Sau Hiệp định Genève, đất nước chia cắt làm 2 miền, lấy vĩ tuyến 17 làm ranh giới, cầu Hiền Lương - sông Bến Hải làm giới tuyến quân sự tạm thời. Trong vòng khoảng 300 ngày (tháng 9/1954 đến tháng 7/1955), đã có hơn 1 triệu người di dân từ hai miền, để lại đằng sau mẹ già, con thơ và những mối tình say đắm. Có rất nhiều ca khúc ra đời trong hoàn cảnh này, chứa đựng nỗi lòng kẻ ở người đi. Từng lời ca câu hát đều như gói ghém nỗi niềm của người nghệ sĩ, nói hộ cái tôi cá nhân của con người với những rung cảm sâu sắc.
Trong bối cảnh đó, bài hát “Tình trong lá thiếp” của nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu được NSND Thương Huyền và em trai bà là NSƯT Văn Hanh biểu diễn lần đầu tiên thể hiện thành công, gây xúc động lòng người, chứa chan tình cảm của cả dân tộc ta trong một hoàn cảnh lịch sử đặc biệt sau Hiệp định Genève.
Ca khúc “Tình trong lá thiếp” trong “Giai điệu tự hào tháng 10” được Giám đốc âm nhạc Thanh Phương tin tưởng gửi gắm cho 2 giọng ca Quang Hào và Huyền Trang. Chất liệu âm nhạc world music mới mẻ sẽ mang đến một hơi thở hiện đại cho một bài hát vốn đã quá quen thuộc. Nhưng chất dân tộc của “Tình trong lá thiếp” không hề mất đi nhờ lối hát nhẹ nhàng đầy cảm xúc của Quang Hào - Huyền Trang và tiếng đàn tranh đậm đà cảm xúc quê hương.
Trong chương trình Giai điệu tự hào tháng 10, “Câu hò bên bờ Hiền Lương” (Nhạc: Hoàng Hiệp; Lời: Hoàng Hiệp và Đằng Giao; Trình bày: Vân Khánh & múa) được Giám đốc âm nhạc Thanh Phương phối lại bằng một tiết tấu nhẹ nhàng, điểm xuyết thêm những nhạc cụ dân tộc như: đàn bầu, đàn tranh như vẽ nên bức tranh về một bến bờ miền quê xa khuất chân trời luôn trong tim của nhạc sĩ và những người phải xa quê trong thời chiến.
Ca khúc “Gửi người em gái miền Nam” (Sáng tác: Đoàn Chuẩn, Từ Linh; Biểu diễn: NSƯT Tấn Minh) lại mở ra một không gian nhẹ nhàng, lãng mạn nhờ bản phối mang phong cách Soul Jazz quyến rũ. Giọng hát ca sĩ Tấn Minh lúc trầm lúc bổng kết hợp với những ngắt nhả vô cùng tinh tế sở trường cũng sẽ mang lại nhiều cảm nhận mới mẻ. Nhạc sĩ Văn Ký - với tư cách là thành viên hội đồng bình luận, khi được hỏi về màu sắc âm nhạc phong lưu, rất Hà Nội của nhạc sĩ Đoàn Chuẩn, đã chia sẻ: “Âm nhạc sang trọng và lẳng lơ. Thêm nữa, tiếng đàn guitar hawaii làm cho sự lẳng lơ càng rõ nét. Bất cứ là gì cũng khiến người ta rung động và thật, đó là điều đó quý. Nghệ thuật sẽ có giá trị khi thật, lẳng lơ thật thì nó đẹp. Nếu mất đi giai điệu, âm điệu này của Đoàn Chuẩn thì là sự mất mát của Hà Nội và không nhỏ”.
Ca khúc “Áo lụa Hà Đông” (Nhạc: Ngô Thụy Miên; Lời: Nguyên Sa) trong “Giai điệu tự hào tháng 10” cũng có một cách thể hiện khác với giọng ca của Hồ Trung Dũng. Rất khó để so sánh với sự thể hiện của danh ca Tuấn Ngọc, nhưng Hồ Trung Dũng cũng đã tìm ra được cách riêng của mình khi thể hiện bài hát này. Bản phối mang phong cách hiện đại kết hợp với tiếng đàn tranh trong đoạn intro rất gây "cảnh" cho người nghe.
Năm 1954, nhạc sĩ Hoàng Việt tập kết ra Bắc còn vợ vẫn ở miền Nam. Trong hoàn cảnh đất nước bị chia cắt, gia đình ly tán, năm 1957 ông đã sáng tác “Tình ca” khi đang học Trường Âm nhạc Việt Nam. Một trong những giai thoại kể rằng bài hát được viết khi ông nhận được thư của vợ, sau khi bức thư đã đi vòng vèo những chặng đường dài, từ Sài Gòn sang Paris, vòng qua một số nước rồi mới về tới Hà Nội. Khi đó, Hoàng Việt đang ở số 4 Lý Nam Đế - ngôi nhà nổi tiếng của các văn nghệ sĩ quân đội một thời. “Tình ca” là một bài hát về tình yêu quê hương vừa da diết vừa mãnh liệt trong một giai điệu đẹp và tràn đầy cảm xúc. Thông thường ca khúc này hay được các giọng ca thính phòng thể hiện, tuy nhiên, “Giai điệu tự hào tháng 10” có một sự thử nghiệm mới mẻ qua giọng hát của Trung Quân idol. Lúc cao vút, lúc nhẹ nhàng, lúc da diết như lời tự sự, Trung Quân idol đã khiến nhiều khán giả trẻ có mặt trong trường quay của chương trình rưng rưng, “nổi da gà”.
“Bài ca hy vọng” (Sáng tác: Văn Ký) được thể hiện một cách lắng đọng qua giọng ca của hoạ mi Khánh Linh. Vẫn còn đó sự hào sảng nhưng trong trẻo hơn, lắng đọng hơn. Giọng hát của Khánh Linh kết hợp với tiếng đàn guitar acoustic mộc mạc tinh tế đưa người nghe trôi vào một miền hy vọng đẹp đẽ đầy cảm xúc. Sáng tác năm 1958, bài hát kể lại câu chuyện về những người chiến sĩ trong lao tù Côn Đảo. Những khi bị khủng bố ác liệt nhất, họ vẫn bí mật truyền đi thông điệp để kết nối và cùng hát “Bài ca hy vọng”, lời ca thầm thì xuyên qua những bức bách, chết chóc chốn lao tù, động viên nhau đoàn kết, vững lòng chiến đấu, tin tưởng vào thành quả cuối cùng, cho dù có phải hy sinh tính mạng.
 |
| Ca sỹ Khánh Linh với Bài ca hy vọng |
Ca khúc “Có phải em mùa thu Hà Nội” được nghệ sĩ Thái Thanh hát năm 1971 sau đó bị lưu kho. Đến năm 1991, Hồng Nhung thu âm lại và bài hát trở nên rất nổi tiếng. Khi sáng tác ca khúc này, nhạc sĩ Trần Quang Lộc và nhà thơ Tô Như Châu chưa một lần đặt chân đến Hà Nội. Cũng giống như nhiều thanh niên miền Nam thời đó, nhạc sĩ Tô Như Châu mang trong lòng một “bóng hồng” đất Hà thành và vì thế tình cảm với mảnh đất ấy cũng trở nên lãng mạn, thi vị hơn.
 |
| Quang Hào và Huyền Trang thể hiện nỗi nhớ nhung trong Tình trong lá thiếp |
Trong “Giai điệu tự hào tháng 10”, nhạc sĩ Thanh Phương đã thêm đã thêm vào phần intro của bài hát một đoạn nhạc acoustic với ngón nghề guitar điêu luyện “không thể chê vào đâu được”. Bản phối khí kết hợp rất nuột với giọng hát đầy chất tự sự của ca sĩ Hồng Nhung. Khán giả sẽ bất ngờ với tiếng guitar mộc mạc sâu lắng cùng giọng hát của diva Hồng Nhung: vẫn trong trẻo nhưng đằm thắm hơn nhờ những trải nghiệm sau bao năm tháng của một nữ ca sĩ gốc Hà thành.
