Theo ông Vũ Tiến Lộc, Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa của các Hiệp định Thương mại tự do với các đối tác lớn nhất trên thế giới, trong đó trước hết phải kể đến Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương đang đi vào giai đoạn nước rút. Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam EU dự kiến sẽ kết thúc đàm phán vào cuối năm nay.
Do đó theo ông, nhiệm vụ cấp bách của giai đoạn này chính là việc chuẩn bị để đất nước sẵn sàng đón nhận các cơ hội cũng như vượt qua các thách thức từ các Hiệp định Thương mại tự do.
Việc Trung Quốc đưa dàn khoan vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của nước ta, Chủ tịch VCCI nhận định: Nếu không được ngăn chặn sẽ tác động đáng kể đến quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc. Do vậy, từ góc độ kinh tế Việt Nam đang đứng trước những đòi hỏi mới trong việc duy trì quan hệ thương mại ổn định với Trung Quốc.
Tuy nhiên ông cũng cho rằng "duy trì" không phải là lệ thuộc, mà phải phải tăng cường các biện pháp hạn chế sự phụ thuộc quá lớn vào môi trường này, tận dụng các cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do đầy triển vọng nói trên có thể là một cách thức hữu hiệu nhằm đạt được mục tiêu này.
Liên quan tới quá trình đàm phán và thực hiện các Hiệp định thương mại tự do, vị chủ tịch VCCI đề nghị cần có các phương án đàm phán để đạt được các cam kết khả thi nhất cho nền kinh tế, trong đó đặc biệt thận trọng và cứng rắn trong các vấn đề có ảnh hướng lớn tới người lao động, tới nông dân và sản xuất nông nghiệp như bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với dược phẩm, nông hóa phẩm. Đồng thời chú trọng bảo lưu các không gian kinh tế, chính sách cần thiết để Chính phủ có thể hành động vì lợi ích công cộng hoặc định hướng cơ cấu kinh tế, bảo đảm cho các doanh nghiệp có thể hưởng lợi thực chất từ các cam kết.
Các Hiệp định thương mại tự do không chỉ mở ra các cơ hội phát triển mà còn là cơ hội để Việt Nam giảm bớt và thoát khỏi tình trạng lệ thuộc quá nhiều vào thị trường Trung Quốc để bảo đảm sự phát triển bền vững và cân bằng của nền kinh tế Việt Nam.
Minh chứng cho nhận định này, ông cho biết: “Đầu vào" cho sản xuất trong ngành dệt may một số nguyên phụ liệu chúng ta đã phải nhập 50-60% từ thị trường Trung Quốc và có tới 90% hợp đồng EPC trong các dự án nhiệt điệt do nhà thầu Trung Quốc thi công. Nguyên nhân chủ yếu là do nguồn cung ứng tín dụng, vật tư nguyên liệu hàng hóa từ Trung Quốc rất dồi dào và tương đối rẻ so với các đối thủ cạnh tranh.
Liên quan đến câu chuyện "đầu ra" của nền kinh tế, ĐB Vũ Tiến Lộc cho biết: Theo số liệu chính thức Trung Quốc chiếm khoảng 10% xuất khẩu của Việt Nam. Tuy không phải là thị trường lớn nhất nhưng Trung Quốc lại là thị trường xuất khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam và Trung Quốc cũng đang tiêu thụ một lượng gạo không nhỏ và nhiều nông sản khác của Việt Nam.
Do đó thị trường này có ảnh hưởng trực tiếp tới thu nhập của một bộ phận đáng kể nông dân và những người sản xuất nông nghiệp ở nước ta. Vẫn biết rằng giá xuất khẩu sang Trung Quốc là rẻ mạt, có mặt hàng chỉ bằng 1/10 giá bán ở thị trường các nước phương Tây và luôn có những rủi ro rình rập nhưng chúng ta vẫn tiếp tục xuất khẩu sang thị trường này, bởi hàng rào thuế quan nhập khẩu ở các thị trường Âu - Mỹ còn cao.
“Chúng ta chưa có được một nền công nghiệp chế biến phát triển và chưa biết cách nào để vượt qua khoảng cách xa xôi, bảo quản dài ngày trên các chặng đường vận chuyển và chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật và vệ sinh an toàn thực phẩm hết sức ngặt nghèo của những khách hàng giàu có và khó tính trên thế giới. Vì vậy, phải đầu tư đủ mức cho các chuỗi giá trị nông sản, các cụm nông nghiệp và thông qua các Hiệp định thương mại tự do để tiếp tục đa dạng hóa "đầu ra" cho các sản phẩm, đặc biệt là nông sản của Việt Nam tại các thị trường khó tính nhưng đầy tiềm năng của thế giới.” ông nhận định.
Theo ông, đây chính là yêu cầu sống còn đối với nền kinh tế Việt Nam. Rất cần tìm ra những lối ra cho nền kinh tế để tránh tình trạng lệ thuộc
Trong lúc có nhiều người lo ngại về những hành động trả đũa ngược của Trung Quốc đối với Việt Nam khi tranh chấp biển Đông leo thang như đóng cửa biên giới, dừng các hoạt động xuất nhập khẩu với Việt Nam, ĐB Vũ Tiến Looch cho rằng Trung Quốc không dễ gì làm được điều đó bởi các hoạt động giao thương với Việt Nam đang là nguồn thu chính cho một số tỉnh nghèo bậc nhất của Trung Quốc. Việt Nam cũng là thị trường lớn nhất Đông Nam Á của các nhà thầu Trung Quốc.
“Chúng ta vẫn cần khẳng định rằng sự lệ thuộc phụ thuộc lẫn nhau là tất yếu và việc duy trì quan hệ thương mại bình thường ổn định giữa Việt Nam và Trung Quốc là cần thiết vì lợi ích lâu dài của cả hai bên. Chúng ta sẽ tiếp tục lên án và kiên quyết đấu tranh yêu cầu Trung Quốc phải rút giàn khoan ra khỏi vùng chủ quyền lãnh thổ của nước ta. Nhưng chúng ta cũng khẳng định rằng mọi động thái, bài xích, kỳ thị hay phá hoại hoạt động giao thương đầu tư giữa hai bên sẽ là thất sách, sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp và lâu dài tới lợi ích của các doanh nghiệp và nền kinh tế Việt Nam.” - chủ tịch VCCI nhấn mạnh.
