Rối vì mỗi lần giám định một kết quả
Thực tế này đang làm đau đầu các cơ quan tố tụng, mà vụ án sau đây là một điển hình. Do cạnh tranh trong việc mua bán các trang thiết bị điện nên giữa ông Đào Ngọc Ánh và Đào Quốc Hưng (SN 1973, ngụ Đồng Nai, cháu rể ông Ánh) không được hòa thuận.
Ngày 6/12/2009, cả hai cùng điều khiển xe máy về tới trước cửa nhà thì cãi nhau. Sự việc càng ồn ào hơn khi ông Đ.Q.T và bà N.T.X (cha mẹ của Hưng) bước ra cãi nhau với ông Ánh dẫn đến xô xát. Thấy vậy, Hưng vớ lấy cây sắt rỗng cầm đánh ông Ánh.
Kết luận giám định pháp y ngày 18/1/2010 của Trung tâm pháp y tỉnh Đồng Nai xác định tỷ lệ thương tật của ông Ánh là 43%. Sau đó, ngày 6/7/2010, Phân viện Khoa học hình sự tại TP.HCM (Bộ Công an) giám định lại, kết luận thương tích của ông Ánh là 16,6%.
Do kết quả giám định giữa hai cơ quan có sự khác biệt, ngày 6/9/2010, Cơ quan điều tra tiếp tục trưng cầu Viện Pháp y quốc gia (thuộc Bộ Y tế) giám định lại lần 2. Lần này, Viện Pháp y quốc gia kết luận thương tích của ông Ánh là 11%. Dùng dằng mãi đến ngày 25/11/2010, Cơ quan điều tra mới có kết luận điều tra vụ án, đề nghị truy tố Hưng về tội “Cố ý gây thương tích”.
Kết quả giám định có ảnh hưởng trực tiếp và nghiêm trọng tới quyền lợi của cả bị cáo lẫn bị hại, vì đó là căn cứ để khởi tố hoặc kết tội một người ở từng khung hình phạt. Trước đây Báo PLVN từng phản ánh vụ án oan của chị Phạm Thị Lâm ở TP.Hòa Bình (tỉnh Hòa Bình) và vụ án oan của anh Phạm Văn Sơn ở Ý Yên (Nam Định), chỉ vì kết luận giám định pháp y “có vấn đề” mà hai công dân này đã bị đẩy vào vòng tố tụng, bị khởi tố về tội “Cố ý gây thương tích”. Với các kết luận giám định thực tế chỉ 1%, hành vi của các công dân trên được xác định không cấu thành tội phạm, hiện họ đã được minh oan, xin lỗi, bồi thường.
Sao phải chờ giám định mới khởi tố?
Trong những vụ án vừa nêu thì việc phải có kết quả giám định là bắt buộc vì theo quy định của pháp luật, tỷ lệ thương tật phải từ 11% trở lên mới đủ cơ sở để khởi tố vụ án, khởi tố bị can. Tuy nhiên, nếu “vin” vào việc đợi giám định mới đủ căn cứ khởi tố hành vi cố ý gây thương tích đối với trẻ em lại cho thấy sự thiếu chủ động của cơ quan tố tụng.
Điển hình mới đây là vụ bé gái Nguyễn Minh T. (SN 2007, ở Kinh Môn, Hải Dương) bị vứt ra nghĩa trang. Theo điều tra ban đầu của Công an huyện Kinh Môn, đối tượng Nguyễn Doãn Thắng (SN 1983) là bố đẻ cháu T. đã thừa nhận hành vi vi phạm của mình. Cụ thể, Thắng khai nhận đã nhiều lần dùng roi đánh vào mông cháu T. Đặc biệt có lần, Thắng đã bế cháu T. ra ao nước trước cửa nhà bố vợ dìm con xuống đó. Không những thế, Thắng còn cho con vào bao tải với ý định mang ra ao dìm, may mắn là được hàng xóm phát hiện can ngăn kịp thời.
Trong vụ việc rùm beng xảy ra ngày 25/10/2013, Thắng chỉ thừa nhận việc sau khi đánh con đã cho con lên xe máy chở ra nghĩa trang. Việc cháu bị gãy xương sườn cũng như các thương tích trên cơ thể, Thắng nói do cháu bị ngã mà có. Còn theo lời khai của cháu T., tất cả những vết thương trên người cháu là do mẹ kế là Ngô Thị Huệ (SN 1984) dùng roi đánh, dùng tay bóp cổ nhiều lần và bố thì đánh vào mông…
Ngày 5/11/2013, Công an huyện Kinh Môn cho biết vẫn chưa đủ căn cứ để khởi tố vụ án, khởi tố bị can với Thắng và Huệ về hành vi cố ý gây ý thương tích, ngược đãi trẻ em vì còn… chờ kết quả giám định thương tật.
Đến thời điểm này, vụ án đã được khởi tố, Thắng đã bị khởi tố bị can và bị bắt tạm giam (từ ngày 13/11/2013). Tuy nhiên, trong những vụ bạo hành trẻ em thì cơ quan tố tụng phải khởi tố vụ án ngay từ lúc phát hiện vụ việc, chứ không thể “chờ kết quả giám định thương tật”. Kết quả giám định thương tật của cháu bé là căn cứ để xác định khung hình phạt đối với bị can, không phải là căn cứ để khởi tố vụ án.
“Có ý kiến cho rằng, trong những vụ án có nhiều kết luận “vênh” nhau mà không tìm được “tiếng nói chung”, nên chăng trưng cầu cơ quan giám định cấp cao với đội ngũ chuyên gia với trang thiết bị tối tân và đây sẽ là kết luận cuối cùng. Tuy nhiên, nhiều ý kiến lại cho rằng, trong lĩnh vực giám định pháp y thì việc hai tổ chức giám định cùng một thương tật và đưa ra kết luận khác nhau (về mức độ) là dễ chấp nhận nếu ở thời điểm khác nhau. Nói cách khác, giám định viên chịu trách nhiệm về kết luận của mình. Còn việc cân nhắc, xem xét tính đúng đắn, xác thực của các kết luận đó là quyền và trách nhiệm của cơ quan tiến hành tố tụng”.
