80% các công ty không có khả năng để nhân viên làm việc từ xa
Trong khi thống đốc Tokyo Yuriko Koike thúc giục 13,5 triệu cư dân của thành phố này làm việc từ xa nếu có thể cho đến ngày 12/4 và các công ty lớn của Nhật Bản như Honda, Toyota và Nissan đã yêu cầu nhân viên làm việc tại nhà, nhiều nhân viên các công ty khác hàng ngày vẫn đi về Thủ đô bằng những chuyến tàu đông đúc trong giờ cao điểm.
Đó là một câu chuyện chung trên khắp Nhật Bản, nơi khoảng 80% các công ty không có khả năng để nhân viên của họ làm việc từ xa, theo dữ liệu của Chính phủ năm 2019.
Không những thế, trong tuần này, Thủ tướng Shinzo Abe đã từ chối tuyên bố tình trạng khẩn cấp, càng khó để các công ty thực thi sự biện pháp giãn cách xã hội vì họ vẫn có thể hoạt động hợp pháp ở trụ sở.
Nguyên nhân của tình trạng này là văn hóa làm việc chăm chỉ nổi tiếng của Nhật Bản. Một nghiên cứu của Chính phủ năm 2016 cho thấy, 1/5 số nhân viên có nguy cơ "làm việc đến chết". Đất nước này thậm chí còn có một từ riêng cho tình cảnh này là "karoshi" (chết vì làm việc quá sức) để miêu tả những nhân viên làm việc chăm chỉ đến mức chết vì các bệnh liên quan đến căng thẳng hoặc trở nên chán nản đến mức tự sát.
"Thông tin (về virus corona) xuất hiện trong tâm trí của chúng tôi và chúng tôi sợ hãi nhiều hơn bạn nghĩ", một người dân Tokyo nói, "Nhưng thông thường đối với người Nhật, công việc luôn là ưu tiên cao nhất và là lý do lớn nhất. "Trừ khi (Chính phủ) đóng cửa tất cả các doanh nghiệp và chỉ để một vài trường hợp ngoại lệ, nếu không sẽ không ai sẽ chịu ở nhà. Chúng tôi là nô lệ của công việc".
 |
| Nhiều nhân viên các công ty Nhật đi làm bằng xe bus theo vé tháng. |
Trong thực tế, người dân Nhật Bản thường quen với những điều truyền thống. Ví dụ, dù phát triển công nghệ vào hàng nhất thế giới nhưng tại Nhật Bản, con dấu cá nhân và công ty vẫn thường được sử dụng thay vì chữ ký điện tử hoặc viết tay.
Hay như Rochelle Kopp, một nhà tư vấn kinh doanh tại Công ty tư vấn đa văn hóa Nhật Bản, người đã kết nối Nhật Bản và Hoa Kỳ trong hơn ba thập kỷ, cho biết, trong đại dịch COVID-19, nhiều công ty đa quốc gia đã chuyển sang phần mềm nhắn tin và họp trực tuyến qua các ứng dụng như Slack, Webex và Zoom) thì các công ty Nhật Bản lại không chú trọng đầu tư công nghệ thông tin .
Nhiều nhân viên không có máy tính xách tay, Kopp nói và các công ty không có VPN (hay còn gọi là Virtual Private Network (mạng riêng ảo), cho phép người dùng thiết lập mạng riêng ảo với một mạng khác trên Internet - PV) hay không thể hỗ trợ truy cập từ xa vào máy chủ của họ, có nghĩa là mọi thứ chỉ có thể được truy cập trực tiếp tại văn phòng.
"Để thúc đẩy sự thay đổi khi cuộc khủng hoảng virus corona còn tiếp diễn, Bộ Lao động Nhật Bản đang cung cấp các khoản hỗ trợ lên tới 77 nghìn USD để giúp các công ty vừa và nhỏ chuẩn bị cho việc làm từ xa" - Misaki Togoshi, phát ngôn viên của Hiệp hội Làm việc từ xa của Nhật Bản cho biết.
Tuy nhiên, "Chúng tôi đã bắt đầu nhận được tới 25 đơn đăng ký mỗi ngày kể từ ngày 9/3 từ các công ty muốn áp dụng phương thức làm việc từ xa, nhưng kinh phí là hữu hạn nên không phải ai cũng sẽ nhận được", Togoshi nói.
Một rào cản khác là một phần tư dân số Nhật Bản có độ tuổi từ 65 trở lên. Nhiều người vẫn chiếm các vị trí cấp cao và thường không phải là người am hiểu về công nghệ. Chẳng hạn, năm 2018, cựu Bộ trưởng an ninh mạng 68 tuổi của Nhật Bản thừa nhận ông chưa bao giờ sử dụng máy tính trong công việc.
"Ngay cả khi thiết bị phần cứng đã có sẵn, người già có thể không có kinh nghiệm hoặc kiến thức để thích nghi nhanh chóng", Hisakazu Kato, Giáo sư kinh tế tại Đại học Meiji, Tokyo, nói. "Có một sự phân chia rõ ràng về kỹ thuật số ở Nhật Bản."
Văn hóa làm việc ngăn cản giãn cách xã hội chống dịch
Việc miễn cưỡng đóng cửa văn phòng và chưa quen với làm việc từ xa phần nào nói lên văn hóa làm việc của Nhật Bản, nơi các nhân viên làm việc tại Công ty trong nhiều giờ.
Jesper Koll, một nhà kinh tế và chiến lược tài chính tại Nhật Bản cho biết: "Một số nhân viên sẽ ở lại văn phòng sau nhiều giờ vì họ nghĩ rằng ông chủ có thể sẽ quay lại sau bữa tối với các cộng sự của mình. Tất cả những điều này là một phần rất thực của văn hóa doanh nghiệp Nhật Bản".
Văn hóa ra quyết định tập thể ở Nhật Bản cũng có thể khiến mọi người cảm thấy miễn cưỡng khi làm việc ở nhà vì họ sẽ không thảo luận tập thể trực tiếp được với đồng nghiệp.
Tình hình ở Nhật Bản hơi độc đáo so với các quốc gia khác - nơi mọi người có phong cách làm việc cá nhân hơn và dễ dàng chuyển sang làm việc từ xa hơn", Kato nói. "Ở Nhật Bản, một người không thể đưa ra quyết định quan trọng riêng lẻ tại nhà của họ - mọi người phải cùng nhau đưa ra quyết định."
Ngoài ra,"việc hơn 70% lực lượng lao động của Nhật Bản làm việc trong lĩnh vực dịch vụ (số liệu thống kê năm 2019, theo Cục Thống kê Nhật Bản) thì việc làm việc từ xa là không thể" - Kato nói.
Tokiyoshi - Giáo viên dạy tiếng Anh đã chuyển sang dạy học trực tuyến sau khi học sinh của ông lo lắng về đại dịch virus corona. Sau 1 thời gian làm việc ở nhà, ông nhận thấy có nhiều thời gian hơn cho các đam mê cá nhân.
"Trước đây, mọi người nghĩ rằng mọi người sẽ không thể làm việc tại nhà vì nhân viên có thể mất tập trung vào công việc. Nhưng bây giờ mọi người đang nhận ra họ có thể làm rất nhiều việc ở nhà", ông nói.
