Gợi nhớ "Kỉ vật - kí ức thời gian: Đèn dầu và con chữ"

Trưng bày tái hiện quá trình hình thành nên đèn dầu từ thuở ban đầu cho tới thời phong kiến, hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ và đèn dầu đang dần biến mất trong cuộc sống hiện đại.

"Kỉ vật - kí ức thời gian: Đèn dầu và con chữ" có trên 100 tài liệu hiện vật.

Theo đó, đèn dầu là quá trình phát triển của các loại đèn từ xa xưa trong lịch sử. Thời nguyên thủy, con người tìm thấy lửa. Ban đầu là những đống củi, bó đuốc làm đèn, giúp con người vượt qua đêm đen. Về sau, người ta biết lấy nhựa cây, dầu trẩu tẩm vào sợi bông để khêu đèn thắp sáng.

Thời kỳ phong kiến Việt Nam, ngọn đèn cùng với sự hiếu học, giúp các sĩ tử lều chõng vượt qua kỳ thi hương, thi hội, thi đình, để làm nên bảng vàng, góp công xây dựng đất nước.

Ngọn đèn đi cùng với các nhà lãnh đạo tài ba, chí sĩ yêu nước đã viết nên những bản anh hùng ca bất hủ như: bản Tuyên ngôn độc lập, động viên quân dân Đại Việt đánh tan quân xâm lược nhà Tống trên sông Như Nguyệt (năm 1077), bài "Hịch tướng sĩ" khơi gợi lòng yêu nước toàn dân tộc, đặc biệt là các tướng sĩ nhà Trần đánh thắng quân Nguyên Mông giành lại độc lập dân tộc.

Thời kỳ phong kiến Việt Nam, ngọn đèn được gắn liền với với sự hiếu học.

Đến đầu thế kỷ XX, đèn dầu xuất hiện thay thế cho các loại đèn bằng nhựa cây. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cây đèn dầu sử dụng làm ám hiệu bảo vệ bí mật cách mạng. Đèn dầu song hành với người nông dân, hưởng ứng lời kêu gọi của Bác Hồ tham gia lớp bình dân học vụ, xóa nạn mù chữ trong toàn dân.

Ngoài giá trị hiện thực, đèn dầu còn mang đậm yếu tố tâm linh, dùng để thắp sáng trên bàn thờ tổ tiên, hoặc đình chùa, làm ấm thêm không gian thờ tự. Người Việt có câu: "Sống dầu đèn, chết kèn trống", để thấy được sự gắn bó, tầm quan trọng của cây đèn với cuộc sống con người.

Công nghệ đã làm thay đổi cuộc sống của người dân Việt và chiếc đèn dầu ngày nay chỉ còn xuất hiện rất khiêm tốn trong đời sống như một kỷ vật gợi nhớ về những giai đoạn lịch sử khó khăn, gian lao của đất nước.

Triển lãm “Kỷ vật, kí ức thời gian - Đèn dầu và con chữ” tại Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam (Thái Nguyên), mở cửa đón khách từ ngày 27/10/2021 đến hết tháng 11/2021.