Trước hết, phải xác định trách nhiệm trong trường hợp này là trách nhiệm của pháp nhân, tức là của bệnh viện đã trao nhầm con cho hai gia đình bạn. Theo quy định tại Điều 597 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về bồi thường thiệt hại do người của pháp nhân gây ra: “Pháp nhân phải bồi thường thiệt hại do người của mình gây ra trong khi thực hiện nhiệm vụ được pháp nhân giao; nếu pháp nhân đã bồi thường thiệt hại thì có quyền yêu cầu người có lỗi trong việc gây thiệt hại phải hoàn trả một khoản tiền theo quy định của pháp luật”.
Theo quy định nêu trên, bệnh viện phải có trách nhiệm bồi thường cho hai gia đình bạn bởi hành vi trao nhầm con của nhân viên bệnh viện gây ra trong khi thực hiện nhiệm vụ. Hai gia đình có quyền yêu cầu bệnh viện bồi thường thiệt hại.
Nếu hai gia đình và bệnh viện không tự thỏa thuận được thì có quyền khởi kiện ra tòa. Sau khi bệnh viện đã bồi thường thiệt hại, bệnh viện có quyền yêu cầu cá nhân người có lỗi (y tá, hộ sinh, bác sĩ…) trong việc trao nhầm đứa trẻ, phải bồi thường lại cho bệnh viện. Thông thường là trừ vào thu nhập, nếu cá nhân đó nghỉ việc hoặc không tự nguyện trả thì bệnh viện có quyền khởi kiện đòi bồi thường.
Về mức bồi thường thiệt hại: Trường hợp này là bồi thường về danh dự, uy tín của hai gia đình bị xâm hại do việc trao nhầm con gây ra. Những tổn thất đó có thể là lo lắng khiến phát bệnh, nghi ngờ khiến mất ăn mất ngủ, tâm lý bất ổn do bị làng xóm đàm tiếu, gièm pha…
Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015 quy định về thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm như sau:
1. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm bao gồm:
a) Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại;
b) Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút;
c) Thiệt hại khác do luật quy định.
2. Người chịu trách nhiệm bồi thường trong trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác bị xâm phạm phải bồi thường thiệt hại theo quy định tại khoản 1 Điều này và một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà người đó gánh chịu. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định”.
Thiệt hại khác xảy ra còn có thể là những thiệt hại về mặt vật chất như chi phí thu nhập bị mất hoặc bị giảm sút trong thời gian đi tìm con đẻ…
Như vậy, bệnh viện có trách nhiệm bồi thường cho hai gia đình bạn khoản bồi thường vật chất bao gồm: các chi phí để hạn chế, khắc phục hậu quả; thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm sút; thiệt hại khác do pháp luật quy định chẳng hạn như chi phí tìm kiếm con đẻ của mình, chi phí giám định AND, chi phí đi xác minh, chi phí đi làm lại giấy tờ hộ tịch và các chi phí hợp lý khác. Những chi phí trên này phải được chứng minh bằng hóa đơn, chứng từ hoặc xác nhận do cá nhân hoặc tổ chức làm chứng.
Ngoài ra, bệnh viện còn phải bồi thường một khoản tiền khác để bù đắp tổn thất về tinh thần mà hai gia đình phải gánh chịu vì việc trao nhầm con. Mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì mức tối đa cho một người có danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm không quá mười lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định (tương đương 13 triệu đồng).
Luật sư, Thạc sĩ Phạm Thanh Bình