“Rượt đuổi” công lý

Hàng năm, số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm (GĐT), tái thẩm mà ngành Tòa án tiếp nhận mới khá lớn, cộng với một lượng lớn đơn khiếu nại cũ tồn đọng từ năm trước gây ra áp lực công việc vô cùng nặng nề. Trong lúc nguồn nhân lực chưa tương xứng, ngành Tòa án và người dân đang phải sống trong tình cảnh cùng "rượt đuổi công lý".   

Hình minh họa

TS Đặng Quang Phương (Phó Chánh án TANDTC): “Ngành tòa án đã nỗ lực vượt bậc…” “Công tác giải quyết đơn đề nghị GĐT, tái thẩm của ngành TAND nói chung và TANDTC nói riêng ngày càng có nhiều chuyển biến tích cực, số lượng đơn được giải quyết và chất lượng năm sau cao hơn năm trước. Trong quá trình giải quyết, TAND các cấp đã tập trung lực lượng cán bộ hoặc phối hợp với VKS để giải quyết các đơn bức xúc, kéo dài hoặc sắp hết thời hạn kháng nghị theo thủ tục GĐT, tái thẩm từ đó đã giảm bớt đáng kể tình trạng căng thẳng, phức tạp, khiếu nại đông người. Đặc biệt, khi giải quyết, các Tòa án đã chú trọng công tác tiếp dân, gắn việc tiếp dân với xem xét, giải quyết các vụ việc của công dân theo đúng quy định của pháp luật. Thông qua công tác giải quyết đơn đề nghị GĐT, tái thẩm các sai sót về chuyên môn, nghiệp vụ được phát hiện và khắc phục kịp thời; các khó khăn bất cập được tập hợp để xem xét, tìm biện pháp tháo gỡ; các vướng mắc trong thực tiễn xét xử được nghiên cứu, tổng kết, từng bước xây dựng và ban hành các nghị quyết của HĐTP và Thông tư liên tịch hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật trong toàn ngành.”

Năm 2011, số lượng đơn khiếu nại, tố cáo mà ngành phải thụ lý, giải quyết có giảm, nhưng khiếu nại về tư pháp vẫn diễn biến khá phức tạp. Số thụ lý mới có 3.295 đơn/vụ cộng với 5.174 đơn/vụ còn lại của kỳ trước thì tổng số đơn đề nghị GĐT, tái thẩm mà TANDTC và các TAND cấp tỉnh phải giải quyết là 8.469 đơn/vụ. Đã giải quyết được 4.181 đơn/vụ (đạt 50%), tăng hơn cùng kỳ năm trước 485 đơn/vụ.

Số đơn còn lại là 4.288 đơn/vụ đều còn trong thời hạn kháng nghị GĐT, tái thẩm và đang được tiếp tục xem xét, giải quyết theo quy định.

Luật gia Nguyễn Hoài Thanh (Hội Luật gia Hà Nội): “Lâu nay, những hạn chế, tồn tại của công tác GĐT đã trở thành bài toán hóc búa mà ngành tòa án chưa tìm ra lời giải. Để tạo được bước đột phá cho công tác GĐT, ngành Tòa án cần phải đầu tư, đổi mới hơn nữa về công tác cán bộ trên cả phương diện đạo đức lẫn năng lực chuyên môn. Cần phải kiểm tra để ưu tiên giải quyết trước những vụ việc phức tạp, bức xúc, kịp thời giải tỏa tình trạng căng thẳng. Bên cạnh đó, cũng cần đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật xứng tầm để phục vụ công tác thông suốt, khoa học.”

Một trong những nguyên dân dẫn đến tình trạng trên là do nhiều công dân đã lợi dụng quyền năng được đề nghị GĐT, tái thẩm.

Nhiều bản án đã được áp dụng đúng pháp luật, hoàn toàn không có căn cứ kháng nghị nhưng công dân vẫn có đơn yêu cầu kháng nghị nhiều lần khiến lượng việc quá tải, gây mất thời gian, công sức, tốn kém tiền của của Nhà nước.

Ngược lại, có trường hợp công dân khiếu nại bản án đúng thời hạn nhưng đơn bị “tồn kho”, đến khi được kháng nghị thì khâu thi hành án đã xong xuôi, gây ra thiệt hại nặng nề.

Vấn đề đặt ra là pháp luật cần có chế tài về trách nhiệm của người có thẩm quyền ra kháng nghị GĐT quá hạn, xử GĐT sai; đồng thời quy định rõ trách nhiệm đối với công dân lạm dụng quyền năng khiếu nại GĐT, tái thẩm không đúng căn cứ pháp luật.