Hạn chế tối đa yêu cầu cung cấp thông tin về cư trú
Phát biểu khai mạc, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho biết, thông qua hoạt động giải trình, Ủy ban Pháp luật sẽ có cơ sở xem xét, đánh giá tình hình thực hiện quy định của pháp luật về cư trú trong việc hạn chế yêu cầu xuất trình giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú và sử dụng thông tin về nơi cư trú là điều kiện để thực hiện thủ tục hành chính (TTHC) trong bối cảnh ứng dụng công nghệ thông tin, vận hành các Cơ sở dữ liệu điện tử chuyên ngành kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư (CSDLQGVDC); trách nhiệm của các cơ quan có liên quan. Từ đó, đôn đốc việc thực hiện của các cơ quan và kiến nghị biện pháp để khắc phục các bất cập, hạn chế trong việc ban hành và tổ chức thực hiện pháp luật về cư trú.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật nhấn mạnh, đến ngày 1/1/2023, theo quy định của Luật Cư trú thì sổ hộ khẩu, sổ tạm trú đã được cấp sẽ không còn giá trị. Do đó, việc Ủy ban Pháp luật tổ chức Phiên giải trình này là rất có ý nghĩa để đánh giá khả năng thực thi của quy định nêu trên và đề ra các giải pháp xử lý vướng mắc nếu có trên thực tiễn.
Đại diện lãnh đạo các Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã báo cáo một số vấn đề liên quan. Theo đại diện Bộ Công an, để triển khai có hiệu quả các quy định của Luật Cư trú năm 2020, nhất là nội dung liên quan đến việc thực hiện yêu cầu của Luật Cư trú về hạn chế xuất trình giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú và sử dụng thông tin về nơi cư trú là điều kiện để thực hiện TTHC, Bộ Công an đã triển khai đồng bộ các nội dung. Cụ thể, Bộ đã tổ chức thu thập, cập nhật hơn 100 triệu dữ liệu dân cư (dữ liệu đã được “làm sạch” hơn 96%); thực hiện cấp hơn 70,2 triệu thẻ căn cước công dân (CCCD) có gắn chip; chính thức đưa vào vận hành khai thác CSDLQGVDC từ ngày 1/7/2021.
Bộ Công an còn tham mưu với Chính phủ giao các bộ, cơ quan ngang bộ và cơ quan khác có liên quan rà soát các văn bản quy phạm pháp luật thuộc thẩm quyền ban hành có nội dung quy định liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú hoặc có yêu cầu xuất trình giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú để sửa đổi, bổ sung hoặc đề xuất có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, ban hành mới cho phù hợp với quy định của Luật Cư trú năm 2020, hạn chế việc sử dụng thông tin về nơi cư trú là điều kiện để thực hiện các TTHC.
Liên quan đến lĩnh vực hộ tịch, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Khánh Ngọc cho biết, pháp luật về hộ tịch đã đi trước và sẵn sàng cho việc kết nối, chia sẻ các dữ liệu, thông tin đã có trong các Cơ sở dữ liệu của Nhà nước để tạo thuận lợi cho người dân khi đi làm các TTHC trong lĩnh vực hộ tịch, kể cả việc không yêu cầu xuất trình các giấy tờ chứng minh nơi cư trú.
Bộ Tư pháp đã chủ động xây dựng và hướng dẫn UBND tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương tái cấu trúc quy trình thực hiện trực tuyến 3 dịch vụ công thiết yếu trong lĩnh vực hộ tịch theo hướng cho phép sử dụng dữ liệu công dân, bao gồm dữ liệu về cư trú trong CSDLQGVDC thay thế việc nộp/xuất trình thành phần hồ sơ là giấy tờ chứng minh nơi cư trú (không phải xuất trình giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú mà cần khai thác thông tin trong CSDLQGVDC). Đến nay, 63/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã triển khai thực hiện đăng ký khai sinh trực tuyến, 50/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã triển khai thực hiện đăng ký kết hôn trực tuyến, 55/63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã triển khai thực hiện đăng ký khai tử trực tuyến.
Hai nhiệm vụ trọng tâm
Đối với các TTHC về đất đai thuộc thẩm quyền ban hành của Bộ trưởng Bộ TN&MT quy định việc nộp sổ hộ khẩu, sổ tạm trú hoặc có yêu cầu về giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú đã được rà soát, Thứ trưởng Bộ TN&MT Lê Minh Ngân cho hay đã có phương án xử lý. Trong đó, một số nội dung liên quan đã được xử lý tại Thông tư số 09/2021/TT-BTNMT ngày 30/6/2021 của Bộ trưởng Bộ TN&MT sửa đổi, bổ sung một số điều của các thông tư quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật Đất đai.
Còn theo Bộ Công an, để thực hiện hiệu quả, thống nhất yêu cầu của Luật Cư trú về hạn chế xuất trình giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú và sử dụng thông tin về nơi cư trú là điều kiện để thực hiện TTHC, giao dịch dân sự thì điều kiện “tiên quyết” phải hoàn thành 2 nhiệm vụ trọng tâm.
Một là, rà soát các văn bản quy phạm pháp luật có nội dung quy định liên quan đến sổ hộ khẩu, sổ tạm trú hoặc có yêu cầu xuất trình giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú để sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới cho phù hợp với quy định của Luật Cư trú năm 2020, hạn chế việc sử dụng thông tin về nơi cư trú là điều kiện để thực hiện các TTHC.
Hai là, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu chuyên ngành, hạ tầng về hệ thống đảm bảo an ninh, an toàn về thông tin để phối hợp với Bộ Công an triển khai thực hiện các giải pháp kết nối, chia sẻ, khai thác dữ liệu với CSDLQGVDC để ứng dụng giải quyết các TTHC.
Tại Phiên giải trình, các đại biểu ghi nhận và đánh giá cao sự phối hợp của các bộ, ban, ngành trong việc tiếp thu, xử lý những kiến nghị, đề xuất liên quan đến việc thực hiện quy định của Luật Cư trú về hạn chế yêu cầu xuất trình giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú và sử dụng thông tin về cư trú là điều kiện để thực hiện TTHC. Tuy nhiên, các đại biểu băn khoăn về việc rà soát để sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật có quy định về giấy tờ, tài liệu xác nhận về cư trú và sử dụng thông tin về nơi cư trú là điều kiện để thực hiện TTHC. Cùng với đó là chất lượng dữ liệu, công tác số hóa dữ liệu; tiến độ chia sẻ, kết nối, ứng dụng thông tin giữa CSDLQGVDC với các cơ sở dữ liệu điện tử chuyên ngành còn chậm; việc kết nối, chia sẻ thông tin còn hạn chế…
Đây là những thách thức không nhỏ trong việc thực hiện yêu cầu của Luật Cư trú, nhất là khi thời điểm sổ hộ khẩu giấy hết hiệu lực (ngày 1/1/2023) đang rất gần. Vì vậy, các đại biểu đề nghị trên cơ sở phân tích, đánh giá những kết quả đạt được, những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân, các cơ quan trong phạm vi thẩm quyền, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình khẩn trương, tích cực cùng phối hợp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc.
