Xung quanh vấn đề này, PLVN đã phỏng vấn Cục trưởng Cục Bổ trợ tư pháp, Bộ Tư pháp Đỗ Hoàng Yến.
Xin Cục trưởng cho biết những kết quả nổi bật sau 5 năm thực hiện Đề án 123?
- Đề án 123 về phát triển đội ngũ luật sư (LS) hội nhập quốc tế được Thủ tướng Chính phủ ban hành nhằm góp phần thực hiện chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về việc phát triển nền kinh tế nhanh và bền vững khi Việt Nam đã gia nhập WTO.
Sau 5 năm thực hiện, Đề án 123 đã khẳng định được tầm quan trọng và sự cần thiết đối với công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước, có thể khẳng định những kết quả nổi bật đó là nhận thức của các cơ quan, tổ chức, cá nhân về vị trí, vai trò của hoạt động LS trong công cuộc hội nhập kinh tế quốc tế có chuyển biến rõ rệt; thể chế về phát triển đội ngũ LS hội nhập có bước hoàn thiện đáng kể; đặc biệt, có sự phát triển khá nhanh về số lượng và chất lượng đội ngũ LS và tổ chức hành nghề LS chuyên sâu trong lĩnh vực thương mại quốc tế.
Trước khi ban hành Đề án chúng ta mới có khoảng 20 LS chuyên sâu về thương mại quốc tế thì hiện nay đã tăng lên 444 LS (gấp hơn 20 lần). Số lượng tổ chức hành nghề LS chuyên sâu trong lĩnh vực thương mại quốc tế hiện nay là 28 tổ chức, về cơ bản đã gần đạt mục tiêu của Đề án (phấn đấu đến năm 2020 có ít nhất 30 tổ chức hành nghề LS chuyên sâu về thương mại quốc tế).
Trong số các tổ chức hành nghề LS này, một số tổ chức đã hoạt động khá chuyên nghiệp, dần khẳng định thế mạnh và uy tín của mình, có khả năng cạnh tranh với các tổ chức hành nghề LS nước ngoài như Công ty Luật Vilaf Hồng Đức, YKVN...
Chất lượng đội ngũ LS chuyên sâu về thương mại quốc tế cũng chuyên nghiệp hơn, đặc biệt ngày càng xuất hiện nhiều LS giỏi, được các hãng luật quốc tế và khu vực biết đến, nhiều LS được đào tạo và cấp Chứng chỉ hành nghề LS ở các nước Anh, Mỹ, Úc... nên đã đáp ứng được phần nào nhu cầu về dịch vụ pháp lý trong điều kiện hội nhập quốc tế.
Vai trò của đội ngũ LS trong việc tham gia vào việc giải quyết các tranh chấp quốc tế có xu hướng tăng, hỗ trợ có hiệu quả cho Chính phủ, doanh nghiệp trong nhiều vụ việc phòng vệ thương mại của nước ngoài đối với hàng xuất khẩu của Việt Nam, tham gia giải quyết tranh chấp theo cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO.
Đội ngũ LS Việt Nam (hành nghề trong tổ chức hành nghề LS Việt Nam và tổ chức hành nghề LS nước ngoài tại Việt Nam) đã có nhiều hoạt động hợp tác, tham gia, trợ giúp cho các hãng luật nước ngoài trong toàn bộ quá trình giải quyết vụ việc hoặc hỗ trợ tích cực cho Chính phủ, UBND một số tỉnh trong quá trình các vụ kiện với nhà đầu tư nước ngoài, ví dụ như vụ Saigon Metropolitan, vụ kiện Trịnh Vĩnh Bình, vụ kiện Dialasie, vụ kiện South Fork, các vụ kiện tôm, cá ba sa… Bên cạnh đó, năng lực đào tạo trong nước đối với đội ngũ LS hội nhập được tăng cường.
 |
| Bà Đỗ Hoàng Yến |
- Đúng vậy, đây cũng chính là vấn đề còn khó khăn, bất cập. Thực tiễn giải quyết tranh chấp thương mại quốc tế thời gian qua cho thấy, việc khởi kiện, kháng kiện và tham gia giải quyết tranh chấp tại WTO trong lĩnh vực phòng vệ thương mại của nước ta gặp nhiều khó khăn, hạn chế bởi thiếu đội ngũ LS chuyên ngành, hạn chế về mặt tài chính...
Hiện nay, số lượng 444 chuyên gia pháp luật, LS chuyên sâu trong lĩnh vực thương mại quốc tế so với tổng số 9.750 LS cả nước còn rất khiêm tốn, chưa đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng. Đồng thời, sự phân bố đội ngũ LS này còn chưa hợp lý giữa các vùng, miền trong cả nước, chủ yếu tập trung ở Hà Nội và TP.HCM. Chất lượng LS đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế cũng còn nhiều hạn chế, thể hiện ở trình độ chuyên môn chưa đồng đều.
Do vậy, nhiều vụ tranh chấp thương mại quốc tế, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp của nước ta phải thuê các công ty luật nước ngoài tư vấn, đại diện trong quá trình giải quyết với chi phí rất cao, lại không chủ động về thời gian và nắm bắt diễn biến giải quyết tranh chấp, vấn đề cung cấp và bảo mật thông tin cũng gây nhiều khó khăn cho các bên.
Bộ Tư pháp có giải pháp gì trước mắt cũng như lâu dài để đào tạo đội ngũ LS có thể nhanh chóng “vươn ra biển lớn”?
- Để phát triển đội ngũ LS phục vụ yêu cầu hội nhập quốc tế, Bộ Tư pháp đang triển khai đồng bộ các đề án về đào tạo LS, chuyên gia pháp luật am hiểu pháp luật và tập quán thương mại quốc tế, giỏi kỹ năng hành nghề LS quốc tế, có khả năng được cấp Chứng chỉ hành nghề LS của nước hoặc bang được đào tạo.
Hiện nay, Nhà nước cũng có chính sách khuyến khích LS tự đào tạo, thu hút LS được đào tạo ở nước ngoài về phục vụ đất nước, tạo điều kiện cho các tổ chức hành nghề LS, LS Việt Nam tham gia giúp Chính phủ trong các vụ tranh chấp có yếu tố nước ngoài. Trong thời gian tới, Bộ Tư pháp cũng sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, ngành, tổ chức có liên quan hỗ trợ tích cực cho Trung tâm liên kết đào tạo LS thuộc Học viện Tư pháp đi vào hoạt động hiệu quả và tạo hành lang pháp lý cho việc thành lập các trung tâm liên kết đào tạo LS của Liên đoàn LS, các tổ chức hành nghề LS nhằm xã hội hóa và nâng cao năng lực đào tạo LS hội nhập theo hình thức du học tại chỗ.
Đồng thời, Bộ Tư pháp sẽ phối hợp chặt chẽ hơn nữa với các bộ, ngành liên quan, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Liên đoàn LS Việt Nam hoạch định các chính sách cụ thể về việc sử dụng đội ngũ LS được đào tạo theo Đề án 123 hoặc tự đào tạo ở nước ngoài tham gia các dự án lớn với nước ngoài, dự án sử dụng vốn ngân sách nhà nước, vốn ODA; tham gia các đoàn đàm phán quốc tế và xây dựng các chính sách, pháp luật về hội nhập.
Bên cạnh đó, tiếp tục có giải pháp hữu hiệu hỗ trợ Liên đoàn LS Việt Nam trong việc cho ra đời Câu lạc bộ LS hội nhập nhằm phát huy năng lực tự quản của LS, nguồn lực nội tại của đội ngũ LS trong việc phát triển đội ngũ LS hội nhập...
Xin cảm ơn Cục trưởng!
