Tạo cơ hội cho một số nhóm đối tượng được hưởng lương hưu hàng tháng
Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 25, sáng 17/8, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho ý kiến về dự án Luật BHXH (sửa đổi).
Trình bày tờ trình về dự án Luật tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTB&XH) Đào Ngọc Dung cho biết, dự thảo Luật đã bám sát 5 chính sách được QH thông qua.
Bao gồm xây dựng hệ thống BHXH đa tầng, linh hoạt; mở rộng diện bao phủ đối tượng tham gia BHXH; mở rộng diện bao phủ đối tượng thụ hưởng BHXH (lương hưu, BHXH hàng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội); bổ sung nội dung quy định quản lý thu, đóng BHXH; đa dạng hoá danh mục, cơ cấu đầu tư quỹ BHXH theo nguyên tắc an toàn, bền vững, hiệu quả.
Trên cơ sở các chính sách trên, dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) cụ thể hóa quy định 11 nội dung lớn, bao gồm bổ sung trợ cấp hưu trí xã hội để hình thành hệ thống BHXH đa tầng; mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc.
Đồng thời, bổ sung quyền lợi hưởng các chế độ ốm đau, thai sản đối với người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn; bổ sung chế độ thai sản vào chính sách BHXH tự nguyện.
Giảm điều kiện về số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu hàng tháng từ 20 năm xuống 15 năm; về quy định hưởng BHXH một lần.
Bổ sung quy định quản lý thu, đóng BHXH nhằm xử lý tình trạng trốn đóng BHXH; về căn cứ đóng BHXH bắt buộc.
Sửa đổi các quy định gắn với tiền lương khu vực nhà nước phù hợp với định hướng của Nghị quyết số 27-NQ/TW; sửa đổi, bổ sung về đa dạng hoá danh mục, cơ cấu đầu tư quỹ BHXH theo nguyên tắc an toàn, bền vững, hiệu quả; về chi phí quản lý BHXH.
Trong đó, về nội dung giảm thời gian đóng BHXH tối thiểu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho hay, Nghị quyết số 28-NQ/TW có nêu: “Sửa đổi điều kiện hưởng chế độ hưu trí theo hướng giảm dần số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng chế độ hưu trí từ 20 năm xuống 15 năm, hướng tới còn 10 năm với mức hưởng được tính toán phù hợp nhằm tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia BHXH thấp được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi BHXH”.
Theo nguyên lý BHXH và thông lệ quốc tế, người lao động để được hưởng lương hưu thì phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện là đủ tuổi nghỉ hưu và đủ thời gian đóng BHXH tối thiểu.
Riêng điều kiện về thời gian đóng BHXH tối thiểu, theo quy định của Luật BHXH hiện hành là phải đủ 20 năm đóng BHXH. Việc quy định thời gian đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu là phải đủ 20 năm như hiện hành đã gây khó khăn, giảm cơ hội được hưởng lương hưu của một số đối tượng do không đóng BHXH đủ 20 năm.
Do vậy, Điều 71 dự thảo Luật BHXH (sửa đổi) đã sửa đổi theo hướng quy định người lao động khi đủ tuổi nghỉ hưu mà có thời gian đóng BHXH từ đủ 15 năm trở lên thì được hưởng lương hưu hàng tháng.
Quy định này nhằm tạo cơ hội cho một số nhóm đối tượng bắt đầu tham gia BHXH muộn (45-47 tuổi mới bắt đầu tham gia) hoặc tham gia không liên tục hoặc làm công việc đặc thù có thời gian làm nghề ngắn dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng có cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng và được bảo đảm bảo hiểm y tế.
Quy định này cũng góp phần giảm số người hưởng BHXH một lần do đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Đối với người lao động có thời gian đóng BHXH dài hơn thì vẫn được hưởng lương hưu với tỷ lệ hưởng lương hưu cao hơn không thay đổi so với quy định hiện hành.
Cần giải trình kỹ lưỡng, thuyết phục
Thẩm tra sơ bộ dự án Luật, về nội dung nêu trên, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của QH Nguyễn Thúy Anh cho biết, về việc giảm thời gian đóng BHXH tối thiếu để hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm, có hai loại ý kiến. Loại ý kiến thứ nhất, tán thành với đề xuất của Chính phủ.
Loại ý kiến thứ hai cho rằng, đề nghị giữ quy định 20 năm như hiện hành để đảm bảo tiền lương hưu được nhận không quá thấp, bảo đảm sàn an sinh xã hội nhất định và cũng tạo sự hấp dẫn cho chế độ hưu trí.
Đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Xã hội cho rằng, quy định như dự thảo là phù hợp với quan điểm định hướng của Nghị quyết số 28 và cũng là ý kiến tham gia thẩm tra của một số cơ quan của QH.
Tuy nhiên, để có cơ sở vững chắc khi lựa chọn phương án này, đề nghị Chính phủ cần phải giải trình kỹ lưỡng, thuyết phục về việc thay đổi có ảnh hưởng về nguyên tắc đóng - hưởng, chia sẻ của bảo hiểm xã hội, ảnh hưởng về kinh tế hoặc mức sàn an sinh xã hội tối thiểu, có tạo điều kiện cho người lao động nhiều lần “rút bảo hiểm một lần” không.
