Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ
Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Trần Anh Tuấn nêu hàng loạt điểm mới cần sửa đổi theo tinh thần của Nghị quyết Trung ương 6, Trung ương 7, khóa XII. Trong đó, Luật Tổ chức Chính phủ năm 2015 dự kiến sẽ được sửa đổi theo hướng bổ sung thẩm quyền của Chính phủ về quy định khung số lượng cơ quan, tiêu chí thành lập, khung biên chế và khung số lượng cấp phó của cơ quan chuyên môn thuộc Bộ và thuộc UBND cấp tỉnh, cấp huyện để trên cơ sở đó Chính phủ sẽ phân cấp cho Bộ và chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp huyện quyết định cụ thể, bảo đảm tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động; phát huy tính chủ động, sáng tạo, đề cao tinh thần trách nhiệm của từng cấp, từng ngành.
Về nhiệm vụ và quyền hạn, cơ cấu tổ chức của HĐND và UBND các cấp cũng cần tiếp tục hoàn thiện, phân biệt rõ hơn nữa chính quyền đô thị, nông thôn và hải đảo. Ngoài ra, việc sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp huyện, xã cho phù hợp trong điều kiện xây dựng chính quyền điện tử, tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế cũng cần được quy định thêm trong luật để có cơ sở rà soát, sáp nhập, sắp xếp lại. “Quan điểm chung là giảm số lượng đại biểu HĐND các cấp, giảm đại biểu HĐND công tác ở các cơ quan quản lý nhà nước; giảm số lượng Phó Chủ tịch HĐND cấp tỉnh, cấp huyện từ 2 xuống 1. Số lượng Phó chủ tịch UBND cấp huyện, cấp xã cũng sẽ được quy định lại”, Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho biết.
Thứ trưởng cũng nêu các vấn đề gợi mở như việc giảm số lượng đại biểu HĐND các cấp ở từng loại hình đơn vị hành chính như thế nào là hợp lý; quy định khung số lượng các cơ quan trực thuộc HĐND cấp tỉnh, huyện và khung số lượng cấp phó của các cơ quan này bao nhiêu là phù hợp. “Quan điểm của tôi là cấp phó mà cần càng nhiều thì chứng tỏ cấp trưởng yếu và ngược lại. Như ở Nhật và Singapore, mỗi cơ quan hành chính chỉ có một cấp phó”, Thứ trưởng Trần Anh Tuấn nói.
Có thể giảm 25% đại biểu HĐND
Phát biểu tại Hội thảo, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Thang Văn Phúc cho rằng, theo tinh thần của Chính phủ điện tử, các nước phát triển trên thế giới hiện nay chỉ có khoảng 10 đến 12 bộ, ngành. Để làm được như thế, theo ông Thang Văn Phúc, phải xử lý rất rõ mối quan hệ giữa Chính phủ, Thủ tướng và Bộ trưởng. Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ cho rằng đã đến lúc phải làm rành mạch, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm của từng cấp mới phát triển được chính sách nhân tài.
Nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Đặng Đình Luyến cho rằng, việc giảm số lượng đại biểu HĐND một cách hợp lý, kiện toàn bộ máy một cách gọn nhẹ là quan điểm cần quan tâm. Theo ông Luyến, thực tế, HĐND đông nhưng không mạnh. Hoạt động của HĐND theo kỳ họp, 1 năm 2 kỳ, quyết định nhiều vấn đề nhưng qua thực tiễn hoạt động cho thấy đại biểu tham gia không phải đồng đều, chỉ số ít tham gia thảo luận đóng góp.
Vì vậy việc bố trí đông chỉ gây lãng phí về công sức, thời gian, kinh phí. “Đây là vấn đề bất cập, khi văn bản các đề án, báo cáo do UBND tỉnh ban hành ra thì những đại biểu ở các cơ quan hành chính nhà nước rất ít tham gia phát biểu mang tính phản biện. Hiệu quả hoạt động của đại biểu HĐND đồng thời công tác ở cơ quan quản lý nhà nước rất hạn chế”, ông Luyến nói và cho rằng có thể giảm 25% số đại biểu HĐND. GS.TS Nguyễn Hữu Khiển - nguyên Phó Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia - cũng ủng hộ việc giảm đại biểu HĐND.
Tại Hội thảo, các ý kiến đề nghị Luật cần quy định rõ về phân cấp, song phải hạn chế tối đa ủy quyền và xin ủy quyền để tránh cơ chế xin - cho. Đặc biệt, đội ngũ cán bộ phải chuyên nghiệp, đề cao tinh thần trách nhiệm. Đồng thời, cần đẩy mạnh nghiên cứu lý luận về bộ máy nhà nước và tổ chức bộ máy nhà nước, bởi tổ chức có hợp lý đến mấy mà nhân lực yếu thì cũng không hoạt động hiệu quả.