Theo phản ánh của người dân xã Kỳ Tây và Kỳ Lạc của huyện Kỳ Anh, cuối năm 2022, một Cty dược liệu (địa chỉ tỉnh Thanh Hóa) về ký hợp đồng liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cây sả chanh dược liệu với các hộ dân. Theo cam kết giữa hai bên, người dân mua cây sả giống của Cty để trồng, đến kỳ thu hoạch thì Cty sẽ thu mua tất cả sản phẩm. Từ tháng 3/2023, các hộ dân ký hợp đồng bắt đầu trồng sả. Đến nay cây sả đã quá kỳ thu hoạch hơn 3 tháng, nhiều vườn sả đã lụi tàn nhưng phía Cty vẫn không về thu mua.
Bà Trần Thị Khoát (thôn Trung Xuân, xã Kỳ Tây) cho biết: “Gia đình tôi ký hợp đồng trồng sả với Cty trên và mua cây giống của họ với giá 14.000 đồng/kg về trồng trên diện tích khoảng 2 sào. Đến nay Cty không về thu mua như cam kết, cây sả bắt đầu lụi tàn và chết dần. Nếu không bán được sớm, gia đình sẽ thiệt hại vốn đầu tư và công chăm sóc”.
Theo bà Khoát, trước đó Cty trên khi về làm việc với dân để liên kết, đã cam kết thu mua với giá từ 2.800 đồng/kg. Nông dân tính toán với giá này, cây sả sẽ có lợi nhuận cao hơn so với các loại cây trồng khác, nên đã ký hợp đồng liên kết.
Ông Trần Tương Lai (thôn Hồng Xuân, xã Kỳ Tây) cho biết: “Sau khi liên kết, người dân bỏ tiền triệu mua giống, nhà ít 1 triệu đồng, nhà nhiều 2 - 3 triệu đồng về trồng. Chăm sóc 6 - 7 tháng nay, bây giờ Cty “bỏ chạy” không về thu mua, nông dân thiệt hại. Mong muốn của người dân bây giờ là cơ quan chức năng quan tâm, hỗ trợ bà con trong việc tìm kiếm nơi tiêu thụ cây sả”.
Bà Hoàng Thị Ái Sa, Phó Chủ tịch Hội Nông dân xã Kỳ Tây cho biết, toàn xã có hơn 80 hộ ký hợp đồng trồng sả dược liệu với Cty trên, mỗi hộ 1 - 2 sào. Sau khi bà con phản ánh lên xã về vấn đề bị DN thất hứa, xã đã gửi văn bản cho Cty theo địa chỉ trong hợp đồng, với nội dung yêu cầu DN thực hiện cam kết thu mua sả. Nhưng sau đó, xã nhận được điện thoại của nhân viên bưu điện thông báo rằng phía Cty trên luôn đóng cửa, không có người nhận thư, nên phải chuyển trả lại thư cho bên gửi. Điện thoại cũng không liên lạc được.
Bà Nguyễn Thị Hiên, Phó Chủ tịch UBND xã Kỳ Lạc cho biết, địa phương chỉ có chủ trương thống nhất về liên kết với DN, còn về hợp đồng thì phía Cty ký trực tiếp với người dân theo từng tổ hợp tác. Hiện trên địa bàn xã Kỳ Lạc có 10ha sả của người dân liên kết với Cty trên đều chưa được thu mua.
Theo lãnh đạo UBND huyện Kỳ Anh, trước khi DN về liên kết với dân để trồng sả, các xã có báo cáo lên huyện. Qua tìm hiểu, lúc đầu vào DN làm bài bản nhưng sau do khó khăn thị trường nên DN này “bỏ chạy”. Để giúp người dân trồng sả thu hồi vốn, UBND huyện đã phối hợp với các xã liên hệ với các đầu mối trong tỉnh tiêu thụ, nhưng không tiêu thụ được hết vì loại sả này “kén” thị trường, chỉ làm có thể làm dược liệu.