Minh bạch tài sản, thu nhập được coi là giải pháp then chốt, trọng tâm trong phòng ngừa tham nhũng nhưng thực tiễn thực hiện còn mang tính hình thức; kê khai thu nhập bằng tiền hầu như không thực hiện được. Đây là thực trạng được chỉ ra tại Hội thảo góp ý hoàn thiện Dự thảo Đề án kiểm soát thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn do Thanh tra Chính phủ tổ chức ngày 9/8.
| |
| Ảnh minh họa |
Thu nhập bằng tiền hầu như không kiểm soát được
Phó Tổng Thanh tra Lê Tiến Hào cho biết, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn rất đa dạng. Do được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau nên có thể nảy sinh những thu nhập bất hợp pháp, trong khi việc kiểm soát bằng công cụ thuế thu nhập cá nhân chưa thực sự mang lại hiệu quả. Không những thế, “các quy định về việc tặng quà, nhận quà và nộp lại quà tặng cũng có những nội dung chưa chặt chẽ, không có tính khả thi, thiếu chế tài xử lý vi phạm nên việc kiểm soát thu nhập người có chức vụ, quyền hạn chưa đáp ứng được yêu cầu” – ông Hào nhận định.
Viện trưởng Viện Khoa học thanh tra (Thanh tra Chính phủ) Nguyễn Quốc Hiệp nhấn mạnh, mọi hành vi tham nhũng đều nhằm mục đích đem lại lợi ích cá nhân. Ông Hiệp phân tích: “Nếu không có cơ chế kiểm soát thu nhập hiệu quả, người có chức vụ, quyền hạn sẽ dễ dàng lợi dụng chức vụ, quyền hạn, cố ý làm trái để tham ô, nhận lối hộ vì hành vi của họ không dễ bị phát hiện và thu nhập có được từ hành vi vi phạm pháp luật dễ dàng được hợp pháp hóa thành tài sản riêng”.
Thực tế cho thấy, sau khi tiếp nhận bản kê khai, cơ quan quản lý cán bộ, công chức chỉ làm nhiệm vụ lưu hồ sơ mà chưa có cơ chế giải trình, kiểm tra, xác minh. Đặc biệt, do không có chế tài xử lý đối với những trường hợp có hành vi gian dối, giải trình nguồn gốc tài sản, thu nhập nên chưa bảo đảm được sự chính xác trung thực đối với hồ sơ kê khai.
Con của người có chức vụ, quyền hạn cũng phải kê khai
Theo Dự thảo Đề án kiểm soát thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn, đối tượng phải kiểm soát thu nhập trước mắt cần tập trung vào những người đang giữ cương vị, có chức vụ thành 3 nhóm ở Trung ương, địa phương và các cán bộ lãnh đạo trong các doanh nghiệp Nhà nước.
Một số ý kiến tuy tán thành nhưng cho rằng phải có lộ trình, xác định đối tượng nào kiểm soát đầu tiên. “Giai đoạn 1 thì áp dụng kiểm soát đối tượng này, giai đoạn 2 mới mở rộng” là đề xuất của đại diện đến từ Tổng cục Thuế. Bên cạnh đó, đại diện Văn phòng Quốc hội lại cho rằng, diện đối tượng kiểm soát hiện nay “thừa nhiều mà cũng thiếu nhiều”, như đối tượng quá rộng nhưng thiếu đối tượng phải kê khai và lại không có trọng tâm, trọng điểm. “Những người có quyền hạn đôi khi chưa có chức vụ gì như người đóng dấu ở ủy ban” – vị đại diện này chỉ rõ.
Phó Vụ trưởng Vụ Thanh tra khối kinh tế ngành (Thanh tra Chính phủ) Vũ Đức Tâm nhấn mạnh: “Không quản lý tốt thu nhập thì chống tham nhũng không hiệu quả. Cái này muốn làm được thì phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc”. Vì vậy, theo ông Tâm cũng cần phải xem lại đối tượng. “Con cái của người có chức vụ quyền hạn có phải kê khai không?” – ông Tâm nêu vấn đề và đề xuất – “Luật Doanh nghiệp còn quy định nếu chồng làm giám đốc thì vợ không làm kế toán, vậy cớ sao lại không quy định”.
Hà Sơn