Xây dựng nông thôn mới theo mục tiêu quốc gia tại Hải Phòng: Khó nhiều bề

Cùng với cả nước, Hải Phòng triển khai chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020. Tuy nhiên, việc triển khai chậm và đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức.

Mới dừng ở khâu rà soát
Hải Phòng bắt đầu triển khai chương trình này bằng việc xây dựng nội dung, nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới tại Hải Phòng giai đoạn 2010- 2020, định hướng đến năm 2030. Trong năm 2010, thành phố mới dừng lại ở việc rà soát, đánh giá cụ thể 144 xã trên địa bàn thành phố theo 19 tiêu chí trong bộ tiêu chí quốc gia. Đồng thời lựa chọn 4 xã đặc trưng cho các vùng của Hải Phòng để xây dựng mô hình thí điểm. Thành phố sẽ xây dựng đề án và kế hoạch triển khai chương trình trong từng giai đoạn cụ thể. Tuy nhiên, so với nhiều địa phương khác trong nước, Hải Phòng khởi động chương trình khá chậm. Trên cả nước hiện có 11 xã được Ban chỉ đạo Trung ương chọn làm điểm xây dựng nông thôn mới và đạt kết quả bước đầu. Ngoài 11 xã được Trung ương chỉ đạo làm điểm, khá nhiều địa phương mạnh dạn xây dựng mô hình thí điểm tại một số xã. Chẳng hạn Thái Bình chọn 8 xã làm mô hình điểm ở Hải Dương, Thái Nguyên…nhiều địa phương thành lập ban chỉ đạo, tổ chức thông tin tuyên truyền về chương trình; phát động cuộc vận động “Toàn dân xây dựng nông thôn mới”…Trong khi đó, đến thời điểm này, thành phố mới ở bước khởi động như đang thành lập ban chỉ đạo, chưa phát động cuộc vận động “Toàn dân xây dựng nông thôn mới”, chưa triển khai mô hình thí điểm…

Khó đạt các tiêu chí quốc gia
Qua rà soát một số xã trên địa bàn thành phố cho thấy, số xã đạt tiêu chí rất ít. Nhiều tiêu chí cơ bản như quy hoạch khu dân cư, thuỷ lợi, chợ nông thôn, tỷ lệ hộ nghèo... lại chưa đạt. Chẳng hạn, hiện có hơn 90% số xã chưa có quy hoạch phát triển kinh tế- xã hội- môi trường, quy hoạch phát triển các khu dân cư mới và chỉnh trang các khu dân cư hiện có theo hướng văn minh; hơn 50% số xã chưa đạt tiêu chí về văn hóa, xã hội, môi trường nông thôn…  Trong khi đó, để đạt được các tiêu chí này đòi hỏi nguồn kinh phí rất lớn. Hải Phòng đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong quá trình xây dựng nông thôn mới khi bình quân đất sản xuất nông nghiệp cho hộ nông dân thấp và tiếp tục giảm nhanh trong thời gian tới do chuyển đổi đất nông nghiệp sang xây dựng các khu công nghiệp và hệ thống cơ sở hạ tầng khác. Bên cạnh đó, việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới cách thức sản xuất trong nông nghiệp của Hải Phòng còn chậm. Hiện phần lớn nông dân vẫn sản xuất nông nghiệp manh mún, phân tán, sản phẩm chưa mang tính hàng hóa. Một khó khăn nữa là nông nghiệp, nông thôn Hải Phòng phát triển thiếu quy hoạch, kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội còn yếu kém, phần lớn cơ sở hạ tầng ở khu vực nông thôn xây dựng tự phát… Công tác quy hoạch xây dựng còn chậm, chất lượng quy hoạch thấp, chưa phối hợp tốt giữa các ngành chức năng, các địa phương. Một số  xã đã có quy hoạch được phê duyệt thì chất lượng quy hoạch thấp, sớm bị lạc hậu. Nhận thức của cấp ủy Đảng, chính quyền cơ sở và người dân về việc lập và thực hiện quy hoạch vẫn nặng tính bảo thủ, thiếu tầm nhìn, vì thế không có tính tổng thể; thiếu sự kết hợp hài hòa giữa quy hoạch sử dụng đất với quy hoạch khu trung tâm, hạ tầng kinh tế - xã hội, khu sản xuất tập trung, khu thương mại, dịch vụ... Các xã trên địa bàn thành phố đều gặp khó khăn trong huy động nguồn vốn để xây dựng quy hoạch và triển khai quy hoạch sản xuất và khu dân cư, khó khăn trong huy động đóng góp của người dân đối với xây dựng cơ sở hạ tầng…

Không phải “chuyện riêng” của ngành nông nghiệp
Hải Phòng phấn đấu đến năm 2015 có 30% số xã đạt tiêu chuẩn nông thôn mới theo bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới; đến năm 2020, có 70% số xã đạt tiêu chuẩn theo bộ tiêu chí quốc gia. Để đạt mục tiêu này, phải làm rất nhiều việc. Trước hết, phải loại bỏ được quan niệm vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn là “chuyện riêng” của ngành nông nghiệp. Bởi 19 tiêu chí để xây dựng nông thôn liên quan tới tất cả cấp, ngành, tổ chức chính trị, xã hội gồm: quy hoạch và thực hiện quy hoạch, giao thông, thuỷ lợi, điện, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, chợ nông thôn, bưu điện, nhà ở, dân cư, thu nhập bình quân đầu người/năm, tỷ lệ hộ nghèo, cơ cấu lao động, hình thức tổ chức sản xuất, giáo dục, y tế, văn hóa, môi trường, hệ thống chính trị xã hội vững mạnh, an ninh, trật tự xã hội. Theo đó, các tổ chức chính trị như Đoàn Thanh niên, Hội Cựu chiến binh, Hội Phụ nữ... phải tích cực vào cuộc. Các ngành: Xây dựng, Giao thông, Y tế, Giáo dục, Quân đội, Công an, Công Thương, Điện, Văn hóa… phải tham gia vào chương trình xây dựng nông thôn mới bằng việc xây dựng các chương trình kinh tế - xã hội, các đề án, dự án chuyên ngành gắn với kế hoạch phát triển của ngành, lĩnh vực để đầu tư, chỉ đạo, tổ chức thực hiện.
Hiện thành phố đang dồn lực cho công tác tuyên truyền, qua đó giúp người dân hiểu được mục đích, ý nghĩa, nội dung của việc xây dựng mô hình nông thôn mới; giúp người nông dân xây dựng được quy hoạch phát triển nông thôn mới ở địa phương của họ dựa trên bộ tiêu chí quốc gia đã ban hành và bộ quy chuẩn của các ngành; cho người nông dân biết những chính sách hỗ trợ của Nhà nước để từ đó có thể lựa chọn việc nào cần làm trước, việc nào làm sau. Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, người nông dân cần nhận được sự tư vấn của các chuyên gia...               

Hoàng Yên