Nhằm chuẩn bị kiến thức, tâm lý đúng cho cuộc sống tình dục vợ chồng; phát hiện và điều trị sớm đối với một số bệnh tật có thể ảnh hưởng đến vấn đề tình dục, mang thai, sinh đẻ về sau; chuẩn bị để có một cuộc sống tình dục thoải mái, thỏa mãn và an toàn nhất; thực hiện sinh đẻ có kế hoạch một cách hiệu quả nhất; phòng ngừa các bệnh lý, dị tật bẩm sinh cho đứa con trong tương lai, chuẩn bị cho người phụ nữ có điều kiện sức khỏe để mang thai và sinh đẻ an toàn về sau.
Năm 2024, Chi cục Dân số - KHHHGĐ tỉnh Lào Cai đã tham mưu cho Sở Y tế ban hành Hướng dẫn số 239/HD-SYT ngày 02/02/2024, về việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 27-NQ/TU ngày 01/7/2022 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về "nâng cao chất lượng dân số tỉnh Lào Cai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050" năm 2024. Trong đó có hoạt động “Tư vấn, khám sức khỏe trước kết hôn cho thanh niên/vị thành niên”. Đây là một trong các nội dung hoạt động nhằm nâng cao chất lượng dân số mới được triển khai tại Lào Cai từ năm 2022.
Đa số người dân chưa hiểu và nắm bắt được lợi ích cũng như mục đích của việc tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn. Vì vậy, Chi cục đã tăng cường công tác tuyên truyền về các dịch vụ nâng cao chất lượng dân số bằng nhiều hình thức, nội dung phong phú; xuất bản và in 1.000 bộ tranh về tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân cấp phát cho các TTYT tuyến huyện triển khai tuyên truyền đến người dân; tuyên truyền trực tiếp tại các trường PTTH, THCS, hội nghị tuyên vận các xã....
Thông qua các chương trình, hoạt động tư vấn, kiểm tra sức khỏe trước khi kết hôn trên địa bàn tỉnh, đã mang lại những hiệu quả thiết thực, như: đánh giá sức khỏe một cách tổng quát; phát hiện những bệnh lý truyền nhiễm ví dụ như viêm gan B hay HIV, những bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai …; kiểm tra và phát hiện những bệnh lý do di truyền đặc biệt là bệnh tan máu bẩm sinh; tầm soát và phát hiện bệnh lý liên quan đến vấn đề sinh sản.
Hiện nay, công tác dân số của ngành Y tế của tỉnh Lào Cai đang chú trọng thực hiện công tác giảm sinh và ổn định quy mô dân số, song song với đó là thực hiện dịch vụ nâng cao chất lượng dân số. Theo đó, công tác tuyên truyền được triển khai sâu rộng, hiệu quả từ tỉnh đến cơ sở, thông qua nhiều hình thức đa dạng, phong phú, phù hợp với đặc điểm của từng vùng, từng nhóm đối tượng.
Trong năm 2024, Chi cục Dân số tỉnh Lào Cai đã ban hành Kế hoạch số 16/KH-CCDS ngày 04/3/2024 về việc thực hiện công tác dân số và phát triển năm 2024; Hướng dẫn số 35/HD-CCDS ngày 12/3/2024 về việc thực hiện công tác dân số và phát triển năm 2024. Theo đó đã hướng dẫn các đơn vị y tế tuyến huyện thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trong năm 2024 được 34.802 vị thành niên/thanh niên đạt 119,76% KH năm; trong đó khám sức khỏe 4.917 người đúng theo quy định chuyên môn của Bộ Y tế; cao nhất là huyện Mường Khương 169,46% KH năm, thấp nhất là thành phố Lào Cai 101,40% KH năm.
Các Chương trình, Đề án Tầm soát, chẩn đoán, điều trị một số bệnh, tật trước sinh và sơ sinh; Đề án chăm sóc sức khỏe người cao tuổi được UBND tỉnh Lào Cai ban hành và được Sở Y tế triển khai đảm bảo có hiệu quả. Công tác nghiên cứu về dân số và phát triển, nhất là các vấn đề mới, trọng tâm về cơ cấu, chất lượng, phân bổ dân số; lồng ghép yếu tố dân số vào kế hoạch phát triển của từng địa phương, từng ngành, từng lĩnh vực được quan tâm triển khai.
Qua đó, tất cả bệnh viện tuyến tỉnh (trừ các bệnh viện chuyên khoa), Trung tâm Y tế các huyện, thành phố đã thực hiện cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, KHHGĐ thuận lợi an toàn, hiệu quả. Kết quả giảm sinh, số con trung bình của một phụ nữ trong tuổi sinh đẻ có giảm nhưng không ổn định qua các năm (năm 2023 là 2,73 con/phụ nữ).
Bên cạnh đó, tỉ lệ suy dinh dưỡng trẻ em dưới 5 tuổi hàng năm được cải thiện; tỉ lệ nam, nữ thanh niên được tư vấn trước kết hôn nhân đạt 29,94%; năm 2024 có 66,6% số trẻ em sinh ra được sàng lọc sơ sinh và 64,8% phụ nữ mang thai được được sàng lọc trước sinh qua đó phát hiện được nhiều thai nhi và trẻ sơ sinh có nguy cơ cao dị tật bẩm sinh, thiểu năng trí tuệ được chẩn đoán, điều trị kịp thời; tỷ lệ người cao tuổi được khám sức khoẻ định kỳ ít nhất 1 lần/năm đạt 68,6% tổng số người cao tuổi; 100% người cao tuổi được quản lý sức khỏe, được khám, chữa bệnh, được chăm sóc tại gia đình, cộng đồng, cơ sở chăm sóc tập trung.
Bà Trương Thị Thanh Vân – Chi Cục trưởng Chi Cục Dân số - KHHGĐ tỉnh Lào Cai cho biết: “Năm 2024, kết quả thực hiện các chỉ tiêu nâng cao chất lượng dân số có tiến bộ đáng kể thông qua các chương trình, đề án chăm sóc sức khoẻ, nâng cao chất lượng dân số. Chăm sóc sức khoẻ bà mẹ, trẻ em đạt cao, vượt mục tiêu chương trình đề ra. Tuổi thọ bình quân tăng lên qua các năm (năm 2023 đạt 71,34 tuổi). Hiện nay trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã giảm đáng kể các trường hợp tảo hôn và cơ bản không còn hôn nhân cận huyết thống. Đây là sự nỗ lực và cố gắng của toàn ngành y tế của tỉnh”.
Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, công tác dân số của Lào Cai cũng đang đứng trước những khó khăn, thách thức. Cụ thể, kết quả giảm sinh chưa vững chắc, chưa ổn định qua các năm, hiện nay tỉnh Lào Cai vẫn nằm trong 33 tỉnh có mức sinh cao. Tỉ số giới tính khi sinh ở Lào Cai đang ở mức cao (năm 2023 là 111,5 trẻ trai/100 trẻ gái tuy có thấp hơn mức bình quân chung của cả nước, cả nước năm 2023 là 111,8 trẻ trai/100 trẻ gái). Tỷ lệ trẻ em sinh ra là con của bà mẹ dưới 18 tuổi còn cao khoảng >7,5%.
 |
Bà Trương Thị Thanh Vân – Chi Cục trưởng Chi Cục Dân số - KHHGĐ tỉnh Lào Cai. |
“Những hạn chế này đến từ việc truyền thông nâng cao chất lượng dân số ở một số nơi vùng sâu, vùng xa hiệu quả chưa cao. Cùng với đó là nguồn lực bố trí cho công tác dân số chưa tương xứng với nhiệm vụ; Kinh phí được đầu tư còn hạn chế (bình quân là 11.300 đồng/người); Thiếu nhân lực làm việc tại Chi cục dẫn đến tình trạng một công chức phải thực hiện nhiều nhiệm vụ một lúc nên rất khó đảm bảo tiến độ, chất lượng, hiệu quả công việc. Đội ngũ làm công tác dân số còn thiếu.
Ngoài ra, nhận thức của một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã vùng cao về công tác dân số và phát triển còn hạn chế; tình trạng tảo hôn, trọng nam, muốn có nhiều con vẫn còn tồn tại” - Chi Cục trưởng Trương Thị Thanh Vân cho biết thêm.
Trong thời gian tới, để tiếp tục thực hiện song song các nhiệm vụ vừa thực hiện giảm sinh tại các vùng mức sinh còn cao, tiếp tục duy trì mức sinh tại các huyện, thành phố đã tiệm cận mức sinh thay thế, đồng thời nâng cao chất lượng dân số. Chi cục Dân số - KHHGĐ tiếp tục tham mưu với Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh và Sở Y tế tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, chỉ đạo các trung tâm y tế chủ động tham mưu kế hoạch, nguồn kinh phí để triển khai thực hiện các nhiệm vụ phù hợp với địa phương.
Bên cạnh công tác tham mưu, việc đẩy mạnh tuyên truyền, đổi mới tư duy về chính sách dân số cũng được xem là một trong những giải pháp quan trọng, đa dạng hóa nội dung, kênh truyền thông, truyền tải những thông điệp phù hợp tới từng nhóm đối tượng, từng địa phương để từng bước nâng cao chất lượng dân số năm 2025 và những năm tiếp theo./.
