Phân biệt chính quyền nông thôn, đô thị tạo động lực phát triển

Trong các đề xuất sửa đổi Hiến pháp 1992, nhiều địa phương đề nghị cần quy định cụ thể chính quyền địa phương gồm chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn. Bởi trên thực tế, tổ chức bộ máy chính quyền ở địa bàn nông thôn và đô thị có nhiều điểm khác biệt. Quy định đồng nhất như hiện nay tạo ra một bộ máy chính quyền địa phương rập khuôn, cứng nhắc.

Quy định đồng nhất dẫn đến cứng nhắc?

Hiến pháp 1992 và Luật tổ chức HĐND, UBND năm 2003 không xác định, phân biệt sự khác nhau về tính chất, chức năng giữa các đơn vị hành chính cơ bản (tỉnh, thành phố, xã) với đơn vị hành chính trung gian (huyện, quận, phường). Vì vậy mô hình tổ chức bộ máy và phương thức hoạt động của HĐND, UBND được áp dụng cho tất cả các cấp hành chính. Điều này không phù hợp với đặc điểm và yêu cầu quản lý của đơn vị hành chính ở đô thị.

Sự đồng nhất giữa chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn qua tổng kết thi hành Hiến pháp của HĐND TP. Đà Nẵng thì “đã tạo ra một bộ máy chính quyền rập khuôn, cứng nhắc, không phân biệt được sự khác nhau trong tổ chức quyền lực và quản lý hành chính nhà nước ở đô thị với nông thôn trong khi đặc điểm, tính chất và yêu cầu quản lý ở mỗi địa bàn khác nhau”.

Do không phân biệt chính quyền nông thôn, đô thị, mà hiện nay chính quyền của các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng…đều tổ chức tương ứng như chính quyền cấp tỉnh khác.

Cũng theo HĐND TP. Đà Nẵng, thì mệnh lệnh quản lý từ chính quyền thành phố xuống đến cấp quận và phường bị cắt khúc, triển khai chậm do trong nhiều trường hợp phải được HĐND cấp dưới ban hành văn bản thực hiện. Nhiệm vụ của UBND theo luật định chưa thể hiện và đáp ứng được yêu cầu quản lý đối với đơn vị hành chính đô thị và đơn vị hành chính nông thôn. Nhiều nhiệm vụ do luật định, HĐND phường (ở các thị xã, thành phố thuộc tỉnh), HĐND quận (ở thành phố trực thuộc TƯ) không có khả năng thực hiện theo đúng yêu cầu thực tiễn đề ra.

Quá trình tổng kết thi hành Hiến pháp 1992, nhiều địa phương cũng chung nhận định với Đà Nẵng: việc không phân biệt chính quyền nông thôn, đô thị là chưa phù hợp, thậm chí nó hạn chế sự phát triển của đô thị.

Phân biệt tạo động lực phát triển

Chính vì sự khác biệt về điều kiện kinh tế, địa lý, dân cư, kết cấu hạ tầng, đặc biệt đối với các thành phố trực thuộc TƯ giữ vai trò của trung tâm kinh tế, chính trị, văn hóa… có ảnh hướng đến cả một vùng, cũng như với cả nước càng đòi hỏi tổ chức bộ máy chính quyền phải khác nhau. Về thực tế, nhiều địa phương cũng cho rằng  xây dựng chính quyền đô thị với việc giao chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hợp lý sẽ là động lực để phát triển đô thị.

Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Vũ Hồng Khanh sau khi dẫn chứng những bất hợp lý từ thực tế quản lý của chính quyền thành phố hiện nay, cũng đề xuất nên phân biệt rõ chính quyền nông thôn và đô thị trong lần sửa đổi Hiến pháp này.

HĐND TP. Đà Nẵng đồng tình: nên sửa đổi Hiến pháp theo hướng quy định cụ thể chính quyền địa phương gồm có chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn.

Còn UBND tỉnh Nghệ An cũng đề nghị: cần làm rõ những khác biệt giữa chính quyền nông thôn và đô thị để tổ chức bộ máy phù hợp; tách bạch việc quản lý đối với khu vực đô thị và khu vực nông thôn, phù hợp với tính chất, đặc thù của từng khu vực, bảo đảm thực sự phát huy được hiệu quả quản lý của các cấp chính quyền ở hai khu vực này. Theo đó, UBND tỉnh Nghệ An cũng đề nghị các Luật liên quan phải được kịp thời sửa đổi, bổ sung và ban hành mới nhằm tạo ra một hệ thống văn bản pháp luật đồng bộ, hoàn chỉnh.

Hiện nay, Chính phủ đang tổ chức góp ý vào dự thảo báo cáo tổng kết thi hành Hiến pháp 1992, trong nhiều kiến nghị sửa đổi Hiến pháp, có các nội dung liên quan đến tổ chức bộ máy quyền lực nhà nước ở Trung ương và địa phương. Với các đề xuất sửa đổi hợp lý sẽ tạo cơ sở cho việc thiết kế mô hình chính quyền đô thị, nông thôn đáp ứng yêu cầu phát triển của thực tế, tổ chức chính quyền địa phương tinh gọn hơn, giảm tầng nấc, góp phần khắc phục tình trạng cắt khúc trong quản lý.

Bình An