Sự tương khắc của một số cặp vợ chồng khi đã có tuổi có nhiều nguyên nhân nhưng những thay đổi tâm sinh lý của người phụ nữ khi bước vào giai đoạn mãn kinh có thể là một nhân tố góp phần quan trọng.
Hiện tượng hồi xuân có thật hay cường điệu? Đó là hiện tượng người phụ nữ ở tuổi mãn kinh như được tiếp thêm sức mạnh mới, ham muốn tình dục bỗng nhiên trỗi dậy và còn mạnh mẽ hơn cả thời trẻ, trong khi nam giới ở tuổi tương đương lại tỏ ra trầm tĩnh, ít thôi thúc hơn.
Sự đảo ngược đó làm cho người ta nhớ lại tuổi dậy thì ở các em gái diễn ra tương đối êm ả trong khi tuổi dậy thì của các em trai lại đầy sóng gió. Văn học và y học vẫn nhắc đến những câu chuyện hồi xuân của nhiều phụ nữ tuổi mãn kinh, họ mê muội lao vào những cuộc tình không xứng đáng, đánh mất khả năng phán xét và sự kiêu hãnh, làm dáng một cách lố lăng và có những hành vi táo bạo không kém gì tuổi vị thành niên. Lẽ dĩ nhiên, những trường hợp như thế không nhiều nhưng là một thực tế và nhiều cuộc “chia tay hoàng hôn” đã xảy ra trong bối cảnh này.
Tuy nhiên, nhiều phụ nữ khi bước vào tuổi mãn kinh có thể phải đối diện với những biến đổi sinh lý và thần kinh mà triệu chứng sớm và đặc trưng là bốc nóng lên mặt, đỏ mặt một cách tự nhiên, đột ngột. Những cơn bốc nóng này có thể đi kèm với các triệu chứng khác như nóng mặt, ù tai, vã mồ hôi, có những lúc như lả đi và buồn nôn.
Phụ nữ cũng có khi phải chịu đựng một trạng thái ngứa rất dai dẳng ở âm đạo mà ít có thuốc nào chữa khỏi, làm cho mất ngủ và thậm chí đến mức tuyệt vọng, không thiết sống nữa (tỷ lệ tự tử vì lí do này khá cao, bao gồm cả trạng thái rối loạn, những lo hãi về bệnh tật và chứng u sầu).
Trong những thay đổi về cơ thể phải nói đến sự thoái triển do tuổi tác của cơ quan sinh dục: niêm mạc mỏng đi, tuyến Bartholin thôi không bài tiết và âm đạo trở nên khô. Tử cung và buồng trứng co nhỏ lại rõ rệt nhưng các khối u ác tính lại dễ phát triển ở bộ máy sinh sản trong thời kỳ này.
Tất cả những biến đổi tâm sinh lý đó đã làm cho nhiều phụ nữ thấy chuyện tình dục không còn hấp dẫn như trước và sự kém nồng nhiệt đó đã làm cho một số ông chồng đi tìm những thú vui mới và những bất hoà nảy sinh.
Những thay đổi về tâm tính ở một số phụ nữ trong độ tuổi này mới "thực sự nguy hiểm". Vốn vui vẻ và cân bằng, người phụ nữ bỗng trở nên rất nhạy cảm và thất thường, khó tính và độc đoán, giở chứng nghi ngờ những mối quan hệ của chồng, lục bới trong ký ức xa xôi những lỗi nhỏ để mà đay nghiến, làm cho bầu không khí trong gia đình vốn yên tĩnh trở nên nặng nề.
Tính ghen tuông muộn màng này đôi khi làm cho các ông chồng buồn chán đến mức “nghỉ hưu” luôn cả về mặt tình dục. Điều đó lại càng làm tăng máu ghen nhất là khi các bà vợ có sự bừng tỉnh ham muốn tình dục, họ ghen với những việc trong quá khứ, xem đó như là lí do dẫn đến tình trạng bất lực hiện tại của chồng. Tình trạng bất cập đó cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến sự tương khắc giữa vợ chồng.
Sự thương yêu nhau hơn ở những cặp vợ chồng có tuổi có lẽ lại có cơ sở từ những thay đổi tâm lý tích cực về phía nam giới. Chắc chắn có sự tương đồng nhất định giữa nam và nữ về những đổi thay ở độ tuổi tắt dục vì nam giới cũng có giai đoạn suy giảm hoạt động của các tuyến sinh sản.
Tuy nhiên, nam giới không có sự thay đổi rõ rệt như nữ khi bước vào thời kỳ mãn kinh - thời kỳ không chỉ có những thay đổi về giải phẫu sinh lý mà còn có cả những thay đổi tâm lý và những thay đổi này đôi khi đi sâu đến cả bản ngã tâm linh (spiritual ego) của phụ nữ ở độ tuổi 40-45.
Nói chung các tuyến sinh sản ở nam hoạt động trong nhiều năm, khoảng từ 15-50 tuổi, trước đó là trẻ con và sau đó là phần lớn không còn là nam giới nữa, trừ những ngoại lệ như mọi sự trên đời. Thời kỳ tắt dục của nam giới không có ranh giới dứt khoát tương tự như thời kỳ mãn kinh của phụ nữ.
Một số nhà khoa học còn cho rằng nam giới vẫn giữ được sức mạnh nam tính cho đến suốt đời. Nam giới bắt đầu tăng cân từ tuổi 30, dấu hiệu của tuổi tác và báo hiệu sự suy giảm chức năng tình dục sẽ xảy ra trong tương lai xa (sau tuổi 50). Nhiều nam giới ở tuổi 50 có biến đổi đặc trưng về tâm lý: sự từng trải đem lại kinh nghiệm sống phong phú cho nên tính tình cũng ôn hoà, thăng bằng và rộng lượng hơn trong cuộc sống gia đình.
Những đặc trưng khác của tuổi tác như tính bảo thủ (không thích thay đổi cả trong đời sống xã hội cũng như riêng tư); suy giảm trí nhớ gần (hay quên tên và những chuyện mới xảy ra nhưng lại có những ký ức rất xa xôi); có biểu hiện của rối nhiễu tâm trí như lo hãi, mất ngủ, hối hận, giảm sút lòng tin... đều có thể có những giai đoạn sóng gió này không kéo dài (1-4 năm), tiếp theo đó là thời kỳ sống thanh thản như con thuyền đã cập bến, không bận tâm, không tham vọng. Phải chăng vì đặc trưng tâm lý này mà cuộc sống vợ chồng trở nên êm ấm?
Vậy có thể kết luận gì về sự tương khắc hay yêu thương nhau hơn ở tuổi xế chiều của vợ chồng? Thật ra không thể chỉ lí giải từ một phía hay từ một nguyên nhân duy nhất mà nên nhìn nhận tình cảm vợ chồng khi đã có tuổi là hệ quả của cả một đời chung sống trong đó tình yêu, trách nhiệm và sự hiểu biết của mỗi người được gia công xây đắp đến mức nào, đó là những yếu tố quan trọng để vợ chồng luôn thích ứng với nhau, bổ sung cho nhau và cả chấp nhận những khác biệt của nhau nữa trong mọi giai đoạn thăng trầm của cuộc đời.
Sức khỏe đời sống