Khởi sắc kinh tế trang trại- Đi cùng nỗi lo ô nhiễm

Những trang trại chăn nuôi tập trung với quy mô lớn… đang mở ra triển vọng lớn để chuyển đổi tính chất sản xuất cho nông dân các huyện ngoại thành. Tuy nhiên, tình trạng quy hoạch trang trại chưa hợp lý và bảo đảm tính phát triển bền vững khiến quá trình này khó tránh khỏi gây ra ô nhiễm môi trường cho khu vực nông thôn vốn đã lắm bất cập…

Nở rộ  trang trại quy mô lớn

Đi đầu phong trào phát triển kinh tế trang trại những năm gần đây là các huyện Tiên Lãng, Vĩnh Bảo. Số trang trại tại các huyện này phát triển khá nhanh về quy mô, số lượng. Từ năm 2006 – 2009, huyện Vĩnh Bảo phát triển thêm 195 trang trại, trong đó có 86 trang trại chăn nuôi, còn lại là các trang trại thủy sản, trang trại tổng hợp. Gần đây, các xã Vĩnh An, Việt Tiến (Vĩnh Bảo); Quang Phục, Khởi Nghĩa (Tiên Lãng) nở rộ các trang trại chăn nuôi lợn. Tại các xã này có nhiều hộ đầu tư  trang trại tập trung với quy mô 100 - 300 con lợn, có những trang trại nuôi 600 - 800 con lợn siêu nạc. Một số trang trại  quy mô lớn đầu tư hàng tỷ đồng xây dựng cơ sở vật chất khá quy củ gồm các ô chuồng trại, hầm bi ô ga cỡ lớn,  máy phát điện công suất lớn phục vụ  chăn nuôi…

Huyện An Lão trong năm 2009 xây dựng mới và đưa vào sản xuất 40 trang trại chăn nuôi tập trung, chiếm 62% tổng số trang trại chăn nuôi của huyện, đưa tổng số các trang trại trên toàn huyện phát triển lên 163 trang trại. Kinh tế trang trại phát triển mạnh tại các xã Tân Viên, Chiến Thắng, Trường Thọ, Mỹ Đức, Trường Thành… Đi đầu phát triển chăn nuôi trang trại tại huyện An Lão là xã Tân Viên. Theo ông Ninh Văn Khánh, Chủ tịch UBND xã Tân Viên cho biết: “Trong năm 2009, xã gia tăng số trang trại nhiều nhất từ trước đến nay (14 trang trại), tổng doanh thu các trang trại đạt 5,5 tỷ đồng”.

Đến năm 2009, toàn thành phố đã có 1831 trang trại, trong đó có 618 trang trại chăn nuôi, 745 trang trại thủy sản, 217 trang trại tổng hợp. Trang trại trên địa bàn thành phố phát triển đa dạng, song có nhiều lợi thế nhất vẫn là các trang trại chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản. Kinh tế trang trại trong những năm gần đây có xu thế hình thành các vùng tập trung chuyên môn hóa như các trang trại chăn nuôi ở khu vực Tân Thành, Hải Thành (quận Dương Kinh); Trấn Dương, Hòa Bình (huyện Vĩnh Bảo); Phả Lễ, Thủy Triều (huyện Thủy Nguyên); vùng trang trại tổng hợp vừa chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và trồng cây ăn quả tại các xã Đặng Cương, Lê Lợi, Đồng Thái (An Dương), Bạch Đằng, Đoàn Lập (Tiên Lãng)…vùng chăn nuôi tập trung ở các xã Tú Sơn (Kiến Thụy); Tân Liên, Vĩnh An, Việt Tiến (Vĩnh Bảo); Tân Viên, Mỹ Đức (An Lão)…

Đặc biệt, gần đây, ở nhiều địa phương chuyển đổi diện tích cấy lúa bấp bênh sang xây dựng các trang trại tổng hợp. Vài năm gần đây, toàn thành phố có hơn 2000 ha được phê duyệt chuyển sang phát triển kinh tế trang trại, chủ yếu là các trang trại thủy sản hoặc trang trại tổng hợp.

Bài toán về ô nhiễm môi trường

Đến thăm vùng vừa chuyển đổi từ cấy lúa bấp bênh sang phát triển kinh tế trang trại ở thôn Đại Điền, xã Tân Viên (An Lão), từ trung tâm xã chúng tôi phải đi quãng đường khá xa, gập ghềnh sỏi đá. Chuẩn bị tới khu trang trại thì khói lò gạch lan tỏa mù mịt, mùi khét lẹt từ những lò gạch đang đốt cháy dang dở càng làm cho không gian ngột ngạt hơn. Chủ một trang trại nuôi gà gia công lớn cho công ty CP trên địa bàn thành phố than vãn: “Trang trại thường xuyên phải đóng kín cửa chuồng trại để tránh luồng khói độc từ các lò gạch lân cận”. Tình trạng các trang trại tập trung dù hình thành xa khu dân cư nhưng không được quy hoạch hợp lý nên vẫn xen lẫn trong khu vực các ngành nghề độc hại khác như đốt gạch thủ công còn phổ biến ở nhiều nơi khác, điển hình như ở các xã Vĩnh An (Vĩnh Bảo), Hùng Thắng, Khởi Nghĩa (Tiên Lãng)…

Ở một số địa phương, khu vực phát triển kinh tế trang trại chưa được quy hoạch tập trung, vẫn xen lẫn trong khu dân cư, đang báo động về tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải của các trang trại, đặc biệt là các trang trại chăn nuôi lợn. Tại các xã Quang Phục, Khởi Nghĩa (Tiên Lãng), Việt Tiến (Vĩnh Bảo) bên cạnh một số trang trại đã được di chuyển ra khu cánh đồng, hiện vẫn còn không ít các trang trại xen lẫn trong khu dân cư, trong khi chưa có hệ thống xử lý nước thải đủ tiêu chuẩn. Bởi vậy, môi trường trong các làng, khu dân cư vào bất cứ thời điểm nào cũng “sặc mùi” đặc trưng từ các trang trại chăn nuôi lợn. Tình trạng này khiến nhân dân địa phương ở một số nơi bất bình, thường xuyên phản ánh gay gắt.

Kinh tế trang trại trên địa bàn thành phố tạo ra khối lượng sản phẩm hàng hóa lớn phục vụ tiêu dùng và xuất khẩu. Tổng khối lượng hàng hóa và dịch vụ từ kinh tế trang trại đạt được khoảng 5428 tỷ đồng/năm, trung bình mỗi trang trại đạt hơn 270 triệu đồng/năm, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn. Nhưng việc phát triển kinh tế trang trại tại các địa phương không chỉ cần về số lượng, quy mô, hiệu quả sản xuất mà đòi hỏi phải quan tâm đến việc bảo vệ môi trường - yếu tố then chốt để có nền nông nghiệp sản xuất hàng hóa sạch và phát triển bền vững.

Muốn vậy, thành phố cần có cơ chế khuyến khích, ưu đãi nông dân phát triển kinh tế trang trại bằng cách tạo nguồn vốn vay, nới lỏng các thủ tục hành chính trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất sang phát triển kinh tế trang trại, đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để các chủ trang trại dễ dàng vay vốn ngân hàng đầu tư cho trang trại. Ngân hàng tạo điều kiện vay vốn ưu đãi cho các trang trại phát triển sản xuất với quy mô lớn. Để kiểm soát vấn đề ô nhiễm môi trường từ các trang trại, Sở Nông nghiệp - Phát triển nông thôn nên hướng dẫn, khuyến khích bà con xây dựng hầm bioga nhằm kiểm soát tốt nguồn chất thải của trang trại đồng thời có thể tận dụng vào các việc khác làm tăng nguồn lợi cho trang trại…; phối hợp với các ngành, các tổ chức khoa học, doanh nghiệp nghiên cứu, hướng dẫn, chuyển giao các kỹ thuật sản xuất sạch cho nông dân, tăng cường tuyên truyền để nâng cao nhận thức của bà con về tính cấp thiết trong việc bảo vệ môi trường gắn liền với đời sống và hiệu quả sản xuất của họ.

Bài và ảnh Hương An