thậm chí lại giảm. Điều đấy cho thấy rằng vẫn còn rất nhiều doanh nghiệp (DN) của chúng ta chưa chú trọng đến thị trường Anh. Đấy là một điểm rất đáng tiếc bởi vì Vương quốc Anh là một thị trường rất lớn và còn là thị trường truyền thống nữa” - ông Khanh phân tích.
Chưa kể, hiện nay, cùng với UKVFTA, Vương quốc Anh cũng đã chính thức ký thỏa thuận gia nhập CPTPP (Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương). Đây sẽ là những động lực mạnh mẽ thúc đẩy quan hệ kinh tế - thương mại - đầu tư 2 chiều Việt Nam - Anh tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa trong thời gian tới bởi những cam kết và điều khoản về nguồn gốc xuất xứ trong CPTPP đang khiến DN Việt Nam gặp nhiều khó khăn.
Cần phát huy lợi thế các hiệp định thương mại
Theo số liệu của Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương), sau khi UKVFTA có hiệu lực, số lượng dự án, số lượng vốn đầu tư từ Anh vào Việt Nam tăng gần gấp đôi. “Rõ ràng đã có sự chú ý từ phía các nhà đầu tư của Anh và cũng có sự chú ý từ các công ty Việt Nam trong việc phải hợp tác với Vương quốc Anh” - ông Ngô Chung Khanh chia sẻ.
Tuy nhiên, dù số lượng đầu tư và vốn đầu tư từ Anh sang Việt Nam tăng khá, nhưng đầu tư của các DN Anh vào Việt Nam vẫn chiếm tỷ lệ rất khiêm tốn trong tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của quốc gia được coi là 1 trong 10 quốc gia FDI lớn nhất thế giới. Mặt khác, DN Việt Nam cũng chưa thực sự tận dụng tốt ưu đãi từ UKVFTA để thu hút nguồn lực, chuyển giao công nghệ sản xuất hiện đại và tham gia sâu hơn vào chuỗi sản xuất của các DN Anh.
Ông Bob Fletcher - Giám đốc Dịch vụ hải quan và Thương mại toàn cầu, Deloitte Vietnam cho rằng, hiện nay một số DN Anh gặp thách thức trong việc tìm hiểu các quy định của Việt Nam vì các thủ tục cũng như các quy định bắt buộc liên quan đến hoạt động đầu tư và vận hành có thể khác biệt so với quy định của phương Tây và nước Anh.
“Một yếu tố khác là thiếu hụt trong lao động có chất lượng và chuyên môn hóa cho một số ngành, lĩnh vực nhất định; Một số hạn chế liên quan đến năng lực cơ sở hạ tầng như vận tải, hậu cần, cung cấp năng lượng. Sự gián đoạn chuỗi cung ứng và những bất ổn kinh tế toàn cầu cũng có thể đặt ra thách thức cho các DN Anh khi tiến hành hoạt động tại Việt Nam, hay việc thích ứng với các chuẩn mực văn hóa cũng như thực tiễn kinh doanh tại Việt Nam…” - ông Bob Fletcher chia sẻ.
Hiện nay, một số lĩnh vực mà các DN Anh đang quan tâm đầu tư, tăng cường đầu tư hợp tác tại Việt Nam, như điện gió, truyền tải và lưu trữ năng lượng; dịch vụ tài chính, bảo hiểm, máy móc, thiết bị, chuyển giao công nghệ và các lĩnh vực giáo dục, đồ uống và thực phẩm, công nghiệp ô tô. Đáng chú ý, thời gian gần đây, có những dự án lớn về năng lượng xanh mà Vương quốc Anh đã đầu tư rất lớn và cũng là lĩnh vực mà Việt Nam đang cần nguồn lực đầu tư. Đó là những lĩnh vực mà Việt Nam có thể tận dụng.