Theo văn bản số 2526/NHCS-TDSV của NHCSXH về Hướng dẫn nghiệp vụ cho vay ưu đãi để mua, thuê mua nhà ở xã hội; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở do NHCSXH ban hành ngày 27-7, đối với vay vốn để mua, thuê mua nhà ở xã hội; xây dựng mới hoặc cải tạo, sửa chữa nhà để ở, người vay vốn phải thực hiện gửi tiền tiết kiệm hàng tháng tại NHCSXH với thời gian gửi tối thiểu 12 tháng kể từ ngày ký Hợp đồng tín dụng với NHCSXH. Mức gửi hàng tháng tối thiểu bằng mức trả nợ hàng tháng của người vay vốn…
Nhiều ý kiến thắc mắc về quy định này, ở chỗ giả sử nếu hàng tháng người được vay vốn phải trả gói vay 5 triệu đồng, thì sẽ chỉ phải gửi tiết kiệm 5 triệu đồng trong 12 tháng hay vừa phải trả nợ gốc và lãi 5 triệu đồng đồng thời phải gửi tiếp 5 triệu đồng/tháng (thời hạn 12 tháng), tổng cộng 10 triệu đồng/tháng? Với quy định này, dư luận cho rằng đang gây khó cho đối tượng được vay vốn là người thu nhập thấp.
Lý giải về quy định này, đại diện NHCSXH cho biết, cơ sở để NHCSXH đưa ra quy định này là theo Khoản 2, Điều 74, Luật nhà ở số 65/2014/QH13: “NHCSXH được thực hiện huy động tiền gửi tiết kiệm của hộ gia đình, cá nhân trong nước có nhu cầu mua, thuê mua nhà ở xã hội để cho các đối tượng này vay với lãi suất ưu đãi và thời hạn vay dài hạn sau một thời gian gửi tiết kiệm nhất định”.
Đồng thời, Nghị định 100/NĐ-CP quy định: “Khách hàng là hộ gia đình, cá nhân khi vay vốn ưu đãi từ NHCSXH phải thực hiện việc gửi tiết kiệm tại NHCSXH hàng tháng, với thời gian tối thiểu 12 tháng và mức gửi theo quy định của bên cho vay”.
Theo NHCSXH, trên cơ sở thực tế điều kiện tài chính của người vay và chia sẻ khó khăn với người vay, người vay vốn chỉ phải đáp ứng đủ điều kiện thực hiện gửi tiền tiết kiệm hàng tháng tại NHCSXH với thời gian gửi tối thiểu 12 tháng kể từ ngày ký Hợp đồng vay vốn với NHCSXH. Mức gửi hàng tháng tối thiểu bằng mức trả nợ hàng tháng của người vay vốn chứ chưa phải thực hiện gửi tiết kiệm sau một thời gian nhất định mới được vay như Luật nhà ở cho phép NHCSXH được làm.
Đại diện NHCSXH cho biết, NHCSXH quy định “Người vay vốn chưa phải trả nợ gốc trong thời gian ân hạn 12 tháng kể từ ngày nhận khoản vay đầu tiên”. Như vậy nếu hiểu phải nộp 10 triệu một tháng như dẫn chứng trên đây là chưa đúng, mà người dân chỉ phải gửi tiền tiết kiệm tương đương khoản nợ gốc phải trả hàng tháng. Nghĩa là thay vì họ trả nợ gốc thì họ phải gửi tiết kiệm vào ngân hàng. Hết 12 tháng (hết thời gian ân hạn) thì sẽ chuyển sang “trích thu nợ gốc, thu lãi theo thỏa thuận đã ghi trong Hợp đồng vay vốn giữa người vay vốn và NHCSXH”, theo đó, ngân hàng sẽ trích số tiền này coi như là tiền gốc người vay phải trả.
Điều này sẽ khiến người dân không cần phải có mức thu nhập cao hơn trong năm đầu. Sau 12 tháng, ngân hàng có khuyến khích những người có thu nhập tốt gửi tiền vào ngân hàng để tạo nguồn trả nợ, nhưng không bắt buộc. Mục đích cuối cùng của quy định này là để tạo cho người vay là người có thu nhập thấp có trách nhiệm dành dụm một số tiền hàng tháng để trả vào khoản vay mua nhà ở xã hội và theo NHCSXH là không tạo thêm khó khăn nào cho người vay vốn.
