Cơ chế cho vay trung và dài hạn theo lãi suất thỏa thuận đã giúp mặt bằng lãi suất sát với cung cầu vốn hơn; nhưng theo giới chuyên gia, vẫn nên có một mức trần khống chế, tránh tình trạng mặt bằng lãi suất cho vay bị đẩy lên quá cao…
| Lãi suất thỏa thuận sẽ khiến dòng vốn trung - dài hạn được khơi thông (ảnh: Hữu Nghị). |
Ngày 26/2/2010, Ngân hàng Nhà nước ban hành Thông tư 07 mở rộng cơ chế cho vay lãi suất thoả thuận bằng Việt Nam đồng đối với tín dụng trung - dài hạn nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và đời sống. Nhiều nhận định cho rằng, dòng vốn trung - dài hạn sẽ được khơi thông với ngân hàng và cả người vay qua cơ chế này.
Trong nửa cuối năm 2009 và đầu năm 2010, do khống chế mức trần lãi suất cơ bản một thời gian dài, tín dụng trung - dài hạn của các ngân hàng thương mại tăng trưởng rất chậm, hầu như các ngân hàng thương mại không mặn mà cho vay do lãi suất cho vay thấp, chi phí quản lý cao, rủi ro lớn.
Chính vì vậy, quyết định cho phép các ngân hàng được thoả thuận lãi suất cho vay trung và dài hạn để phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh đã giải quyết được một phần vấn đề ách tắc dòng vốn hiện nay, các ngân hàng chủ động mở rộng cho vay hơn, doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn hơn để mở rộng sản xuất kinh doanh.
Bên cạnh đó, khi trần lãi suất cho vay bị khống chế, không được quá 150% lãi suất cơ bản (tức 12%/năm), nhiều tổ chức tín dụng đã tìm cách lách luật để thu về khoản lãi suất cao hơn bằng việc thu thêm các khoản phí (có thời điểm lên tới 16%/năm).
Còn với cơ chế mới này, ông Cao Sỹ Kiêm, nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, đây là điều được lường trước và là giải pháp hợp lý để giải quyết tình trạng "tù mù" về lãi suất hiện nay: "Khi chưa cho họ thỏa thuận, họ tự áp lãi suất cao mà mình cũng không kiểm soát được. Quyết định này sẽ giúp hình thành mặt bằng lãi suất sát với cung cầu về vốn".
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề cần giải quyết sau khi cho phép thoả thuận lãi suất đối với khoản vay trung và dài hạn. Đó là việc lãi suất cơ bản vẫn còn có tác dụng đối với lãi suất huy động của ngân hàng.
Và khi các ngân hàng được phép cho vay trung và dài hạn với lãi suất cao, có thể dao động từ 16 đến 20%/năm thì người gửi tiền sẽ khó chấp nhận lãi suất tiền gửi của họ chỉ được giới hạn ở mức 10,5%/năm.
Bà Phạm Chi Lan, Chuyên gia kinh tế cho rằng: “Tôi nghĩ điều này cũng nên có sự xem xét và điều chỉnh cho phù hợp. Bởi vì một khi đã chấp nhận cho vay trung và dài hạn với lãi suất thoả thuận thì cũng nên cho huy động với lãi suất phù hợp tương ứng”.
Trên thực tế, kể từ khi Ngân hàng Nhà nước ban hành Thông tư số 07 mở rộng cơ chế cho vay lãi suất thoả thuận bằng đồng Việt Nam đối với tín dụng trung - dài hạn, một số ngân hàng thương mại cổ phần quy mô nhỏ hiện đã đẩy lãi suất cho vay thỏa thuận đối với doanh nghiệp lên mức 18 - 20%/năm.
Theo thống kê từ Ngân hàng Nhà nước: Lãi suất cho vay ngắn hạn phục vụ nhu cầu sản xuất - kinh doanh hiện nay ở mức 12%/năm. Lãi suất cho vay trung, dài hạn theo cơ chế thỏa thuận khoảng 14 - 15%/năm đối với nhóm ngân hàng thương mại nhà nước, khoảng 15 -17%/năm đối với nhóm ngân hàng thương mại cổ phần; cá biệt có một số ngân hàng quy mô nhỏ cho vay với lãi suất khá cao khoảng 18 - 20%/năm.
Trong khi đó, lãi suất tiền gửi theo khống chế từ Ngân hàng Nhà nước là không được vượt quá 10,5%/năm. Tuy nhiên, để kích thích nhu cầu gửi tiền của khách hàng, các ngân hàng đã tìm cách lách luật, tăng lãi suất huy động bằng các chương trình khuyến mãi, tặng thưởng bằng tiền mặt và các giải thưởng giá trị ngay cho khách hàng gửi tiền với giá trị tương đương 1 -2,5% số tiền khách hàng gửi. Và như vậy, mặt bằng lãi suất huy động hiện nay có thể lên tới 13%/năm.
Một điều đáng lưu tâm hiện nay là, thay vì có đường cong lãi suất hợp lý, nhiều ngân hàng duy trì đường thẳng lãi suất, với mức 10,49% đối với tất cả các kỳ hạn.
Theo các chuyên gia, dù cho phép ngân hàng được thoả thuận lãi suất cho vay nhưng vẫn nên có một mức trần khống chế, tránh tình trạng mặt bằng lãi suất cho vay bị đẩy lên quá cao, kéo lãi suất huy động lên theo gây nhiều áp lực lên lạm phát. “Nên có trần khống chế đối với lãi suất thỏa thuận, kiều dao động +/-% như kiểm soát với tỷ giá”, ông Vũ Văn Hoá, chuyên gia kinh tế gợi ý.
Theo Dân Trí