Gần đây cha mẹ chồng họp gia đình để lập di chúc chia tài sản cho các con, theo đó chồng tôi không được chia. Tôi xin hỏi, bản thân chồng là người tàn tật, không có khả năng lao động, nếu không được di chúc thì liệu pháp luật có cho anh được hưởng di sản thừa kế không phụ thuộc vào di chúc hay không? (Chị Nguyễn Thị Thịnh, 34 tuổi, ở huyện Hoài Đức, Hà Nội hỏi).
- Về thắc mắc của chị, luật sư xin tư vấn như sau: Theo quy định của Bộ luật Dân sự hiện hành thì những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật, nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn 2/3 suất đó, trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật này: 1. Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng; 2. Con đã thành niên mà không có khả năng lao động.
Như vậy, trường hợp chồng chị là người đã thành niên nhưng không có khả năng lao động vẫn được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật. Quy định này cũng được hiểu rằng trong trường hợp người lập di chúc chỉ cho đương sự hưởng phần di sản ít hơn 2/3 suất thì đương sự cũng vẫn được hưởng bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật.
Vậy những trường hợp nào bị hạn chế quyền hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc? Thứ nhất, quyền hưởng thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản hoặc với những người không có quyền hưởng di sản.
Thứ hai, người không có quyền hưởng di sản là những người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó; người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản; người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng; người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, hủy di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.
Thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc là quy định thể hiện tính nhân văn của pháp luật, nhằm đảm bảo quyền lợi cho những người là cha, mẹ, vợ, chồng, con chưa thành niên hoặc đã thành niên không có khả năng lao động không bị thiệt thòi. Trường hợp những người được hưởng thừa kế theo di chúc không thực hiện việc trả kỷ phần thừa kế cho người thừa kế không phụ thuộc nội dung di chúc phần di sản mà người kia phải được hưởng thì đương sự có quyền khởi kiện các đồng thừa kế kia ra tòa án để đề nghị tòa án giải quyết theo trình tự tố tụng dân sự./.