Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện 9 trong 10 người trên hành tinh hít thở không khí có độ ô nhiễm cao, với những vùng bị ảnh hưởng nặng nhất là ở Châu Phi và Châu Á. Trong số 20 thành phố ô nhiễm hàng đầu thế giới, theo đánh giá của WHO, tất cả đều ở các nước đang phát triển.
 |
| Ảnh minh họa về suy giảm trí nhớ ở con người. |
Cũng theo WHO, chứng mất trí nhớ là thuộc top 7 nguyên nhân gây tử vong trên thế giới. Tại Mỹ, có khoảng 5,7 triệu người đang sống chung với bệnh Alzheimer. Theo Hiệp hội Alzheimer ở Anh, Vương quốc Anh có khoảng 850.000 người mắc căn bệnh này. Trên toàn cầu, số mắc bệnh Alzheimer và các chứng mất trí khác ước tính lên tới 47 triệu người, trong đó khoảng 7% người trên 65 tuổi. Ở nhóm người trên 85 tuổi, con số này tăng lên 40%. Dự kiến sẽ tăng lên 75 triệu người vào năm 2030 và tăng gần gấp ba lần vào năm 2050, từ đó trở thành thách thức lớn cho các hệ thống chăm sóc y tế các nước. Trong những thập niên tới, ngăn chặn các triệu chứng gây suy giảm trí nhớ sẽ là mối quan tâm hàng đầu đối với cộng đồng thế giới.
Vào năm 2017, báo cáo của UNICEF cho biết, ô nhiễm không khí gây suy giảm trí thông minh ngôn ngữ, phi ngôn ngữ và trí nhớ, giảm điểm thi, kết quả học tập trung bình của trẻ đi học, cũng như các vấn đề hành vi – thần kinh khác. Trẻ em ở các quốc gia Nam Á bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với hơn 12.000 trẻ sống trong những khu vực có mức độ ô nhiễm gấp 6 lần giới hạn cho phép. Hơn 4.000 trẻ khác ở khu vực Đông Á và Thái Bình Dươngcũng trong tình trạng tương tự.
Không khí bẩn khiến trí nhớ sa sút
Một nghiên cứu cứu của Viện Nghiên cứu Sức khỏe Dân số tại Đại học St. George, London vừa mới đây được công bố trên tạp chí y khoa BMJ Open cho biết, tiếp xúc thường xuyên với không khí bẩn và tiếng ồn có nguy cơ cao bị sa sút trí nhớ.
 |
| Ô nhiễm không khí và tiếng ồn có thể gây sa sút trí tuệ. |
Theo hãng tin CNN, nhóm đã tiến hành rà soát hồ sơ y tế của 131 ngàn người sinh sống tại khu vực xung quanh thành phố London, có độ tuổi từ 50-79 vào năm 2004. Tại thời điểm bắt đầu nghiên cứu, những người này đều không có dấu hiệu suy giảm trí nhớ hay các chứng bệnh liên quan. Tuy nhiên, trong khoảng thời gian từ 2005-2013 con số này tăng lên tới gần 140 ngàn người.
Ông Iain Carey, tác giả chính của báo cáo cho biết, “Dựa vào mức độ tiếp xúc với các chất ô nhiễm như khí thải NO2 và hạt siêu nhỏ PM2.5 trong vòng 7 năm. Nhóm chúng tôi thấy rằng, trong top 5 khu vực đầu tiên có nồng độ ô nhiễm không khí cao, 40% số người cao tuổi được chuẩn đoán mắc bệnh mất trí nhớ. Trong khi 5 khu vực thuộc top sau có lượng NO2 và PM2.5 thấp, số người mắc bệnh chỉ có 20%”.
Nhóm nghiên cứu của ông Iain Carey mới chỉ tiến hành thực hiện ở London và những khu vực xung quanh. Do vậy ông Iain Carey hi vọng sẽ có thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để xác định liệu ô nhiễm không khí và mức độ tiếng ồn gây ra chứng suy giảm trí nhớ có xuất hiện ở những nơi khác trên thế giới hay không? “Những phát hiện trong nghiên cứu này không chỉ là thông tin bổ sung quan trọng, đây cũng là bằng chứng về mối quan hệ giữa ô nhiễm và bệnh mất trí nhớ. Tôi mong rằng các nhà khoa học trên thế giới sẽ thực hiện thêm nhiều nghiên cứu, từ đó tìm ra giải pháp tốt nhất cho tình trạng này”, ông Iain Carey nói.
Mới hồi tháng 8/2018, một nghiên cứu khác thực hiện ở Trung Quốc, được công bố trên tạp chí Proceedings của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Mỹ, chỉ ra rằng tiếp xúc lâu dài với không khí ô nhiễm gây bất lợi đến trí thông minh của con người ở mức cao. Nghiên cứu được các nhà khoa học tiến hành khảo sát trên 32.000 người trong suốt 4 năm (2010-2014), tại 162 quận bất kỳ ở Trung Quốc với 24 câu hỏi toán học và 34 câu hỏi về ngôn ngữ.
Theo đó, mức độ không khí bị ô nhiễm đã ảnh hưởng đến kết quả điểm kiểm tra của cả hai. Tuy nhiên, điểm ngôn ngữ bị ảnh hưởng nhiều hơn điểm toán học. Về lâu dài, tình trạng này còn có thể dẫn đến suy giảm năng lực của não bộ như chứng mất trí nhớ. Những người tiếp xúc càng lâu với không khí bẩn, trí thông minh càng bị ảnh hưởng nặng nề. Đặc biệt tác động tới nam giới mạnh hơn phụ nữ, nhiều người bị “đứng hình” trước câu hỏi liên quan đến ngôn ngữ, khả năng ghi nhớ tên người khác.
Như vậy, ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng tới vùng não chi phối khả năng ngôn ngữ mạnh mẽ hơn. Qua đó cho thấy mức độ nguy hiểm của không khí tác động tới cuộc sống của con người. Mặc dù hiện nay ở Trung Quốc, ô nhiễm không khí đang giảm nhưng vẫn cao gấp 3 lần so với mức giới hạn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Mặc dù quốc gia này đã tham gia vào “cuộc chiến chống ô nhiễm” 5 năm qua.
Tiếng ồn là nguyên nhân suy giảm trí nhớ
Hồi tháng 1/2017, một nghiên cứu thực hiện hơn 10 năm với trên 6,6 triệu đối tượng ở tỉnh Ontario, Canada cho thấy, những người sống gần các đường phố tấp nập xe cộ có nguy cơ mất trí nhớ cao là do hít phải các chất gây ô nhiễm như khí nitrogen dioxide (NO2), các hạt bụi nhỏ cũng như chịu đựng tiếng ồn thường xuyên.
 |
| Ô nhiễm không khí và tiếng ồn có thể gây sa sút trí tuệ. |
Hiện có khoảng 850,000 người Anh bị suy giảm trí nhớ và trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở cả nam và nữ. Đã có những lập luận rằng, ô nhiễm không khí chính là nguyên nhân gây thoái hóa não bộ khi phải tiếp xúc trong một thời gian dài.
Bác sĩ Hong Chen, trưởng nhóm nghiên cứu từ trung tâm sức khỏe cộng đồng Ontario cho biết: “Ô nhiễm môi trường từ lâu bị nghi ngờ góp phần làm phát triển bệnh Alzheimer nhưng cho đến nay, chưa có bằng chứng khoa học thuyết phục chứng minh mối liên hệ này. Tuy nhiên, nghiên cứu của chúng tôi gợi ý rằng, bùng nổ dân số và đô thị hóa khiến nhiều người phải sống cạnh các tuyến đường náo nhiệt. Từ đó, nguy cơ cao mắc căn bệnh mất trí nhớ, trở thành gánh nặng của các dịch vụ y tế công của đất nước”.
Giáo sư Tom Dening, Giám đốcTrung tâm dành cho người già và sa sút trí tuệ tại Đại học Nottingham, nói thêm: “Chắc chắn rằng ô nhiễm không khí từ khí thải động cơ có thể góp phần vào bệnh lý não và khi trải qua thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ mất trí nhớ”.
Trước thực trạng này, lời khuyên của các nhà nghiên cứu là những gia đình sống gần các con đường náo nhiệt nên xây dựng nhà với các phòng sinh hoạt ở phía sau để ngăn ngừa nguy cơ ô nhiễm từ đường phố./.
