Bắc Ninh: "Dấu hỏi" về vai trò chủ mưu trong vụ án lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ?

Theo cáo trạng, trong giai đoạn 2006 – 2009, mặc dù chưa có quyết định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền về việc giao đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất với hộ gia đình, cá nhân nhưng những người đứng đầu cấp ủy Chi bộ, Ban quản lý thôn Thuận An xã Trạm Lộ đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn giao bán đất trái thẩm quyền tại thôn Thuận An cho các hộ, cá nhân có nhu cầu mua đất ở. Toàn bộ số tiền bán đất được chi trả cho việc xây dựng đường giao thông nông thôn và những công việc chung của thôn Thuận An.

Cả ba bị cáo khai bán đất theo chỉ đạo

Cáo trạng nêu, Lưu Xuân Thảo được xem là có vai trò chính trong việc giao đất trái thẩm quyền, còn Lưu Văn Cường, Nguyễn Hữu Dương là đối tượng giúp sức tích cực. Ngoài ra, cáo trạng cũng xác định các cán bộ xã Trạm Lộ (Lưu Xuân Chương, Nguyễn Văn Đằng, Ngô Văn Chung, Ngô Tiến Vũ, Đinh Bá Long) chỉ liên đới trong phần trách nhiệm thu một phần tiền về UBND xã Trạm Lộ để quản lý sau khi phát hiện hành vi bán đất trái thẩm quyền của thôn, tuy nhiên hành vi phạm tội của các cán bộ xã đã hết thời hạn truy cứu trách nhiệm hình sự. Riêng trường hợp bị can Lê Đình Lệnh (Bí thư Chi bộ thôn Thuận An) đã có quyết định đình chỉ điều tra do ông Lệnh đã mất sau khi bị truy tố.

Tuy nhiên, tại phiên tòa sơ thẩm (04/06/2024) bị cáo Thảo, bị cáo Cường và bị cáo Dương đều khai nhận việc thực hiện giao đất trái thẩm quyền là thực hiện nhiệm vụ được giao, không tư lợi cá nhân. Bị cáo Lưu Xuân Thảo khai nhận hành vi phạm tội do thực hiện chỉ đạo của Đảng ủy, UBND xã Trạm Lộ để lấy kinh phí thực hiện làm đường giao thông nông thôn.

Tại phiên tòa các bị Lưu Xuân Thảo, Lưu Văn Cường, Nguyễn Hữu Dương khai nhận việc thực hiện giao đất trái thẩm quyền là thực hiện nhiệm vụ được giao, không tư lợi cá nhân.

Tại phiên xét xử, luật sư Nguyễn Tiến Hùng, luật sư Đỗ Hữu Biên, thuộc Đoàn luật sư TP. Hà Nội tham gia bào chữa cho các bị cáo đã phân tích: Cáo trạng xác định việc bán đất được thực hiện theo nghị quyết của Chi bộ và cấp ủy Chi bộ, Ban quản lý thôn tiến hành thực hiện nhưng khi xác định các bị can đã phạm tội chỉ có: Lưu Xuân Thảo, Lưu Văn Cường, Nguyễn Hữu Dương đã phạm tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, trong đó lại nhấn mạnh vai trò của bị cáo Lưu Xuân Thảo là chính.

“Vậy vai trò của Bí thư chi bộ, cấp ủy chi bộ ở đâu? Vì sao lại không được đề cập và kết luận trong cáo trạng. Thêm nữa, việc cáo trạng không đưa ông Lưu Đình Lệnh – Bí thư Chi bộ thôn Thuận An vào với tư cách bị can trong vụ án bị khởi tố, truy tố mà xác định là thành phần liên quan trong vụ án là chưa thỏa đáng?”, luật sư đặt câu hỏi cho đại diện VKS thị xã Thuận Thành.

Các luật sư cũng đặt ra vấn đề, việc xác định vai trò của các cán bộ xã Trạm Lộ trong vụ án này như cáo trạng xác định thì UBND xã Trạm Lộ không tham gia trực tiếp mà chỉ biết đến việc bán đất sau khi thôn Thuận An đã bán đất. Tuy nhiên, trong các báo cáo, biên bản họp của thôn, xã, việc thực hiện dự án đường giao thông tại thôn Thuận An cho thấy, UBND xã Trạm Lộ là chủ đầu tư thực hiện việc nghiệm thu, chi trả tiền?

Qua các luận điểm, luận chứng và hồ sơ tài liệu đã giao nộp cho hội đồng xét xử (HĐXX), các luật sư đề nghị HĐXX trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung làm rõ vai trò, trách nhiệm của các cán bộ xã Trạm Lộ trong việc giao đất trái thẩm quyền tại thôn Thuận An.

Viện kiểm sát: bị cáo Thảo không phải chủ mưu

Trả lời các vấn đề luật sư nêu, đại diện Viện kiểm sát (VKS) thị xã Thuận Thành cho rằng, cáo trạng không quy kết bị cáo Thảo giữ vai trò chủ mưu mà trong vụ án này, mà đối với ba bị cáo bị truy tố thì bị cáo Thảo có vai trò lớn nhất, bị cáo Thảo với vai trò trưởng thôn đã chỉ đạo bị cáo Cường, bị cáo Dương thực hiện hành vi giao bán đất trái thẩm quyền nên phải chịu trách nhiệm với vai trò lớn nhất trong vụ án.

Tại phiên xét xử, đại diện Viện kiểm sát thị xã Thuận Thành lý giải rằng, cáo trạng không quy kết bị cáo Thảo giữ vai trò chủ mưu mà bị cáo Thảo có vai trò chính trong ba bị cáo bị truy tố.

Đối với vai trò của Đảng ủy, UBND xã Trạm Lộ, đại diện VKS cho rằng, kết luận điều tra cho thấy chỉ thu thập được chứng cứ liên quan đến trách nhiệm hình sự của ba bị cáo bị truy tố.

Đại diện VKS giữ nguyên các quan điểm theo cáo trạng, đồng thời đề nghị HĐXX bác đề nghị trả hồ sơ điều tra bổ sung của luật sư.

HĐXX vẫn xem bị cáo Thảo có là vai trò chính

Sau tranh tụng, HĐXX đưa ra nhận định gần giống như cáo trạng đã đề ra, theo đó, HĐXX nhận định vai trò của bị cáo Lưu Xuân Thảo là người giữ vai trò chính, trong đó năm 2006 với vai trò là kế toán là giúp sức, năm 2007 với vai trò trưởng thôn bị cáo chịu trách nhiệm chính. Còn các bị cáo Cường, Dương là người giúp sức tích cực cho bị cáo Thảo.

Nhận định về vai trò của các cán bộ UBND xã Trạm Lộ, HĐXX cho rằng, Chủ tịch xã Lưu Xuân Chương, Phó Chủ tịch xã Ngô Tiến Vũ khai nhận UBND xã không biết và không chỉ đạo thôn Thuận An bán đất, khi biết đã yêu cầu nộp tiền về xã để quản lý. Quá trình điều tra Cơ quan điều tra không thu thập được tài liệu, chứng cứ thể hiện việc UBND xã Trạm Lộ chỉ đạo thôn Thuận An bán đất. Do vậy, UBND xã phải chịu trách nhiệm về toàn bộ số tiền thôn bán đất nộp về xã và số tiền xã trực tiếp thu gây thiệt hại cho người dân. Tuy nhiên, hành vi của tất cả các cán bộ xã Trạm Lộ nêu trên tính từ thời điểm phạm tội đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.

Vụ án lợi dụng chức vụ quyền hạn trong thi hành công vụ thu hút đông đảo sự quan tâm của người dân địa phương

HĐXX cũng nhận định, đối với việc UBND xã Trạm Lộ giao thầu khoán thời hạn 05 năm và ký cam kết hứa sẽ “hợp thức hóa” cho 04 hộ dân được giao đất trái thẩm quyền thay vì thu hồi theo quyết định của UBND huyện Thuận Thành không có căn cứ cho thấy xác định được có gây thiệt hại cho Nhà nước. Việc cam kết của UBND xã với các hộ dân nhằm mục đích ổn định tình hình chính trị tại địa phương, kéo dài thời gian xử lý và tìm nguồn kinh phí khắc phục là phù hợp.

Cuối phiên tòa, HĐXX tuyên bị cáo Lưu Xuân Thảo 5 năm 6 tháng tù giam, bị cáo Lưu Văn Cường 4 năm tù giam, bị cáo Nguyễn Hữu Dương 36 tháng tù treo.

Cần phải làm rõ vai trò chủ mưu

Theo các luật sư, phiên tòa diễn ra nhưng không có mặt những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan, đặc biệt là những cán bộ xã Trạm Lộ dính líu trực tiếp đến vụ án. Việc thiếu vắng này không thể đối chất để làm rõ được vai trò chủ mưu trong vụ án mà tuyên án đối với ba bị cáo tội lợi dụng chức vụ quyền hạn khi thi hành công vụ là chưa thỏa đáng.

“Hiện tại các cơ quan tố tụng vẫn đang xem vai trò của bị cáo Lưu Xuân Thảo là chính yếu. Trong khi đó, ông Thảo chỉ là người thừa hành, thực hiện theo sự chỉ đạo của cấp trên thông qua các chủ trương, nghị quyết của cấp ủy, chứ bị cáo Thảo không phải người tự ý đề ra chủ trương bán đất và tự ý thực hiện.

Vì vậy, cần xem xét rõ vai trò của các cán bộ, lãnh đạo xã Trạm Lộ một cách rành mạch hơn. Bởi, hồ sơ vụ án xuyên suốt cho thấy ông Thảo và hai bị cáo (Cường, Dương) trong vụ án này chỉ có vai trò đồng phạm”, luật sư Đỗ Hữu Biên nói tại phiên tòa.

Một thửa đất ao tại thôn Thuận An, xã Trạm Lộ (nay là phường Trạm Lộ) được giao trái thẩm quyền đã được UBND huyện Thuận Thành đề nghị thu hồi tuy nhiên UBND xã Trạm Lộ vẫn ký cam kết hợp pháp hóa

Luật sư Nguyễn Tiến Hùng cho biết, việc bán đất được thực hiện theo nghị quyết của Chi bộ và cấp ủy Chi bộ nhưng chỉ xác định các bị can đã phạm tội là: Lưu Xuân Thảo, Lưu Văn Cường, Nguyễn Hữu Dương là không thỏa đáng. Nếu xác định như vậy, thì vai trò của Bí thư chi bộ, cấp ủy chi bộ ở đâu?
Ngoài ra, các luật sư cũng cho rằng, vai trò của các cán bộ xã Trạm Lộ trong vụ án này đang được xác định là “chỉ biết đến việc bán đất sau khi thôn Thuận An đã bán đất” là chưa sát với diễn biến thực tế. Quá trình thu thập hồ sơ, tài liệu liên quan đến vụ án, các luật sư đã gặp gỡ các nhân chứng và được tiếp cận các báo cáo, biên bản họp của thôn, xã và cho thấy UBND xã Trạm Lộ có vai trò chính trong việc thực hiện dự án đường giao thông tại thôn Thuận An.

Việc đầu tư xây dựng đường giao thông thôn Thuận An do UBND xã Trạm Lộ làm chủ đầu tư. Điều này được thể hiện qua việc ký hợp đồng xây dựng với Công ty TNHH xây dựng Quyết Thắng (đơn vị thi công đường giao thông thôn Thuận An). Và việc nghiệm thu hoàn thành đưa vào sử dụng đều do Chủ tịch UBND xã Trạm Lộ ký. Trong khi đó, nguồn tiền chi trả cho hợp đồng làm đường giao thông được lấy từ nguồn bán đất của thôn Thuận An và một phần của UBND xã Trạm Lộ.

Các báo cáo: Báo cáo số 12/BC-ĐU về kết quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Nhiệm vụ tháng 3 - phương hướng nhiệm vụ tháng 4 năm 2006, ngày 28/3/2006 của Đảng ủy xã Trạm Lộ; biên bản họp chi thôn Thuận An ngày 03/01/2007; Bản kiểm điểm đảng viên của ông Lưu Đình Lệnh ngày 01/4/2009 về việc giao đất trái thẩm quyền…cho thấy các nội dung thể hiện vai trò chỉ đạo thực hiện việc tìm kiếm nguồn vốn thông qua các thôn thực hiện đấu thầu và giao đất lấy kinh phí làm đường giao thông nông thôn.

Báo cáo số 12/BC-ĐU về việc Báo cáo kết quả công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện Nhiệm vụ tháng 3 - phương hướng nhiệm vụ tháng 4 năm 2006 có nội dung chỉ đạo các thôn đấu thầu đất ở dài hạn tạo nguồn vốn xây dựng đường giao thông nông thôn

Các luật sư cũng cho rằng, HĐXX vẫn nhận định hành vi các cán bộ xã không thực hiện trả lại tiền đầy đủ và thu hồi đất đã giao trái thẩm quyền cho 4 hộ dân theo kết luận (Quyết định 72/QĐ- UBND) của UBND huyện Thuận Thành, mà tiếp tục giao đất cho các hộ dân bằng cách lách ký giao khoán hợp đồng 5 năm và ký bản cam kết hứa sẽ hợp thức hóa đất đã bán cho 4 hộ là hành vi đơn lẻ, mục đích ổn định tình hình chính trị, tìm nguồn chi trả cho các hộ dân là phi lý.

Được biết, sau khi HĐXX tuyên án sơ thẩm, một số bị cáo đã làm đơn kháng cáo đề nghị xem xét lại bản án sơ thẩm.