Bộ VH-TT-DL vừa ban hành Thông tư 06/2010/TT-BVHTTDL (TT 06) quy định chi tiết về việc xét tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, Nghệ sĩ ưu tú (NSND, NSƯT), sẽ có hiệu lực từ ngày 31/8/2010. Theo TT này, các NS tự do và nghệ nhân dân gian có hoạt động biểu diễn nghệ thuật truyền thống cũng nằm trong diện được xét tặng danh hiệu. Sau tám lần sửa đổi, TT 06 được ban hành với nhiều thay đổi đáng kể so với dự thảo. Theo đó, NS được xét tặng danh hiệu NSND phải có thời gian hoạt động nghệ thuật từ 20 năm trở lên (riêng với xiếc là 15 năm), đã được phong tặng NSƯT từ 5 năm trở lên.
| |
| Ca sĩ Y Moan vừa được đặc cách tặng danh hiệu NSND |
Khác với quy định cũ là yêu cầu có ba giải Vàng quốc gia hoặc quốc tế, TT 06 đòi hỏi “tiêu chuẩn” NSND chỉ cần hai giải Vàng trở lên, nhưng “chặt” hơn khi bắt buộc các giải đó phải tính từ thời điểm sau khi được phong tặng NSƯT. Điều này là hợp lý, bởi đã có quá nhiều dư luận không hay về những NSND chỉ “ăn” vào quá khứ, cả một đời nghệ thuật có vài tiết mục - tác phẩm đi dự hội diễn kiếm huy chương, sau đó tận dụng triệt để tấm huy chương ấy cho cả xét tặng NSƯT lẫn NSND. Điều kiện để được tặng danh hiệu NSƯT của TT 06 là NS có thâm niên hoạt động nghệ thuật từ 15 năm trở lên (xiếc là 10 năm), có ít nhất hai giải thưởng Vàng quốc gia hoặc quốc tế. Nếu dự thảo chỉ đưa ra con số định lượng chung chung về số huy chương, khiến giới NS phản ứng cho là quy định “cào bằng” làm giải thưởng quốc tế chỉ giá trị như huy chương hội diễn phong trào, TT 06 đã điều chỉnh khi cho quy đổi giải thưởng quốc tế và trong nước (lấy tiêu chí nghệ thuật và quy mô của LHP quốc gia hoặc hội diễn nghệ thuật chuyên nghiệp toàn quốc làm chuẩn), việc quy đổi sẽ xét theo từng trường hợp và do Hội đồng chuyên ngành xem xét. Để có sự ghi nhận công bằng cho những cống hiến nghệ thuật, đối tượng NS tự do và nghệ nhân dân gian có hoạt động biểu diễn nghệ thuật truyền thống cũng được đưa vào đối tượng xét tặng. Trước kia, nghệ nhân hát xẩm Hà Thị Cầu là trường hợp nghệ nhân dân gian đầu tiên và duy nhất được đặc cách phong tặng NSƯT, Đặng Thái Sơn sau khi đoạt giải ở cuộc thi piano Chopin của thế giới cũng được đặc cách xét tặng NSND ở tuổi 26, và gần đây nhất - ngày 4/8 ca sĩ Y Moan được đặc cách tặng danh hiệu NSND khi cuộc sống của anh chỉ còn chạy đua từng ngày; nhưng với TT 06, việc đặc cách xét tặng mới được đưa vào quy định chính thức. Về vấn đề này, Thứ trưởng Lê Tiến Thọ cho biết: “Những NS đặc biệt xuất chúng, đoạt giải cao trong các cuộc thi quốc tế hoặc có thành tích nghệ thuật xuất sắc được đặc cách xét phong tặng danh hiệu NSND - NSƯT, mà không cần căn cứ vào tuổi nghề hay số huy chương. Việc phong tặng vẫn phải theo tiến trình từ NSƯT lên NSND, nhưng nếu có những tài năng sáng chói như Đặng Thái Sơn thì việc phong thẳng lên NSND là hoàn toàn có thể. Tuy nhiên, NS được đặc cách phải nhận được 100% số phiếu đồng thuận của thành viên Hội đồng xét phong tặng (trường hợp bình thường chỉ cần đạt 3/4 số phiếu đồng thuận)”. Theo quy định cũ, 5 năm mới có một lần xét và phong tặng danh hiệu NSND - NSƯT, TT 06 đã rút ngắn thời gian lại còn hai năm một lần xét. Về điều này, NSND Trần Bình, Giám đốc Nhà hát nhạc nhẹ Trung ương băn khoăn: “Danh hiệu là điều cao quý, NS phải rất nỗ lực cống hiến mới mong đạt được. Dồn dập xét danh hiệu hai năm một lần tôi e dẫn đến việc lạm phát danh hiệu, sẽ có cả những NS đạt danh hiệu “non”. Phong tặng danh hiệu cũng có nghĩa công nhận đẳng cấp của NS, vì thế cần tinh hoa. “Phổ cập” thế này, rồi đến lúc NS không danh hiệu mới là... của hiếm!”. Giám đốc Nhà hát nhạc vũ kịch Việt Nam - NSND Phạm Anh Phương lại ủng hộ “quan điểm hai năm”: “Danh hiệu có giá trị hay không phụ thuộc vào quy trình và điều kiện xét, chứ không phụ thuộc vấn đề thời gian hay số lượng. Còn đất nước nhiều NS có danh hiệu, tức là nền văn nghệ được trân trọng và phát triển - điều ấy nên mừng! Nghề múa và xiếc có tuổi nghề ngắn. 18 tuổi ra trường phải hoạt động nghệ thuật 15 năm trở lên mới được phong tặng NSƯT - tuổi đời của NS đã là 33. Đợi được phong tặng NSND nếu cần thêm 5 năm nữa, 38 tuổi - tôi xin lỗi là may ra chỉ có thánh mới còn múa và uốn dẻo, đu dây được!”. Đợt xét tặng danh hiệu gần nhất đã làm hồ sơ từ 2007 nhưng bị hoãn tới 2010 do đợi TT hoàn chỉnh. Theo Thứ trưởng Lê Tiến Thọ, vì tiếp tục “vướng” việc chuẩn bị cho Đại lễ 1.000 năm Thăng Long, lịch xét và phong danh hiệu NS sẽ bị lùi cho đến năm 2011. “Dồn toa” hai đợt vậy, năm sau chúng ta sẽ được mùa NSND - NSƯT (!?).
Theo Quỳnh Hương
Phụ Nữ Online
Phụ Nữ Online