- Luật sư Tống Chí Cường (Trưởng Văn phòng Luật sư Tống) - Đoàn Luật sư TP Hà Nội tư vấn: Đất ở hay còn được người dân gọi là đất thổ cư, gồm đất ở tại nông thôn (ký hiệu là ONT), đất ở tại đô thị (ký hiệu là OĐT).
Căn cứ khoản 1 Điều 5 Luật Đất đai 2024 nêu rõ nguyên tắc sử dụng đất phải đúng mục đích sử dụng đất. Đồng thời, khoản 1 Điều 31 Luật Đất đai 2024 quy định người sử dụng đất có nghĩa vụ sử dụng đất đúng mục đích, đúng ranh giới thửa đất, đúng quy định về sử dụng độ sâu trong lòng đất và chiều cao trên không, bảo vệ các công trình công cộng trong lòng đất và tuân thủ quy định khác của pháp luật có liên quan. Như vậy, căn cứ quy định nêu trên thì việc xây nhà vượt quá diện tích đất ở trên sổ đỏ là hành vi vi phạm nguyên tắc sử dụng đất, do đó có thể bị xử phạt theo quy định pháp luật.
Căn cứ khoản 2 Điều 10 Nghị định 123/2024/NĐ-CP quy định, hành vi chuyển đất nông nghiệp không phải là đất trồng lúa, không phải là đất lâm nghiệp sang đất ở thuộc địa giới hành chính của xã thì hình thức và mức xử phạt như sau: Phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng đối với diện tích đất từ dưới 0,01 héc ta; Phạt tiền từ 20 - 30 triệu đồng đối với diện tích đất từ 0,01 héc ta đến dưới 0,03 héc ta; Phạt tiền từ 30 - 50 triệu đồng đối với diện tích đất từ 0,03 héc ta đến dưới 0,05 héc ta; Phạt tiền từ 50 - 100 triệu đồng đối với diện tích đất từ 0,05 héc ta đến dưới 0,1 héc ta; Phạt tiền từ 100 - 150 triệu đồng đối với diện tích đất từ 0,1 héc ta trở lên.
Như vậy, gia đình bạn có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt từ 10 - 20 triệu đồng; đồng thời buộc khôi phục lại tình trạng ban đầu của đất trước khi vi phạm theo quy định tại khoản 4 Điều 10 Nghị định 123/2024/NĐ-CP. Để tránh việc phải phá dỡ công trình xây dựng vi phạm, bạn cần thực hiện thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất phần diện tích đất ở vượt quá sang đất phi nông nghiệp.
Căn cứ Điều 227 Luật Đất đai 2024, Điều 44 Nghị định 102/2024/NĐ-CP, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất được tiến hành theo các bước sau:
Bước 1: Hộ gia đình, cá nhân cần chuẩn bị 1 hồ sơ gồm các giấy tờ sau: Đơn xin chuyển mục đích sử dụng theo Mẫu số 02c tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định 102/2024/NĐ-CP; Trích đo địa chính thửa đất.
Bước 2: Nộp hồ sơ tại Bộ phận Một cửa theo quy định của UBND cấp tỉnh. Nếu hồ sơ chưa đầy đủ, chưa hợp lệ thì trong thời gian không quá 03 ngày làm việc, cơ quan tiếp nhận, xử lý hồ sơ phải thông báo và hướng dẫn người nộp hồ sơ bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ theo quy định.
Bước 3: Cơ quan có chức năng quản lý đất đai lập hồ sơ trình UBND cấp huyện ban hành quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất. Người sử dụng đất thực hiện nghĩa vụ tài chính.
Bước 4: Trả kết quả.
Lưu ý về thời gian thực hiện: Không quá 20 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ (không kể thời gian thực hiện nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất); Không quá 25 ngày đối với các xã miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.