Hình ảnh một ông già gần 70 tuổi ròng rã 10 năm lái chiếc xe công nông “cà tàng”, men theo con đường nhỏ bên sườn núi, chở rác vào bãi đã trở nên quen thuộc với người dân huyện Phú Nhai, Thái Nguyên.
Ông chủ nhiệm kiêm xã viên gom rác
Con đường heo hút chỉ có đất đá, ổ voi và cỏ gà mọc cao lút đầu người, dẫn chúng tôi đến nơi ông làm việc. Ông Đường Phú Cường vốn là nhà giáo, hiện là chủ nhiệm HTX Phú Cường. 10 năm nay, hai ngày một lần, 8h - 16h, ông chủ nhiệm lái xe công nông cùng 6 xã viên đi thu gom rác.
Từ trung tâm thị trấn đến bãi rác vỏn vẹn 3 km đường rừng, nhưng thời gian cả đi và về mất 4 giờ. Chiếc công nông “cà tàng” oằn mình leo dốc, chở theo 5 tấn rác vào con đường hẹp, một bên là sườn núi, một bên là vực sâu. Ngày mưa, đường lầy lội, trơn trượt, xe rác phải tăng bo, quàng xích, có nguy cơ bị rơi xuống vực, nhưng ông khôngcó ý định từ bỏ công việc của mình.
 |
| Ông Cường tại Lễ tuyên dương các điển hình tiên tiến toàn quốc về bảo vệ môi trường. |
Ông kể: “Cách đây 2 năm, khi huyện chưa làm con đường ngầm, tôi cùng xã viên phải thường xuyên vác đá xếp dưới lòng suối cho xe qua. Nhưng rồi mỗi lần lũ về, đá lại bị cuốn phăng theo dòng nước xiết”.
Ông khó quên có lần ngâm mình sửa xe rác dưới lòng suối lạnh từ 9h đến 17h. “Lúc đó sức lực và tinh thần của tôi dường như kiệt quệ, nhưng hai quả trứng gà luộc của một xã viên mang đến đã cho tôi cảm giác ấm áp và bình an”, ông tâm sự.
Phố núi đổi thay
Nếu như người dân đô thị đã quá quen với công tác vệ sinh môi trường, thì ở huyện miền núi này, để có được sự ủng hộ của người dân không đơn giản.
Chuyến xe rác đầu tiên HTX dịch vụ môi trường Phú Cường chuyển vào bãi đã bị bà con người dân tộc, sống gần khu vực bãi rác ngăn cản, thậm chí đặt bẫy, gài chông. Ông chủ nhiệm đành chở rác quay về điểm tập kết.
Những ngày sau đó, ông đến từng nhà tìm hiểu và vận động bà con, một lần, hai lần, rồi ba lần…, cho đến khi người dân đồng ý để xe rác vào bãi.
Ông vận động bà con thị trấn tham gia ký hợp đồng thu gom rác với HTX. Và câu chuyện về phân loại rác cũng nan giải. Ông kể: “Những ngày đầu từ gạch, vữa, xi măng, cát sỏi, đến một cây đu đủ bị gẫy, một cây chuối vừa chặt buồng và lá cây trong vườn đều được bà con mang ra xe rác. Với bà con thật đơn giản, cái gì không dùng thì đó là rác”.
Mỗi lần thu gom rác là một lần HTX phải giảng giải cho người dân địa phương cách phân loại rác sinh hoạt, cách xử lý rác hữu cơ tại vườn nhà.
Dù mức phí thu rác chỉ 12.000 đồng mỗi tháng một hộ nhưng HTX mới nhận được sự ủng hộ của 370 hộ, trên tổng số hàng chục nghìn gia đình sinh sống tại địa phương. Là một huyện miền núi, cư dân sống thưa thớt nên càng mở rộng địa bàn hoạt động thì HTX lại càng bị thua lỗ nặng, do tiền thu phí không bù nổi giá xăng dầu.
Trụ sở HTX là một căn phòng nhỏ đi thuê, nằm cạnh bến xe thị trấn. Cách đây 10 năm, người ta còn nhớ công thức: 1 ông chủ nhiệm + 6 xã viên nghèo + 1 triệu đồng trợ cấp = HTX Phú Cường. Sau 10 năm, công thức đó mang lại cho thị trấn Đình Cả không gian xanh hơn, sạch hơn, đẹp hơn, nhưng Phú Cường - HTX vẫn như thế: 1 trụ sở đi thuê + 1 công nông chở rác đã quá hạn sử dụng + 7 con người + vài ba vật dụng thô sơ (chổi, rễ, cuốc, xẻng…).
Chị Chu Thị Mai, xã viên HTX Phú Cường cho biết, công việc vất vả, độc hại với số tiến lương 750.000 đồng mỗi tháng không phải là nhiều, nhưng các xã viên vẫn cố gắng bám trụ, bởi họ thấu hiểu tâm huyết của chủ nhiệm HTX và đồng cảm cùng ông.
Câu chuyện mà ông thường chia sẻ với họ thật dung dị: “Khi còn nhỏ đi học tôi đã nhìn thấy người quét rác, bây giờ nghề quét rác vẫn tồn tại và tôi tin nó sẽ ngày càng quan trọng”.
Chị Nguyễn Hồng Vân, một tiểu thương tại chợ Đình Cả, huyện Phú Nhai, nhận xét: “Nếu không có HTX Phú Cường, không có những người đương đầu với khó khăn, thì rác rưởi sẽ tràn ngập khắp thị trấn”.
Ông Cường vừa được vinh danh Trong Lễ tuyên dương các điển hình tiên tiến toàn quốc về bảo vệ môi trường năm 2010.
Phạm Thu Hương
