Trong những tháng đầu năm 2020, chất lượng không khí tại các đô thị ở miền Bắc có khá nhiều biến động do chịu ảnh hưởng của yếu tố thời tiết. Cùng với đó, những ảnh hưởng của đại dịch viêm đường hô hấp cấp Covid - 19 khiến rất nhiều hoạt động kinh tế - xã hội phải tạm dừng hoặc giảm thiểu (các trường học nghỉ, giảm hoạt động sản xuất, xây dựng, giao thông...), điều đó cũng có những tác động đáng kể đến diễn biến chất lượng không khí của nước ta.
Kết quả quan trắc trong 3 tháng đầu năm 2020 cho thấy, tại các đô thị miền Bắc, chất lượng không khí có khá nhiều biến động do chịu tác động mạnh bởi thời tiết. Hà Nội có 43 ngày (chiếm tỷ lệ 47,3%) có giá trị bụi mịn PM2.5 trung bình 24 giờ vượt giới hạn quy chuẩn cho phép; TP Việt Trì (Phú Thọ) và TP Hạ Long (Quảng Ninh) có 6 ngày.
Theo dõi diễn biến trong khoảng thời gian từ ngày 20/3 đến ngày 10/4, trong đó có thời gian bắt đầu thực hiện cách ly xã hội, chất lượng không khí tại các khu vực đô thị tốt hơn so tháng 1 và tháng 2/2020. Điều này thể hiện khá rõ tại TP HCM, nơi ít chịu ảnh hưởng bởi sự biến động của yếu tố thời tiết. Giá trị trung bình 24 giờ thông số bụi mịn PM2.5 trong trong 2 tuần gần đây thấp hơn hẳn những ngày trước đó.
Tại các đô thị ở khu vực miền Trung và miền Nam, chất lượng không khí duy trì khá ổn định ở mức tốt và trung bình.
Xem xét tới những thông số khác, trong đó thông số CO là thông số đặc trưng cho nguồn phát thải từ hoạt động giao thông tại các khu vực đô thị; kết quả quan trắc cho thấy, giá trị CO trung bình 24 giờ trong khoảng thời gian nửa cuối tháng 3 và tuần đầu của tháng 4/2020 thấp hơn hẳn khoảng thời gian từ tháng 1 đến nửa đầu tháng 3/2020.
Theo dõi diễn biến giá trị CO trong ngày cho thấy, trong khoảng thời gian từ ngày 1-10/4 (thời gian thực hiện lệnh cách ly xã hội) giá trị CO giảm đáng kể vào các khung giờ cao điểm giao thông so với các tháng trước đó.
“Có thể thấy rằng, hoạt động giao thông đường bộ giảm mạnh cũng đã làm giảm lượng phát thải CO vào môi trường không khí tại khu vực đô thị”, báo cáo đánh giá.
Kết quả tính toán chỉ số chất lượng không khí (AQI) trong ngày tại các trạm của Hà Nội trong thời gian từ ngày 1/1 đến 9/4/2020 cho thấy, từ đầu tháng 1 đến nửa đầu tháng 3, khá nhiều khoảng thời gian trong ngày có chất lượng không khí ở mức kém và xấu, thậm chí có những ngày chất lượng không khí ở mức xấu và rất xấu. Tuy nhiên, từ khoảng ngày 22/3 đến ngày 7/4, phần lớn thời gian trong ngày, chất lượng không khí duy trì ở mức tốt và trung bình.
“Như trong nhiều báo cáo đã phân tích về những nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường không khí, các hoạt động sản xuất công nghiệp, giao thông, xây dựng… đều là nguồn phát sinh bụi và khí thải vào môi trường không khí. Chính vì vậy, khi các đô thị lớn của nước ta thực hiện lệnh cách ly xã hội, cùng với các hoạt động sản xuất, giao thông, xây dựng… giảm hoặc dừng hoạt động đã khiến chất lượng không khí được cải thiện”, báo cáo nhận định.
Tổng cục Môi trường cho biết, trong thời gian tới vẫn cần tiếp tục theo dõi các số liệu quan trắc chất lượng không khí cùng các yếu tố ảnh hưởng để có được những phân tích, đánh giá cụ thể hơn về các nguyên nhân tác động đến chất lượng không khí ở nước ta nói chung và ở các đô thị lớn nói riêng.
Trên thế giới, theo dữ liệu vệ tinh mới được Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) công bố, trong thời gian từ 14 – 25/3, mức độ ô nhiễm không khí từ NO2 tại 3 thành phố châu Âu ở Pháp, Tây Ban Nha, Ý đã giảm khoảng 40%. Đây cũng chính là thời điểm các khu vực này bắt đầu tiến hành phong tỏa, thực hiện giãn cách xã hội trên diện rộng để hạn chế sự lây lan của Covid-19.
Tại thủ đô Paris của Pháp, chỉ vài ngày sau lệnh giới nghiêm, chất lượng không khí của TP này đã đạt điểm tốt nhất từ đầu năm 2020 cho đến nay. Airparif (cơ quan theo dõi chất lượng không khí trong TP) cho thấy điểm số giảm từ 68, được coi là cao nhất ở mức trung bình, xuống còn 27 - một điểm rất thấp chỉ trong một ngày. Chỉ sau hai ngày giới nghiêm, Airparif nhận thấy không khí cải thiện 20 - 30%, với lượng khí thải NO giảm hơn 60%.
Các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng, mức ô nhiễm không khí ở nhiều quốc gia đã được cải thiện, đồng thời lỗ hổng tầng ozone ở Nam cực đang liền lại. Nguyên nhân là do lượng hóa chất độc hại thải ra từ xe cộ và các hoạt động công nghiệp giảm mạnh trên toàn cầu dưới tác động của lệnh phong tỏa chống Covid-19.
