Thất thoát hàng chục tỷ đồng dễ như trở bàn tay
Tài sản Nhà nước là tài sản hình thành từ ngân sách Nhà nước hoặc do pháp luật quy định thuộc sở hữu, quản lý của Nhà nước, bao gồm trụ sở làm việc; quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất; máy móc, phương tiện vận tải, trang thiết bị làm việc; tài sản từ nguồn viện trợ, tài trợ, đóng góp của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước cho Nhà nước và các tài sản khác do pháp luật quy định. Đây là một trong những loại tài sản mà pháp luật quy định phải bán thông qua đấu giá.
Có điều, thực tế cho thấy sau một số vụ bán đấu giá tài sản Nhà nước phát sinh không ít lùm xùm. Đáng chú ý nhất là vụ bán tài sản nhà đất tại số 120 Quán Thánh (Ba Đình - Hà Nội) do Tổng Công ty Vật tư nông nghiệp (Vigecam) Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý, sử dụng được giao cho một Công ty CP đấu giá tại Hà Nội bán đấu giá với giá khởi điểm 49 tỷ 885 triệu đồng. Theo mô tả, nhà, đất số 120 Quán Thánh tọa lạc tại ngã tư phố Cửa Bắc giao với phố Quán Thánh, thuộc khu vực trung tâm Hà Nội và đang là một khách sạn 3 sao cao hơn 10 tầng.
Điều khó hiểu trong vụ đấu giá trên được báo chí phản ánh là thông báo bán đấu giá không hề được dán công khai tại trụ sở UBND phường Quán Thánh. Và kết quả chỉ có 2 người tham gia, người trúng đấu giá chỉ trả cao hơn giá khởi điểm 1 bước giá là 30 triệu đồng. Trong khi đó, khối bất động sản này được rao bán trên một số trang web chuyên về bất động sản với giá trên 110 tỷ đồng.
Tình trạng làm thất thoát tài sản Nhà nước tương tự như vậy đã được chuyên gia nhiều lần cảnh báo. Theo đó, biểu hiện của thực trạng này là tổ chức đấu giá thông đồng với khách hàng, dẫn đến tài sản bán chỉ bằng giá khởi điểm. Khách hàng tham gia đấu giá thông đồng dìm giá với nhau, thao túng cuộc đấu giá để ăn chia phần giá trị chênh lệch thực của tài sản đấu giá, dẫn tới kết quả tài sản chỉ bán được trên giá khởi điểm một bước giá.
Đáng lo ngại nhất là chính bên có tài sản Nhà nước câu kết với tổ chức bán đấu giá thực hiện việc đấu giá không đúng trình tự của pháp luật như thông báo đấu giá không rõ ràng, hạn chế khách hàng đăng ký, nhiều khi trốn khỏi trụ sở để không cho khách hàng đăng ký, không cung cấp hồ sơ, không cho xem tài sản, địa chỉ tổ chức đấu giá không rõ ràng, khó tìm hoặc đóng cửa… nhằm trục lợi cho cá nhân hoặc tổ chức mà đã được các bên thống nhất lựa chọn trước dẫn đến việc đấu giá hầu như không tăng giá và thất thoát tài sản Nhà nước.
Nên “chọn mặt gửi vàng”
Ở chiều ngược lại, việc đấu giá tài sản Nhà nước thật ra có nhiều điểm thuận lợi. Bởi đây là loại tài sản không có sự tranh chấp và đảm bảo tính chất pháp lý về thẩm quyền và cách thức xử lý tài sản; tài sản được bảo quản đầy đủ thuận lợi cho quá trình tổ chức xem xét tài sản và bàn giao tài sản khi bán đấu giá thành; được cung cấp các giấy tờ pháp lý đảm bảo quyền sử dụng, sở hữu tài sản cho người mua được tài sản.
Do vậy, nhiều ý kiến đưa ra các giải pháp với mong muốn khắc phục tình trạng thất thoát tài sản Nhà nước và phát huy lợi thế khi đấu giá tài sản Nhà nước. Chia sẻ kinh nghiệm của địa phương, đại diện Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản TP.HCM đề xuất, đối với tài sản Nhà nước nên chọn tổ chức đấu giá chuyên nghiệp của Nhà nước để thực hiện việc đấu giá, đảm bảo đúng trình tự, thủ tục theo quy định.
Đại diện Trung tâm Dịch vụ bán đấu giá tài sản TP.Hà Nội thì kiến nghị phải xác định giá khởi điểm phù hợp với giá trị trên thị trường, không định giá thấp tạo kẽ hở trong tổ chức đấu giá. Đồng thời quy định bước giá phù hợp, tạo điều kiện cho khách hàng có thể trả giá thuận lợi nhất, tránh quy định bước giá cao làm khách hàng không thể trả giá tiếp, chỉ có lợi cho người trả giá trước.
Hơn nữa, để có thể ngăn chặn tình trạng thông đồng, dìm giá, nhiều người cho rằng, yếu tố quan trọng là tổ chức đấu giá, theo đó có thể lựa chọn các hình thức đấu giá mới được Luật ghi nhận như đấu giá bằng bỏ phiếu gián tiếp, đấu giá trực tuyến. Ngoài ra, cần phải điều chỉnh lại cho hợp lý về thời hạn nộp tiền trúng đấu giá đúng với giá trị tài sản.
