“Tôi là người mang trong mình nửa dòng máu Việt”
COVAX là một cơ chế được thiết lập nhằm đảm bảo các quốc gia được tiếp cận công bằng với vắc xin COVID 19. Cơ chế này do Liên minh Toàn cầu về Vaccine và Tiêm chủng (GAVI), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Liên minh Sáng kiến Sẵn sàng Đối phó Đại dịch (CEPI) phối hợp thực hiện. Chương trình là sáng kiến hợp tác toàn cầu, tập hợp chính phủ các nước, giới khoa học, doanh nghiệp, xã hội, các nhà tài trợ và các tổ chức y tế toàn cầu nhằm đẩy nhanh quá trình chấm dứt đại dịch.
Cả thế giới chỉ biết đến cái tên Aurélia Nguyen khi Tạp chí Time số ra tháng 2/2021 vinh danh “100 cá nhân đang định hướng tương lai trong lĩnh vực của mình và định rõ thế hệ lãnh đạo tiếp theo”. Trong đó, nhà khoa học nữ gốc Việt Aurélia Nguyen được nhắc đến bằng một sự cảm phục: “Với tư cách Giám đốc Chương trình COVAX, công việc của Aurélia là bảo đảm vaccine đến được với càng nhiều người trên thế giới càng tốt”.
Dù nắm trong tay vận mệnh của thế giới giữa sự hoành hành của đại dịch Covid-19, nhưng có khá ít thông tin về thân thế và đời tư của Aurélia Nguyen. Người ta chỉ biết đến Aurélia qua những thông tin được đăng tải chính thức trên trạng website của Liên minh toàn cầu về vaccine và tiêm chủng (GAVI).
 Lô vaccine Covid-19 đầu tiên trong cam kết hỗ trợ của COVAX cho Việt Nam. |
Được biết, trước khi tiếp nhận vị trí Giám đốc điều hành COVAX, bà Aurélia Nguyen là giám đốc điều hành về Vaccine và Bền vững của GAVI, chịu trách nhiệm điều phối nguồn lực của GAVI để hỗ trợ tài chính bền vững cho các chương trình vaccine và các thị trường, từ đó mở rộng việc tiêm vaccine.
Trên website của GAVI năm 2013, Aurélia Nguyen nói rằng:“Tôi là người mang trong mình nửa dòng máu Pháp, nửa dòng máu Việt Nam và đã sống ở rất nhiều nước trên thế giới”.
Từ năm 1999-2010, trước khi về đầu quân cho GAVI, bà đảm nhận nhiều vị trí khác nhau tại Công ty dược GlaxoSmithKline. Khi làm việc tại đây, bà Aurélia Nguyenđã phát triển nhiều chính sách về tiếp cận thuốc và vaccine ở các nước đang phát triển. Bà cũng thực hiện nghiên cứu cho WHO về chính sách thuốc generic. Đây là dạng thuốc được điều chế sau khi thuốc gốc hết hạn bảo hộ độc quyền, cho phép mọi quốc gia trên thế giới đều được quyền nghiên cứu, sản xuất và thương mại hóa sản phẩm chứa dược chất như thuốc gốc. Thuốc generic vô cùng quan trọng tại các quốc gia đang phát triển.
Bảng thành tích học tập của bà cũng khiến nhiều người phải ngưỡng mộ khi có bằng thạc sĩ Chính sách y tế, kế hoạch và tài chính của Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh Dịch tễ London và Trường Kinh tế London.
Kể từ khi được bổ nhiệm là Giám đốc COVAX, Aurélia Nguyen thường xuyên cập nhật trên mạng xã hội Twitter thông tin về các nước ủng hộ vaccine cũng như quá trình phân phối vaccine tới các nước nghèo thông qua COVAX. Trong một bài viết đăng trên tài khoản Twitter cá nhân ngày 1/9 vừa qua, Aurélia Nguyen viết: “Những thông tin tuyệt vời đến từ Việt Nam, nơi hơn một triệu liều vaccine do Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ đã tới nơi an toàn. Chia sẻ vaccine sẽ giúp kết thúc đại dịch sớm hơn cho tất cả mọi người”.
Nắm trong tay sức khỏe của cả thế giới
Ngay từ khi được thành lập, Chương trình COVAX đã nhận được 6 tỷ USD do 98 nước giàu đóng góp, trong đó nhiều nhất là Mỹ với 2,5 tỷ USD, tiếp theo là Nhật Bản 1 tỷ USD. Ngoài ra, các nước thành viên Liên minh châu Âu (EU), Australia, Anh, Canada... cũng là các đối tác quan trọng của COVAX. Nhiệm vụ của COVAX là mua, tiếp nhận và phân phối vaccine ngừa Covid-19 cho 190 nền kinh tế một cách công bằng nhất có thể. Đặc biệt, COVAX phải bảo đảm và phân phối vaccine miễn phí cho 92 quốc gia có nguồn lực thấp, ngân sách không đủ đặt mua vaccine.
Dưới sự đồng chỉ đạo của GAVI, CEPI và WHO, COVAX đạt được thỏa thuận với 9 hãng dược phẩm để đặt mua vaccine ngay khi chúng được cấp phép sử dụng.
 COVAXmột cơ chế được thiết lập nhằm đảm bảo các quốc gia được tiếp cận công bằng với vắc-xin Covid- 19. |
Bà Aurélia Nguyen giám sát việc sử dụng ngân sách 6 tỷ USD do 98 nước giàu đóng góp cho COVAX để phục vụ mục đích này. Kể từ tháng 11/2020, bà nhận nhiệm vụ với sứ mệnh đảm bảo và phân phối vaccine miễn phí cho gần 92 quốc gia có nguồn lực thấp, ngân sách không đủ đặt mua vaccine. COVAX cũng phải cạnh tranh với các quốc gia giàu có hơn để có được nguồn cung vaccine cần thiết. BàAurélia Nguyen thừa nhận rằng trọng trách mà bà đang gánh vác:“Không phải mọi việc đều thuận buồm xuôi gió”.
“Không rõ vaccine sẽ làm thế giới quay trở lại cái gọi là ‘cuộc sống bình thường mới’ như thế nào. Có khả năng, Covid-19 sẽ trở thành căn bệnh đặc hữu. Nếu điều đó xảy ra, chúng ta có thể cần các loại vaccine thông thường giống như vaccine cúm. Vì vậy, chúng ta cần suy nghĩ về việc chuẩn bị cho những làn sóng dịch bệnh tiếp theo, về việc đưa vaccine đến tất cả các nơi trên thế giới một cách nhanh chóng.
Chúng ta đã học được từ những sai lầm xung quanh lệnh cấm xuất khẩu và tích trữ vaccine. Bất cứ điều gì chúng ta có thể làm để tăng năng lực sản xuất, chuyển giao công nghệ, đảm bảo chúng ta có cơ sở hạ tầng phân phối toàn cầu, và giám sát dịch bệnh tốt cũng sẽ là một bước tiến lớn”, bà Aurélia Nguyen trả lời phỏng vấn trên Bloomberg.
Theo bà, dịch Covid-19 giúp chúng ta nhận ra rằng mình đang sống trong một thế giới rất liên kết với nhau. Điều quan trọng là mọi người phải được tiếp cận bình đẳng với các dịch vụ chăm sóc sức khỏe. Vì vậy, bà hi vọng chính phủ các nước, các khu vực tư nhân, người dân hãy đồng lòng hỗ trợ nỗ lực giải quyết các vấn đề y tế toàn cầu. “Chúng ta phải tận dụng cơ hội này để xây dựng lại hệ thống y tế mạnh hơn, khả năng phục hồi tốt hơn”, bà đặc biệt nhấn mạnh.
Vào năm 2021, bà Nguyen dự đoán COVAX sẽ phân phối 2 tỷ liều vaccine cho các quốc gia bao gồm Ấn Độ, Brazil và Nigeria. Tới nay, COVAX đã phân phối được 215 triệu liều vắc-xin Covid-19 tới 138 thành viên tham gia chương trình.
Việt Nam là một trong những quốc gia được nhận vaccine từ COVAX. Theo WHO, tính đến ngày 31/8, Việt Nam đã nhận được hơn 10 triệu liều vaccine thông qua COVAX, trong đó hơn một nửa là do Chính phủ Hoa Kỳ hỗ trợ. Ngoài ra, COVAX cũng cam kết dành ưu tiên hơn cho Việt Nam trong các đợt phân bổ vaccine tiếp theo; ủng hộ hỗ trợ chuyển giao công nghệ sản xuất vaccine mRNA; cử các chuyên gia đến Việt Nam hỗ trợ nghiên cứu và sản xuất vaccine đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và được thế giới công nhận; sẵn sàng hợp tác, hỗ trợ để Việt Nam trở thành một trong những trung tâm sản xuất vaccine trong khu vực.
