Giấy phép và cấp phép xây dựng (CPXD) là yếu tố quan trọng có ý nghĩa quyết định tới sự thành công và tính hợp pháp của mỗi công trình. Thời gian qua, ngành xây dựng đã thực thi khá hiệu quả các quy định về CPXD; tăng cường phân cấp, phân quyền cấp phép cho cơ sở, địa phương và đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong việc đăng ký xin CPXD. Kết quả là từ năm 2005 đến tháng 6-2010, tỷ lệ công trình trên địa bàn cả nước có giấy phép xây dựng tăng từ 71% lên 90,4%. Giai đoạn năm 2005-2009, tỷ lệ công trình xây dựng sai với giấy phép được cấp cũng giảm từ 22% xuống chỉ còn 3,2%. Đây là một trong nhiều nội dung được luận bàn tại Hội thảo “Giấy phép xây dựng và quản lý xây dựng theo giấy phép” do Bộ Xây dựng tổ chức mới đây tại Hà Nội.
 |
| Các công trình nhà ở đang được xây dựng tại khu đô thị mới thuộc địa bàn phường Đằng Lâm (Hải An) Ảnh: Phương Duy |
Những kết quả bước đầu
Ông Bùi Phạm Khánh, Thứ trưởng Bộ Xây dựng, nhận định: đây thực sự là những kết quả đáng khích lệ và vai trò quản lý Nhà nước trong công tác cấp phép và quản lý xây dựng theo giấy phép được khẳng định. Các quy trình, quy định về CPXD đã được thực hiện nghiêm túc từ Trung ương tới các địa phương. Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật liên quan tới lĩnh vực này đã và đang được hoàn thiện đồng bộ, tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân xin CPXD. Đặc biệt, quy định niêm yết công khai thủ tục hồ sơ xin cấp phép và thời gian CPXD nhận được sự đồng tình từ người dân, giới doanh nghiệp và các nhà chuyên môn. Điều đó chứng tỏ, tính minh bạch trong công tác cấp phép và quản lý xây dựng theo giấy phép đã được coi trọng. Từng bước thay đổi nếp nghĩ, đây là một trong những thủ tục dễ phát sinh tiêu cực vốn gây nhiều bức xúc trong dư luận.
Tại hội thảo, lãnh đạo Vụ Quản lý hoạt động xây dựng (Bộ Xây dựng) cũng nhấn mạnh: không chỉ nâng cao nhận thức pháp luật, chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ thực hiện chức năng cấp phép và quản lý xây dựng các cấp, ngành xây dựng cũng rất chú trọng tuyên truyền, phổ biến pháp luật về xây dựng để mọi tổ chức, cá nhân biết và thực hiện theo pháp luật. Nhờ đó, số lượng chủ đầu tư chấp hành việc xin CPXD đã tăng lên rõ rệt. Tại các địa phương, công tác thanh, kiểm tra giấy phép và thi công xây dựng đúng giấy phép được thực hiện nghiêm túc và hiệu quả, góp phần chấn chỉnh sai lệch trong quy hoạch và ngăn chặn kịp thời những vi phạm pháp luật.
Còn nhiều vướng mắc
Theo ý kiến của lãnh đạo Bộ Xây dựng: dù đã có nhiều nỗ lực nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc chưa thể giảm thiểu được tình trạng xây dựng sai phép và hạn chế tỷ lệ các công trình không phép. Bất hợp lý nhất là quy định các công trình xây dựng tại khu đô thị mới, nhà ở, khu công nghiệp, khu chế xuất và khu công nghệ cao... đã có quy hoạch chi tiết được duyệt thì không phải xin giấy phép xây dựng. Bởi đồ án quy hoạch chi tiết 1/500 chưa thể hiện được đầy đủ các tiêu chí về điều kiện quản lý như mật độ xây dựng, hệ số sử dụng đất đối với từng lô đất, độ cao, hình thức kiến trúc, màu sắc công trình... Vì thế, việc miễn giấy phép sẽ thiếu căn cứ để xác định chủ đầu tư và nhà thiết kế, thi công công trình có tuân thủ quy hoạch hay không. Ngoài ra, do tính đặc thù, ở nhiều địa phương còn thiếu quy hoạch chi tiết, thiếu các quy định về quản lý kiến trúc và thiết kế đô thị... gây trở ngại không nhỏ trong công tác cấp phép xây dựng và dễ gây tùy tiện khi thỏa thuận về kiến trúc công trình. Vì vậy xảy ra nhiều tiêu cực trong việc CPXD ở địa phương.
Bất cập nhất là việc thiếu giấy tờ về quyền sử dụng đất. Vì đây là một trong những điều kiện tiên quyết, trong khi ở nhiều nơi, người dân thường xem nhẹ việc có hay không các văn bản pháp lý thuộc loại này. Cũng có nhiều trường hợp (kể cả đối với các doanh nghiệp lớn), tài liệu và hồ sơ xin cấp phép xây dựng còn quá sơ sài, thiếu thông tin nên rất khó xác định công trình có đảm bảo đủ các yêu cầu về an toàn, phòng chống cháy nổ, môi trường, độ tĩnh không... việc cấp phép chủ yếu chỉ dựa vào các bản vẽ về kiến trúc, các thông tin về đấu nối hạ tầng. Chưa kể, vẫn xảy ra tình trạng đùn đẩy trách nhiệm trong việc lấy ý kiến thỏa thuận của các cơ quan liên quan về kiến trúc - quy hoạch, chiều cao công trình, thẩm duyệt thiết kế... dẫn tới chậm trễ trong việc cấp phép, gây lãng phí thời gian và tiền bạc.
Riêng đối với việc điều chỉnh giấy phép, do quy định còn nêu chung chung, chưa cụ thể và phân loại từng trường hợp điều chỉnh thiết kế đến mức độ nào thì cần phải xin cấp giấy phép điều chỉnh, nên ở nhiều nơi việc thực hiện còn chưa thống nhất, cơ quan thanh tra còn thiếu căn cứ và xử lý vi phạm một cách tùy tiện.
Cũng ngay tại hội thảo, Bộ Xây dựng đã tổng hợp ý kiến và đề xuất từ các địa phương nhằm sửa đổi và hoàn thiện những quy định hiện hành về giấy phép xây dựng. Theo đó, sẽ tăng cường quản lý, giám sát chặt chẽ hơn nữa; tiếp tục cải cách hành chính nhằm công khai, minh bạch các thủ tục và quy trình xin CPXD đồng thời bổ sung thêm các chế tài, ràng buộc để gắn kết trách nhiệm đối với các cơ quan và cá nhân liên quan trong việc chấp hành pháp luật về xây dựng.
Quỳnh Ngọc
