Phát triển nông nghiệp bền vững vùng ĐBSCL, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu

Mảnh đất giàu tiềm năng nhưng còn nhiều thách thức

Vùng ĐBSCL có diện tích tự nhiên 39.700 km², chiếm 12,2 % diện tích cả nước, dân số khoảng 18 triệu người, chiếm 19% dân số cả nước. ĐBSCL là trung tâm lớn về sản xuất lúa gạo, trái cây, nuôi trồng thủy sản, đóng góp lớn vào xuất khẩu nông nghiệp của cả nước. Khu vực này có vùng kinh tế trọng điểm gồm 4 tỉnh, thành là TP Cần Thơ, tỉnh An Giang, Kiên Giang và Cà Mau, đây là nơi có vai trò quan trọng trong chuyển giao công nghệ sinh học, cung cấp giống, các dịch vụ kỹ thuật logistic, chế biến và xuất khẩu.

Năm 2021, giá trị gia tăng tổng sản phẩm ngành nông nghệp vùng ĐBSCL tăng 1,6%, chiếm tổng sản phẩm toàn vùng 32,2% và chiếm 31,3% toàn ngành nông nghiệp của cả nước.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị thúc đẩy phát triển nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long.

Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan cũng nhìn nhận: Nông nghiệp Việt Nam, trong đó có ĐBSCL đang đối mặt những thách thức lớn như: biến đổi khí hậu, biến động thị trường, biến chuyển xu thế tiêu dùng trên thế giới. Tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu trong dịch bệnh COVID-19 và đầy rẫy “biến động, bất định, phức tạp” từ thế giới. Đặc biệt, thách thức lớn hơn, được nhắc đến nhiều lần trên các diễn đàn, đó là, một nền nông nghiệp “manh mún, nhỏ lẻ, tự phát”, “thiếu tính liên kết vùng”.

Theo Bộ trưởng NN&PTNT, ĐBSCL có gần mười triệu hộ nông dân đang đứng trước lựa chọn chuyển từ “tư duy sản xuất nông nghiệp” sang “tư duy kinh tế nông nghiệp”. Tuy nhiên, người nông dân đang đối mặt với nhiều thách thức lớn như: hệ sinh thái tự nhiên, đa dạng sinh học bị suy thoái; liên kết bền vững giữa sản xuất và tiêu thụ còn hạn chế; vùng nguyên liệu cây ăn trái, thuỷ sản, lúa gạo tương đồng, phân tán khiến công tác quảng bá hình ảnh, xây dựng thương hiệu và xúc tiến thương mại nông sản gặp nhiều khó khăn…

Chia sẻ về vấn đề liên kết vùng, Bộ trưởng NN-PTNT Lê Minh Hoan cho rằng: “Liên kết vùng ĐBSCL không phải là phép tính cộng về dân số, về diện tích, về nguồn lực hữu hình của 13 tỉnh, thành phố. Hơn hết, đó là độ mở, kết nối về tư duy, kết nối các nguồn lực vô hình, vô hạn, tạo dựng mối quan hệ hài hoà giữa “Nhà nước – Thị trường – Xã hội”, kiếm tìm xung lực mới, khởi tạo không gian phát triển mới”.

Tại hội nghị, các đại biểu dành nhiều thời gian phân tích và đề xuất giải pháp tháo gỡ các khó khăn, chính sách liên quan đến sử dụng đất đai, phát triển và bảo vệ rừng; ban hành cơ chế, chính sách triển khai quy hoạch vùng, phát triển hạ tầng, thúc đẩy hợp tác công - tư, huy động nguồn lực như cho phép địa phương chủ động hơn trong phát hành trái phiếu…

Đảng, Nhà nước rất quan tâm, đầu tư cho phát triển vùng ĐBSCL

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao sự chuẩn bị của các cơ quan liên quan, những ý kiến phát biểu tâm huyết, trách nhiệm, sát thực tế tại Hội nghị.

Thủ tướng nhấn mạnh, ĐBSCL với 13 tỉnh, thành phố có nhiều tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh với diện tích tự nhiên gần 4 triệu km2 (khoảng 13% diện tích cả nước), dân số khoảng 18 triệu người (19% cả nước), có truyền thống lịch sử văn hóa, rất hào hùng trong chiến tranh giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước.

Ông Lê Minh Hoan, Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại Hội nghị thúc đẩy phát triển nông nghiệp Đồng bằng sông Cửu Long.

Thời gian qua, Đảng, Nhà nước rất quan tâm, đầu tư cho phát triển vùng Đồng bằng Sông Cửu Long. Đảng bộ, chính quyền, nhân dân, doanh nghiệp trong vùng có nhiều nỗ lực nên vùng Đồng bằng Sông Cửu Long có những bước phát triển vượt bậc.

Mới đây nhất, Chính phủ đã ban hành Quy hoạch Vùng ĐBSCL. Đây là Quy hoạch vùng đầu tiên trên cả nước được lập, thẩm định và phê duyệt, là cơ sở đặc biệt quan trọng để phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Đảng, Nhà nước cũng có những chính sách như cơ chế thí điểm cho Cần Thơ, phát triển Phú Quốc, tăng đầu tư công cho ĐBSCL qua các thời kỳ.

ĐBSCL đã đạt kết quả đáng mừng như đóng góp tỷ lệ lớn vào GDP nông nghiệp cả nước: Chiếm 31,37% GDP ngành nông nghiệp, đóng góp tới 50% sản lượng lúa, 65% sản lượng nuôi trồng thủy sản và 70% về trái cây; 95% lượng gạo xuất khẩu và 60% sản lượng cá xuất khẩu của cả nước.

Phát triển toàn vùng ĐBSCL nhanh và bền vững theo hướng chủ động thích ứng…

Từ ý kiến của các đại biểu dự hội nghị, cùng những phân tích, đánh giá, nhận định về các vấn đề của vùng ĐBSCL, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thẳng thắn chỉ rõ, ĐBSCL phát triển chưa tương xứng so với đầu tư và mong muốn. Tiềm năng, lợi thế lớn nhưng cơ chế, chính sách còn hạn hẹp. Hạ tầng chiến lược phát triển chưa tương xứng với tiềm năng. Những năm qua, đầu tư công dành cho ĐBSCL chiếm khoảng 17-20% cả nước, nhưng vùng chỉ chiếm khoảng 10% thu ngân sách của cả nước. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân còn hạn chế so với nhiều khu vực khác.

Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chứng kiến lễ ký kết Chương trình phối hợp công tác giữa Bộ NN&PTNT với các địa phương vùng ĐBSCL.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chỉ ra một số nội dung cụ thể để đẩy mạnh phát triển toàn vùng ĐBSCL nhanh và bền vững, nâng cao đời sống của Nhân dân, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu; tạo bước đột phá nâng cao đời sống vật chất và tinh thần nhân dân; giữ vững an ninh quốc phòng, ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Thủ tướng yêu cầu các tỉnh, thành trong vùng cần quán triệt sâu sắc các quan điểm, tư tưởng chỉ đạo trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết, kết luận, văn bản của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, quy hoạch vùng ĐBSCL, trong đó nhấn mạnh việc phát triển nông nghiệp phải chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu; phát triển nông nghiệp gắn với phát triển công nghiệp, dịch vụ, tư duy phải đột phá. Vùng ĐBSCL tiếp tục phát huy tinh thần tự lực, tự cường, không trông chờ, ỉ lại, vươn lên từ bàn tay, khối óc, chân trời, cửa biển của mình; lấy nguồn lực bên trong là cơ bản, chiến lược, lâu dài, quyết định (gồm con người, tài nguyên thiên nhiên, truyền thống lịch sử văn hóa); nguồn lực bên ngoài là quan trọng, đột phá (nguồn vốn, quản trị, công nghệ...). Đa dạng hóa nguồn tài chính, đẩy mạnh hợp tác công tư; huy động, kích hoạt mọi nguồn lực cho đầu tư, phát triển, lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư, có trọng tâm, trọng điểm.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành nhanh chóng hoàn thiện thể chế, cơ chế chính sách. Trong đó phải thực hiện 4 tốt trong quy hoạch “quy hoạch tốt để có dự án tốt dự án tốt; có dự án tốt để có nhà đầu tư tốt; có nhà đầu tư tốt để có sản phẩm tốt”. Tập trung đẩy mạnh phát triển hạ tầng chiến lược (gồm: giao thông; hạ tầng xã hội; hạ tầng chống biến đổi khí hậu; hạ tầng số; hạ tầng chuyển đổi năng lượng). Đẩy mạnh đào tạo nghề, chuyển đổi nghề; đầu tư khoa học, công nghệ, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, khởi nghiệp. Xây dựng thương hiệu sản phẩm của vùng. Tranh thủ các Hiệp định thương mại mà Việt Nam đã ký kết để mở rộng thị trường, tiêu thụ sản phẩm; đẩy mạnh các thị trường Đông Bắc Á, ASEAN, châu Âu, Hoa Kỳ, Trung Đông...

Thủ tướng yêu cầu việc tổ chức triển khai thực hiện các nhiệm vụ phải theo hướng quản trị hiện đại, đi từ nhỏ đến lớn, từ khó đến dễ, từ đơn giản đến phức tạp; đẩy mạnh liên kết vùng trong thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp. Các bộ, ngành phải đồng hành, tâm huyết cùng ĐBSCL để cụ thể hóa chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước để tạo bước phát triển đột phá, nhảy vọt, không ngừng nâng cao đời sống người dân.

Quang cảnh Hội nghị

Thủ tướng mong muốn và tin tưởng rằng thời gian tới ngành Nông nghiệp nói chung và nông nghiệp ĐBSCL nói riêng sẽ chuyển mình mạnh mẽ hơn nữa, trở thành nền nông nghiệp hiện đại, phát triển bền vững, sản xuất hàng hóa lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao; nông dân ngày càng giàu có, người dân có thể làm giàu trên chính mảnh đất quê hương; nông thôn ngày càng sạch đẹp, hiện đại, phồn vinh, thân thiện và đáng sống hơn...

Tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ chứng kiến lễ ký kết Chương trình phối hợp công tác giữa Bộ NN&PTNT với các địa phương vùng ĐBSCL.