“Có dấu hiệu lợi ích nhóm”
Thanh tra Chính phủ thông báo kết luận thanh tra chuyên đề công tác quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo trong giai đoạn từ 1/1/2014 đến ngày 31/12/2018.
Trong đó, Bộ GD&ĐT bị thanh tra về quy trình biên soạn, chỉnh sửa sách giáo khoa, in và phát hành sách giáo khoa; quản lý, thực hiện một số dự án đầu tư cho giáo dục, đào tạo...
Liên quan đến sách giáo khoa biên soạn theo Nghị quyết số 40/2000/QH10 của Quốc hội, Bộ GD&ĐT không cung cấp được Bản thảo mẫu sách giáo khoa được Bộ trưởng Bộ GD&ĐT phê duyệt để làm cơ sở đối chiếu sách giáo khoa hiện hành với bản thảo mẫu đã được phê duyệt.
Từ năm 2013, Bộ GD&ĐT có ban hành văn bản về việc sử dụng sách, tài liệu tham khảo trong trường phổ thông có nội dung hướng dẫn: sách bài tập do NXB Giáo dục Việt Nam tổ chức biên soạn dựa theo sách giáo khoa, được Bộ GD&ĐT thẩm định, cho phép xuất bản, in và phát hành. Tuy nhiên, thực tế việc tổ chức biên soạn, biên tập, xuất bản, in ấn và tổng phát hành sách loại sách bài tập, sách tham khảo thuộc chức năng, nhiệm vụ của NXB. Việc nêu sách bài tập được Bộ GD&ĐT thẩm định, cho phép xuất bản, in và phát hành là không đúng chức năng, nhiệm vụ.
Cũng theo kết luận thanh tra, điều này khiến phụ huynh và học sinh hiểu nhầm rằng sách bài tập là tài liệu bắt buộc, phải mua kèm theo sách giáo khoa. Từ đây dẫn đến hầu hết gia đình học sinh khi mua sách giáo khoa đều mua sách bài tập kèm theo do Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phát hành.
“Ở đây có dấu hiệu lợi ích nhóm giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo, là cơ quan quản lý nhà nước với nhà xuất bản trong việc in ấn, phát hành sách bài tập”, Thanh tra Chính phủ kết luận.
Ngoài ra, liên quan đến sách giáo khoa biên soạn theo Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội, Bộ GD&ĐT đã thực hiện một số công việc, tuy nhiên phần lớn các nội dung thực hiện đều chậm, không đảm bảo tiến độ theo lộ trình.
Gây lãng phí cho gia đình học sinh và xã hội
Đồng thời, khi biên soạn sách giáo khoa đã thiết kế một số bảng số liệu để trống, dù đã ban hành 3 văn bản hướng dẫn sử dụng lại sách giáo khoa nhưng chưa ban hành được chính sách quy định về sử dụng lại.
Từ năm 2014 đến hết tháng 8/2019, 73/193 cuốn sách giáo khoa học sinh có thể viết vào đã được in, phát hành và bán được tổng số 303.058.000 bản. Trường hợp tính 65% sách giáo khoa có các trang học sinh có thể viết vào không dùng lại được, gây lãng phí cho gia đình học sinh và xã hội, tạm tính là 2.374.205,8 triệu đồng.
Bộ GD&ĐT chưa có giải pháp kiểm soát để Nhà xuất bản điều chỉnh tăng giá bán sách giáo khoa tới 16,%. Bộ cũng chưa ban hành định mức kinh tế, kỹ thuật trong biên soạn, xuất bản bộ sách giáo khoa chuẩn làm căn cứ xây dựng phương án giá cho các nhà xuất bản khi thực hiện kê khai.
Chuyển 2 nội dung sang Bộ Công an
Trong Kết luận thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho chuyển thông tin 2 nội dung sang Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định. Cụ thể:
Nội dung hướng dẫn sử dụng sách bài tập, sách tham khảo có dấu hiệu “lợi ích nhóm” giữa Bộ GD&ĐT là cơ quan quản lý nhà nước với Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam trong việc in ấn, phát hành sách bài tập.
Nội dung lựa chọn nhà thầu cung cấp giấy in để sản xuất sách giáo khoa theo phương thức chào hàng cạnh tranh của Công ty TNHH MTV Nhà xuất bản giáo dục Việt Nam có nhiều điểm bất thường, chưa bảo đảm công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế.
Về kiến nghị này, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Thanh tra Chính phủ thực hiện theo thẩm quyền và quy định của pháp luật.
Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm và có hình thức xử lý nghiêm trách nhiệm của pháp luật đối với Bộ trưởng, Lãnh đạo Bộ GD&ĐT được phân công phụ trách theo từng thời kỳ.
