Ma túy đá phổ biến trên toàn châu Á, với những con nghiện từ nhiều tầng lớp, tuổi tác hay giới tính, theo Jeremy Douglas, người chịu trách nhiệm hoạt động tại Đông Nam Á của Văn phòng Liên Hợp Quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC). Douglas nhấn mạnh rằng trong 16 năm làm việc, ông chưa bao giờ thấy nhu cầu ma túy lớn như vậy.
Sản xuất
Phần lớn việc sản xuất ma túy diễn ra sâu bên trong khu rừng của Tam giác Vàng, nơi giao nhau của biên giới Thái Lan, Lào và Myanmar. Những kẻ điều chế ma túy dễ dàng che giấu hoạt động và nhanh chóng di chuyển khi bị đánh động.
Những kẻ buôn ma túy khai thác những con đường mới và cơ sở hạ tầng được xây dựng trong sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, sử dụng dòng chảy người và hàng hóa bất hợp pháp để che giấu hàng cấm. Lợi nhuận có thể lên đến hàng trăm triệu USD được rửa tiền thông qua những công ty bình phong tại những nơi giám sát lỏng lẻo.
John Coyne, cựu giám đốc tình báo chiến lược của lực lượng Cảnh sát Liên bang Australia so sánh quy trình này như "một cơn bão hoàn hảo". "Nó đang cuốn Đông Nam Á vào “đại dịch” ma túy đá", ông nói.
Phần lớn ma túy đá bị tịch thu ở châu Á - Thái Bình Dương có xuất xứ từ miền bắc bang Shan của Myanmar, nơi có nhiều phiến quân hoạt động, tiêu biểu nhất là Hợp quân bang Wa (UWSA), nhánh vũ trang của đảng Liên hợp bang Wa (UWSP).
UWSA đã tiến hành cuộc chiến kéo dài nhiều năm với chính quyền Myanmar để đòi quyền tự chủ cho dân tộc Wa, những người có chung ngôn ngữ cũng như quan hệ văn hóa và lịch sử với láng giềng ở tỉnh Vân Nam của Trung Quốc. Thực tế, Wa không phải là bang không được nhà nước Myanmar công nhận.
Bang Shan có môi trường thuận lợi để trồng cây thuốc phiện và luật pháp ở đây cũng lỏng lẻo. Trong nhiều năm, Tam giác Vàng đã là nơi sản xuất phần lớn heroin và thuốc phiện bất hợp pháp trên thế giới.
Giới chức phương Tây từ lâu đã cáo buộc UWSA sản xuất ma túy để có tiền đổ vào cuộc chiến chống lại chính quyền trung ương Myanmar. UWSA được cho là có khoảng 30.000 chiến binh.
Khó có thể xác nhận được điều này. Bởi miền bắc bang Shan là một trong những nơi khó tiếp cận nhất trên thế giới.
 |
| Xưởng điều chế ma túy đá tại bang Shan tháng 2/2018 |
Giới chức cho rằng những tên trùm ở Tam giác Vàng như UWSA đã giảm sản xuất heroin để tập trung vào sản phẩm mới và rẻ hơn: Ma túy đá. Ma túy đá là ma túy tổng hợp được điều chế trong phòng thí nghiệm bằng hóa chất, không yêu cầu bên sản xuất phải trồng cây anh túc như heroin. Những phòng thí nghiệm cũng có thể được ngụy trang bằng vải bạt và dễ dàng di chuyển, điều không thể làm với một cánh đồng hoa anh túc.
Sau khi điều chế xong ma túy đá, bước tiếp theo là vận chuyển. Tam giác Vàng vốn là một trong những nơi nghèo nhất và kém phát triển nhất trên thế giới, nhưng điều đó đang thay đổi nhờ sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, dự án phát triển cơ sở hạ tầng lớn nhằm giúp kết nối các nền kinh tế đang phát triển.
Bắc Kinh có những dự án lớn ở Myanmar, nơi họ chi hàng tỷ USD để kết nối tỉnh Vân Nam của Trung Quốc với các thành phố cảng ở Nam và Đông Nam Á. Tại Lào và Thái Lan cũng có những khoản đầu tư tương tự.
John Coyne, cựu giám đốc tình báo chiến lược của lực lượng Cảnh sát Liên bang Australia, cho biết tác động không mong muốn của những cải tiến cơ sở hạ tầng này là giúp cho những kẻ buôn bán ma túy đá dễ dàng vận chuyển sản phẩm từ sâu bên trong bang Shan đến phần còn lại của khu vực Đông Nam Á.
"Những gì bạn nhận được là những dòng chảy thương mại lớn, hợp pháp từ Myanmar và Lào", Coyne nói, "nhưng kẻ xấu cũng lợi dụng điều đó để giấu ma túy".
Ma túy đá từ miền bắc bang Shan ở cả dạng tinh thể và viên nén đã bị phát hiện ở những nơi rất xa như Nhật Bản, New Zealand và Australia. Lượng ma túy đá trị giá 800 triệu USD được cho là có nguồn gốc từ bang Shan bị cảnh sát ở Tây Australia tịch thu vào tháng 12 năm ngoái.
Rửa tiền
Lực lượng hành pháp nói rằng những kẻ buôn ma túy đang sử dụng các mạng lưới tài chính phức tạp để che giấu lợi nhuận. Nổi bật nhất là trường hợp của Zhao Wei, trùm cờ bạc bị Mỹ cáo buộc sử dụng sòng bạc của mình ở Lào để rửa tiền bán ma túy đá của UWSA.
Sòng bạc thường được chọn làm công cụ rửa tiền vì chúng liên quan đến nhiều giao dịch tiền mặt, tuy nhiên, Zhao còn có thêm lợi thế là ông ta đã thương lượng hợp đồng thuê 99 năm với chính phủ Lào để điều hành Đặc khu Kinh tế Tam giác Vàng, với trung tâm là một sòng bạc.
 |
| Chiến binh UWSA tại một cánh đồng hoa anh túc năm 1995 |
Thỏa thuận của Zhao với chính phủ Lào cho phép doanh nghiệp của ông này hoạt động theo luật, quy tắc và quy định riêng. Hệ thống này được thiết kế để thu hút các nhà đầu tư nước ngoài.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính Mỹ đã áp lệnh trừng phạt đối với Zhao và sòng bạc vào tháng 1/2018, cáo buộc Zhao sử dụng quy định lỏng lẻo để tạo điều kiện "lưu trữ và phân phối heroin, ma túy đá và các loại ma tuý khác cho các mạng lưới bất hợp pháp bao gồm UWSA".
Zhao nhiều lần bác bỏ cáo buộc này là "vô căn cứ, khiến cộng đồng thế giới hiểu lầm, gây lo ngại cho một số nhà đầu tư và du khách". Bộ Kế hoạch và Đầu tư Lào và Cơ quan Chống Ma túy Mỹ từ chối yêu cầu bình luận.
Bộ Tài chính Mỹ cho rằng một mắt xích quan trọng trong hoạt động của Zhao là công ty có tên là Kings Romans International ở Hong Kong. Họ không nói cụ thể điều gì diễn ra trong văn phòng này. Tuy nhiên, Hong Kong có tiếng là nơi bị tội phạm lợi dụng để rửa tiền bằng những công ty bình phong.
Giới chức thành phố cũng công khai thừa nhận vấn đề. "Lợi thế cạnh tranh của chúng tôi - dòng vốn, nhân lực, hàng hóa và thông tin; hệ thống pháp lý được thiết lập tốt; cơ sở hạ tầng thị trường tiên tiến và dịch vụ chuyên nghiệp - cũng khiến thị trường của chúng tôi hấp dẫn với những tên tội phạm tìm cách che giấu, chuyển tiền hoặc lách lệnh trừng phạt tài chính", Arthur Yuen, phó giám đốc điều hành của Cơ quan Tiền tệ Hong Kong nói hồi tháng 4.
Theo hồ sơ từ Bộ Tài chính Mỹ và Cơ quan Đăng ký Doanh nghiệp Hong Kong, Kings Romans International nằm ở cuối hành lang tầng 36 tại tháp văn phòng Wu Chung House ở quận Wan Chai. Tuy nhiên, khi tìm đến, phóng viên CNN không thấy văn phòng của doanh nghiệp này, thay vào đó là công ty Shuen Wai Holding Limited.
Địa chỉ không phải là điểm chung duy nhất giữa hai công ty này. Shuen Wai và một trong hai giám đốc của công ty năm 2008 bị Bộ Tài chính Mỹ trừng phạt với cáo buộc rằng nó nằm trong mạng lưới tài chính được UWSA sử dụng để rửa tiền.
"Việc UWSA hoạt động ở Hong Kong là điều hoàn toàn có thể xảy ra. Họ thường trộn lẫn các hoạt động phi pháp với hợp pháp và Hong Kong là nơi hoàn hảo để làm điều đó", Evan Rees, nhà phân tích tại công ty tình báo Stratfor, nhận xét.
Dọc theo hành lang tối ở lối vào văn phòng, Shuen Wai là doanh nghiệp duy nhất hiển hiện rõ rệt. Tên công ty được thể hiện bằng các khối chữ sáng bóng trên chiếc bàn thư ký trống. Văn phòng được trang trí với các tác phẩm điêu khắc bằng gỗ và sàn đá cẩm thạch nhưng một nửa số đèn bị tắt, không thấy nhân viên nào khi nhìn từ bên ngoài vào.
Khi phóng viên bấm chuông cửa, một người đàn ông trung niên, đeo kính ra trả lời. Ông cho biết công ty trước đây kinh doanh ngọc nhưng giờ họ làm dịch vụ tang lễ. Ông đã làm việc ở đây 20 năm và hai giám đốc của công ty sống ở Trung Quốc đại lục, chỉ đến Hong Kong vài lần một năm. Phóng viên nhờ ông này chuyển lời nhắn cho họ nhưng hai giám đốc không hồi đáp.
Douglas không bình luận về các trường hợp cụ thể của công ty Kings Romans hay Shuen Wai, nhưng ông nhấn mạnh rằng "nếu một công ty đã làm bình phong để buôn ma túy trong 10 năm thì đây là vấn đề nghiêm trọng và đáng lo ngại, chính quyền nên điều tra".
