Tuy nhiên, cuộc chiến thương mại quốc tế đầu tiên của ông Trump rất có thể lại là vấn đề về pin năng lượng Mặt trời. Các nhà sản xuất lớn của Mỹ, Trung Quốc và các doanh nghiệp khác mua và sử dụng pin năng lượng Mặt trời (Pin quang điện) đang sẵn sàng cho một cuộc đụng độ có thể sẽ xảy ra trong tháng 1/2018 do các quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ đã đưa ra tín hiệu rằng họ sẽ có hành động mạnh mẽ nhằm vào các nhà sản xuất pin năng lượng Mặt trời của Trung Quốc.
Phép thử
Ngành công nghiệp pin năng lượng Mặt trời có thể sẽ là phép thử đầu tiên chứng minh những tuyên bố của ông Trump nhằm bảo hộ các doanh nghiệp Mỹ trước các đối thủ. Một thập kỷ trước, sản lượng pin năng lượng Mặt trời sản xuất tại Trung Quốc không đáng kể, tuy nhiên, hiện sản lượng sản xuất từ các nhà máy tại Trung Quốc đã chiếm hơn 2/3 tổng sản lượng toàn thế giới. Trong 6 năm qua, trước sự cạnh tranh khốc liệt với các nhà sản xuất Trung Quốc, hàng loạt nhà máy sản xuất tại Mỹ đã phải đóng cửa.
Việc Trung Quốc vươn lên trở thành nhà sản xuất pin năng lượng Mặt trời hàng đầu đã đẩy giá mặt hàng này xuống thấp, giảm tới 90% giá thành trong thập kỷ vừa qua, giúp hỗ trợ giảm khí thải và hiệu ứng nhà kính. Các quan chức Trung Quốc cho rằng Trung Quốc đã giúp thế giới hướng tới sử dụng nguồn năng lượng sạch hơn. Tuy nhiên, các nhà sản xuất Mỹ cho rằng Trung Quốc đã hỗ trợ tài chính cho các công ty của họ để tạo ra sự cạnh tranh không bình đẳng. Các nhà sản xuất Trung Quốc đã được hưởng các khoản vay lãi suất thấp từ các ngân hàng do chính phủ quản lý. Thậm chí một số công ty Trung Quốc khi làm ăn thua lỗ và khó khăn trong thanh toán các khoản nợ vẫn được nhà nước hỗ trợ. Mark Widmar - Giám đốc điều hành của công ty sản xuất pin năng lượng Mặt trời First Solar có trụ sở ở Phoenix - cho biết những công ty sản xuất pin năng lượng Mặt trời của Trung Quốc mặc dù không có khả năng thanh toán song vẫn được vay vốn.
Mỹ đã áp đặt thuế đối với các tấm pin năng lượng Mặt trời do Trung Quốc sản xuất từ hơn 5 năm qua, buộc các nhà sản xuất của Trung Quốc phải xây dựng các nhà máy sản xuất tại nhiều nước khác trong khu vực Đông Nam Á nhằm lách thuế. Giờ đây, chính quyền Trump cho biết có thể sẽ cho phép áp đặt thuế cao hơn đối với tất cả các tấm pin năng lượng Mặt trời nhập khẩu, bao gồm cả các sản phẩm đến từ các nước Đông Nam Á. Đã có 2 nhà sản xuất pin năng lượng Mặt trời tại Mỹ yêu cầu Washington tăng thuế đối với các sản phẩm nhập khẩu. Do sự phức tạp trong hệ thống đánh giá các yêu cầu thương mại, ngày 26/1/2018 sẽ là hạn cuối để chính quyền Trump đưa ra quyết định thực thi chính sách áp đặt thuế mới đối với các sản phẩm pin năng lượng Mặt trời nhập khẩu.
“Ngòi nổ”
Trung Quốc đã phản đối động thái trên, cho rằng hành động của Mỹ sẽ làm tổn thương người tiêu dùng Mỹ. Hiện sản lượng pin năng lượng Mặt trời do các công ty Trung Quốc sản xuất, bao gồm cả các nhà sản xuất tại đại lục và tại các nước Đông Nam Á, đã chiếm tới 4/5 thị phần toàn cầu.
Các doanh nghiệp lắp đặt và các công ty xây dựng điện năng lượng Mặt trời cũng phản đối việc áp đặt mức thuế lớn hơn. Hiệp hội các ngành công nghiệp năng lượng Mặt trời cho rằng việc tăng thuế sẽ làm số lượng việc làm trong lĩnh vực lắp đặt mất đi, con số này lớn hơn nhiều so với số việc làm sinh ra từ lĩnh vực sản xuất.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất trong nước lại cho rằng thuế cao hơn sẽ chỉ làm tăng thêm chút ít chi phí cho các dự án. Nhiều chuyên gia thương mại dự báo, Mỹ sẽ áp đặt thuế lên tất cả các sản phẩm pin năng lượng nhập khẩu, vì ông Trump đã bày tỏ sự thông cảm đối với các công nhân sản xuất tại Mỹ và ngành nhiên liệu hóa thạch, đồng thời bày tỏ sự hoài nghi đối với việc sử dụng năng lượng tái tạo. Nếu chính quyền Trump quyết định áp mức thuế cao hơn vào tháng tới, đây sẽ là cú đánh đầu tiên của Mỹ nhằm vào thương mại Trung Quốc, và rất có thể Trung Quốc sẽ có hành động đáp trả nhằm vào các mặt hàng xuất khẩu của Mỹ.
Ông Li Junfeng cho rằng Trung Quốc, chứ không phải Mỹ, mới là người quyết định sự thắng thua trên thị trường pin năng lượng Mặt trời. Trung Quốc từng có 800 công ty sản xuất sản phẩm này, nay còn khoảng 70-80 công ty còn trụ lại. Tuy nhiên, sản lượng lại tăng gấp 5 lần so với trước và họ có đủ sức để chiến thắng trong các cuộc cạnh tranh với bất kỳ đối thủ nào.
Ngược lại, sự hỗ trợ của chính quyền Mỹ đối với ngành sản xuất pin năng lượng Mặt trời đã không đem lại hiệu quả khi công ty sản xuất thiết bị năng lượng Mặt trời có trụ sở tại California Solyndra bị sụp đổ năm 2011 sau khi nhận được nguồn vốn vay lên đến 535 triệu USD…
