Lấy giống khảo nghiệm bán
Trong gần 25 tấn ngô giống đang nói, có 3,2 tấn là giống ngô nếp lai tím ngọt 099, 12 tấn giống ngô dẻo ngọt 367 và 9,5 tấn giống ngô đường lai Golden Cob được Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) cho phép Cty Hai Mũi Tên Đỏ nhập về để trồng khảo nghiệm, sản xuất thử nhằm có sở để đánh giá tiềm năng cũng như khả năng thích ứng các giống ngô này đối với điều kiện canh tác tại Việt Nam.
Vì là giống ngô trong giai đoạn trồng thử nghiệm và chưa được cơ quan quản lý nhà nước công nhận giống mới nên pháp luật nghiêm cấm mọi hành vi kinh doanh thương mại đối với các giống ngô này.
Thế nhưng, sau khi có được “giấy thông hành” được phép sản xuất thử tại một số vùng ngô ở khu vực phía Nam và phía Bắc từ Cục Trồng trọt, Cty Hai Mũi Tên Đỏ đã phân phối lượng giống này qua 2 kênh: cung ứng cho dân trồng thử nghiệm nhưng có thu tiền và bán “chui” cho các cá nhân sử dụng theo các hóa đơn bán hàng.
Theo một số hộ dân ở xã Nguyên Khê, huyện Đông Anh (Hà Nội), năm 2013 họ được Cty Hai Mũi Tên Đỏ chọn để trồng trình diễn trên diện tích khoảng 6 sào giống ngô nếp lai tím ngọt 099 để quảng bá hình ảnh giống ngô này tại địa phương.
“Lúc về dân không biết giống ngô này đã được phép bán cho dân sử dụng hay chưa vì họ chỉ nói là muốn cho dân trồng thử nghiệm trên đồng ruộng. Rồi họ đưa cho chúng tôi 7 - 8 kg giống nói là phân phát cho bà con trồng thử, nhưng số giống này họ có cho không đâu, họ thu của chúng tôi 300 ngàn/kg. Thực ra các hộ dân cũng không sử dụng hết số giống này bởi khi trồng thử thì thấy cây sinh trưởng tốt nhưng khi ra quả và thu hoạch thấy giống ngô này có cả hạt màu trắng lẫn hạt màu tím, ăn thấy không ngon và đem bán thì không ai mua. Vì trồng không bán được nên bà con bỏ hết, số hạt giống còn lại sau đó nhân viên kinh doanh công ty này đến thu lại”- một nông dân được chọn trồng trình diễn giống ngô tím ngọt 099 cho biết.
Điều tra của phóng viên Báo PLVN còn cho thấy, tháng 4/2015 Cty Hai Mũi Tên Đỏ đóng gói xuất bán ra thị trường số lượng giống lớn cho một cá nhân là đầu nậu thu mua ngô ở khu vực Đông Anh 200 gói giống ngô tím ngọt 099 và giống ngô đường Golden Cob với giá khá cao.
Nếu như một gói giống ngô tím ngọt 099 trọng lượng 200g được bán với giá 39 ngàn đồng thì giống ngô đường Golden Cob khoảng 100g lại có giá cao gần gấp đôi (61 ngàn đồng/gói). Nếu chỉ tính riêng lần xuất bán giống ngô đang trong giai đoạn khảo nghiệm này, Cty Hai Mũi Tên Đỏ đã thu về 13,9 triệu đồng.
Qua mặt cơ quan quản lý?
Theo quy định hiện hành, ngô là 1 trong 4 giống thuộc danh mục nhóm cây trồng chính liên quan đến an ninh lương thực nên được đặt trong hệ thống quản lý rất chặt chẽ. Ngoài việc buộc phải đưa vào diện khảo nghiệm quốc gia thì điều kiện, thủ tục công nhận chính thức giống cây trồng mới tuân theo một quy trình khắt khe trước khi được đưa ra kinh doanh thương mại.
Theo đó, đối với giống ngô nếp, điều kiện để được công nhận giống cây trồng mới và được phép sản xuất kinh doanh thì phải qua sản xuất thử ít nhất 2 vụ đối với cây ngắn ngày, 2 năm thu hoạch đối với cây dài ngày và đạt diện tích sản xuất thử tối thiểu là từ 250 đến 500ha.
Kết quả sản xuất thử cho thấy giống vẫn giữ được các đặc tính tốt như trong khảo nghiệm và đáp ứng được yêu cầu của sản xuất; giống có tính khác biệt, tính đồng nhất và tính ổn định, và phải có ý kiến đánh giá giống của địa phương, nơi sản xuất thử.
Theo một số chuyên gia am tường về lĩnh vực giống, ngoài quy trình thủ tục rất khắt khe thì một nguồn giống từ khi nhập về cho đến lúc được cơ quan quản lý nhà nước công nhận chính thức là giống cây trồng mới để kinh doanh thương mại ít nhất cũng mất thời gian 3 năm.
Theo vị này, thời gian này là một đòi hỏi không hề đơn giản đối với những doanh nghiệp kinh doanh giống khi chi phí bỏ ra cho các hoạt động này là rất tốn kém. Với những doanh nghiệp làm ăn chụp giật, muốn thu lợi nhanh, chẳng còn cách nào khác là làm tắt, lách luật, thậm chí vi phạm pháp luật.
Cho đến thời điểm này, khoảng 25 tấn ngô giống được Cty Hai Mũi Tên Đỏ nhập về Việt Nam với danh nghĩa trồng khảo nghiệm, sản xuất thử trên thực tế có được trồng thử không, hay đã được đóng gói bán ra thị trường để thu lời như một số trường hợp mà Báo PLVN phát hiện nêu trên? Có bao nhiêu nông dân đã bị lợi dụng và bị trục lợi từ việc mua phải số giống này? PLVN sẽ trở lại sự việc này.
