Thực hiện Luật BHXH: Cần hiệu quả đồng bộ giữa thi hành và chăm lo, bảo đảm quyền lợi

Năm 2010, BHXH tỉnh thu đạt 759,2 tỷ đồng, bằng 101% kế hoạch. Tuy nhiên, từ thực tế công tác thu BHXH cho thấy việc triển khai Luật BHXH tại tỉnh ta hiện còn nhiều bất cập, cần sớm có giải pháp khắc phục.

Khó khăn đầu tiên trong công tác thu BHXH hiện nay là do các văn bản hướng dẫn thi hành Luật BHXH còn chưa rõ ràng. Việc thu BHYT tự nguyện nói chung, BHYT học sinh, sinh viên nói riêng khó triển khai vì văn bản hướng dẫn triển khai chưa thể hiện rõ quy định của luật, mức thu lại tăng cao, số lượng học sinh, sinh viên của toàn tỉnh ta ước tính khoảng 400 nghìn người nhưng đến hết năm chỉ có 138 nghìn người tham gia, bằng 34,5%. Trong năm 2010, còn tồn tại tình trạng tồn đọng kinh phí thu BHYT của các đối tượng được ngân sách nhà nước hỗ trợ. Nhiều huyện báo cáo nguồn trích từ ngân sách không đủ để nộp BHYT, riêng phần kinh phí hỗ trợ cho học sinh, sinh viên năm học 2010-2011, cơ quan tài chính không có nguồn để nộp dẫn đến trong năm, tổng số tiền BHYT thiếu từ nguồn ngân sách nhà nước cấp lên tới 10,32 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, một khó khăn nữa tồn tại từ nhiều năm là tình trạng nợ đọng dây dưa, kéo dài cũng ảnh hưởng đến nhiệm vụ thu năm 2010. Theo thống kê đầu năm 2010, số nợ BHXH của các đơn vị doanh nghiệp, cơ quan lên tới gần 50 tỷ đồng. Nhiều đơn vị nợ đọng với số tiền lớn, lên tới hàng tỷ đồng, thời gian nợ đọng tới vài năm như Cty TNHH may Trường Xuân, Cty xây lắp I Nam Định, Cty cổ phần thương mại tổng hợp Nam Định… Ngoài ra, còn có tác động từ việc thiếu hiểu biết về trách nhiệm, quyền lợi của một số chủ doanh nghiệp và một bộ phận người lao động về việc tham gia BHXH. Việc triển khai BHYT tự nguyện nhằm tiến tới BHYT toàn dân bị sức ép của mức giá cao, chưa phù hợp với đa số người dân khu vực nông thôn là đối tượng chính triển khai loại hình BHYT này.

Khó khăn, bất cập lớn nhất trong triển khai nhiệm vụ, công tác của ngành BHXH tỉnh ta nói riêng, trong công tác thực hiện Luật BHXH chính là các cơ quan chức năng chưa có sự phối hợp trong việc triển khai, thi hành và xử lý các vi phạm về Luật BHXH. Hiện nay, toàn tỉnh có 591 doanh nghiệp ngoài quốc doanh sử dụng trên 15 nghìn lao động nhưng chỉ có 366 đơn vị với 7.041 lao động tham gia BHXH, BHYT bắt buộc theo luật định. Nếu tính ở mức tổ hợp, hộ sản xuất, kinh doanh phải tham gia BHXH, BHYT thì hiện nay đang có hàng nghìn đơn vị với hàng vạn lao động đang vi phạm Luật BHXH. Tại KCN Hoà Xá và CCN An Xá, dễ dàng tìm thấy hàng chục doanh nghiệp có số lượng vài chục đến hàng trăm lao động “phớt lờ” trách nhiệm trong nhiều năm qua. Mặc dù Luật BHXH quy định về việc xử phạt hành chính vi phạm về BHXH đối với đối tượng vi phạm, được cụ thể tại Nghị định 135/2007/NĐ-CP của Chính phủ nhưng hiện nay chưa có sự phối hợp giữa cơ quan Thanh tra lao động, Thanh tra nhà nước, Liên đoàn Lao động, cơ quan quản lý tài chính, ngân hàng, kho bạc nhà nước để cùng triển khai xử lý các vi phạm. Đồng chí Phạm Thành Chung, Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết: “Nếu cơ quan cấp phép kinh doanh và cơ quan chủ quản thực hiện nghiêm túc quy định buộc doanh nghiệp phải cam kết tham gia đủ BHXH cho người lao động rồi mới cấp phép, sau đó nếu phát hiện vi phạm, Thanh tra lao động, Thanh tra nhà nước xử lý, ngân hàng và kho bạc chuyển tiền phải nộp từ tài khoản của doanh nghiệp đến ngành BHXH thì khó có doanh nghiệp trốn tránh được trách nhiệm(!)”. Theo chỉ đạo của BHXH Việt Nam từ cuối năm 2010, BHXH tỉnh đã thành lập tổ thu nợ. Bằng thuyết phục, vận động, đôn đốc tổ thu nợ đã thu được 27,11 tỷ đồng nợ đọng từ năm 2009 trở về trước. Nhưng nếu như thành lập được tổ thu nợ liên ngành theo kiến nghị của BHXH Việt Nam với tỉnh thì con số thu nợ sẽ cao hơn nhiều, bởi trong số 20,7 tỷ đồng còn nợ đọng hiện nay, có không ít doanh nghiệp, đơn vị cố tình nợ trong khi đủ điều kiện trả.

Để giải quyết những bất cập trên, cùng với việc thành lập tổ thu nợ liên ngành để giải quyết dứt điểm số nợ hơn 20 tỷ đồng hiện nay, UBND tỉnh cần có sự chỉ đạo, ban hành quy chế về chức năng, trách nhiệm cụ thể đối với các ngành liên quan, các địa phương trong việc thực hiện và xử lý các vi phạm về Luật BHXH. Ngành BHXH tỉnh cần làm tốt công tác chăm lo, bảo đảm quyền lợi cho đối tượng tham gia BHXH./.

Hoàng Văn