Nghiêm cấm việc biếu, tặng quà Tết cho lãnh đạo
Lần đầu tiên việc biếu, tặng quà Tết cho lãnh đạo đã được “nâng cấp” lên tầm Chỉ thị của Ban Bí thư. Cuối tháng 12/2017, thay mặt Ban Bí thư, Thường trực Ban Bí thư Trần Quốc Vượng đã ký ban hành Chỉ thị của Ban Bí thư về việc tổ chức Tết năm 2018, trong đó nhấn mạnh, nghiêm cấm việc biếu, tặng quà Tết cho lãnh đạo, cấp trên “tranh thủ” cấp dưới với mọi hình thức.
Ngoài yêu cầu các cấp uỷ, tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm là thực hiện thật tốt các chính sách bảo đảm an sinh và phúc lợi xã hội, nhất là đối với người nghèo, người có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, đồng bào vùng bị thiệt hại nặng nề do thiên tai, bão, lũ...
Tổ chức thăm hỏi các đồng chí thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, gia đình có công với nước, các bậc lão thành cách mạng, Mẹ Việt Nam Anh hùng, nhân sĩ, trí thức, văn nghệ sĩ, chức sắc tôn giáo tiêu biểu, các đơn vị lực lượng vũ trang và đơn vị làm nhiệm vụ trong những ngày Tết; tổ chức các hoạt động văn hoá, thể thao, lễ hội, mừng Xuân, tổng kết năm, đón nhận phần thưởng thi đua và kỷ niệm ngày truyền thống... cần thiết thực, tiết kiệm, phù hợp với truyền thống văn hoá dân tộc, thuần phong mỹ tục, tập quán tốt đẹp từng địa phương, Ban Bí thư nêu rõ trong Chỉ thị, các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể Trung ương không tổ chức đi thăm, chúc Tết lãnh đạo các địa phương; các địa phương không chúc Tết cấp trên và Trung ương.
Nghiêm cấm việc biếu, tặng quà Tết cho lãnh đạo cấp trên, cấp trên “tranh thủ” cấp dưới với mọi hình thức; nghiêm cấm sử dụng ngân sách, phương tiện, tài sản công vào các hoạt động mang tính cá nhân trong dịp Tết, lễ hội…
Tiếp nhận tinh thần này, trong phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 12, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu: “Ngay trong dịp Tết Nguyên đán sắp tới, tôi đề nghị tất cả hệ thống hành chính không chúc Tết lãnh đạo, không biếu xén, không phong bao, phong bì. Tôi yêu cầu không chúc Tết Thủ tướng, lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các Bộ, ngành. Yêu cầu các tỉnh không về Hà Nội chúc Tết”. Yêu cầu này của Thủ tướng Chính phủ không phải lần đầu tiên và được nhấn mạnh ngay trong phiên họp thường kỳ cuối cùng của năm, chuẩn bị sang năm mới cho thấy, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rất quyết liệt, muốn ngăn chặn “nạn lợi dụng quà tặng cho các mục đích cá nhân”.
Cục Chống tham nhũng (Thanh tra Chính phủ) cũng công khai đường dây nóng với 3 số điện thoại 08.048228, 0902.386.999, 0125.698.6688 để người dân có thể thông tin khi phát hiện các hành vi tặng quà Tết, tham nhũng. Sau khi nhận được đơn thư, điện thoại tố giác, Cục Chống tham nhũng sẽ chuyển giao hồ sơ, thông tin cho ban ngành, địa phương có trách nhiệm xác minh, xử lý. Kết quả xác minh, xử lý sẽ được các ban ngành, địa phương báo cáo về Cục Chống tham nhũng để tổng kết, báo cáo cấp trên có biện pháp xử lý tiếp theo.
“Lệ” khó sửa?!
Cuối năm 2016, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã ký ban hành chỉ thị về việc tăng cường công tác quản lý, điều hành nhằm bình ổn giá cả thị trường, bảo đảm trật tự an toàn xã hội dịp Tết Nguyên đán Đinh Dậu 2017 nêu rõ, các cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước các cấp quán triệt, thực hiện nghiêm không chúc Tết, tặng quà lãnh đạo, yêu cầu các địa phương không về Hà Nội chúc Tết Chính phủ, các bộ, ngành.
Trước đó, tại phiên họp thường kỳ tháng 11/2016 của Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã trực tiếp yêu cầu các địa phương: “Ngay trong dịp Tết nguyên đán sắp tới, tôi đề nghị tất cả hệ thống hành chính không chúc Tết lãnh đạo, không biếu xén, không phong bao, phong bì. Tôi yêu cầu không chúc Tết Thủ tướng, lãnh đạo Chính phủ, lãnh đạo các bộ, ngành. Yêu cầu các tỉnh không về Hà Nội chúc Tết. Ở các địa phương cũng vậy, cần thực hiện nghiêm việc này. Chính phủ cần làm gương, từng đồng chí thành viên Chính phủ thực hiện nghiêm chỉ đạo của Thủ tướng”.
Thế nhưng chỉ thị của Thủ tướng đã được thực hiện đến đâu thì ai cũng thấy là “chưa đến đâu”, bởi thị trường quà tặng, biếu dịp Tết vẫn có lượng tiêu thụ lớn gấp nhiều lần ngày thường, những món hàng xa xỉ chuyên phục vụ cho việc biếu, tặng vẫn được quảng cáo rầm rộ và “cháy hàng” dịp sát Tết. Tuy nhiên, trước trong và sau Tết Nguyên đán 2017, đường dây nóng của Cục Chống tham nhũng (Thanh tra Chính phủ) đã nhận 56 nguồn tin tố giác tham nhũng, biếu - nhận quà Tết.
Trong đó có 23 tin còn lại tố giác việc biếu - nhận quà Tết trái quy định. Cục Chống tham nhũng cho biết, qua tổng hợp báo cáo chưa đầy đủ từ các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND các tỉnh, TP, tập đoàn kinh tế nhà nước trên, chưa phát hiện trường hợp nào sử dụng tiền, tài sản công không đúng quy định; lãng phí, tặng quà, nhận quà không đúng quy định trong dịp Tết Đinh Dậu 2017. Cùng với đó, một số địa phương đã phát hiện việc cấp dưới có ý định tặng quà tết cấp trên nên đã tự giải quyết, ngăn ngừa xử lý tại chỗ.
Trong báo cáo công tác phòng chống tham nhũng (PCTN) năm 2017 của Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 4 vừa qua, Chính phủ cho biết, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương quán triệt và thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 11-CT/TW (ngày 20/12/2016) của Ban Bí thư TƯ Đảng trong đó yêu cầu thực hiện chủ trương nghiêm cấm tặng quà cho cấp trên dưới mọi hình thức; tiếp tục quán triệt và chấp hành nghiêm Quyết định số 64/2007/QĐ-TTg (ngày 10/5/2007) của Thủ tướng Chính phủ về Quy chế tặng quà, nhận quà và nộp lại quà tặng.
Thủ tướng chỉ đạo kiểm tra, rà soát và yêu cầu chấm dứt ngay tình trạng các bộ, ngành, địa phương nhận xe ô tô do doanh nghiệp biếu tặng, đặc biệt là các doanh nghiệp có các hoạt động kinh doanh trong phạm vi quản lý; đồng thời thực hiện việc kiểm soát chặt chẽ các xe ô tô đã tiếp nhận trước đây theo đúng quy định về quản lý tài sản nhà nước và sử dụng đúng chế độ, định mức, tiêu chuẩn.
Một số địa phương đã trả lại, không tiếp nhận xe do doanh nghiệp biếu tặng: Cà Mau trả lại 02 xe, TP. Đà Nẵng trả lại 01 xe. Có 02 trường hợp ở Bình Thuận và 01 trường hợp ở Lâm Đồng trả lại quà tặng với số tiền 32 triệu đồng. Đã xử lý kỷ luật cán bộ cấp cao thiếu gương mẫu trong việc nhận, sử dụng xe ô tô do doanh nghiệp biếu, tặng và sử dụng 02 nhà ở của doanh nghiệp (trường hợp ông Nguyễn Xuân Anh – nguyên Bí thư thành ủy Đà Nẵng).
Để PCTN hiệu quả hơn, năm 2018, Chính phủ tiếp tục xác định PCTN là nhiệm vụ trọng tâm trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành và tập trung chỉ đạo thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, trong đó sửa đổi quy định về tặng quà và nhận quà tặng theo hướng tăng cường tính tự giác và có chế tài nghiêm khắc đối với cá nhân, tổ chức vi phạm.
Biếu, tặng quà Tết vốn đã từ nét đẹp văn hóa đã bị biến tướng, lợi dụng thời gian dài nay đã thành “lệ” khó sửa. Và không mấy ai “can đảm” đứng ngoài vòng, thực hiện nghiêm chỉ thị “không biếu, tặng quà Tết lãnh đạo” khi thấy quà Tết vẫn “hối hả” di chuyển đến các địa chỉ “nóng” vào dịp cuối năm, Tết đến.
Rõ ràng, ý định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ “không để diễn tình cảnh biếu xén dịp Tết, nhất là biếu xén cấp trên” là muốn xây dựng sự trong sạch cho bộ máy, nhưng việc thực thi lại phụ thuộc vào tâm lý, nhận thức của người dân, của cấp dưới. Chỉ khi nào không còn coi quà tặng “cầu nối” để cầu thân, cầu lợi thì lúc đó, tặng, biếu quà mới về đúng ý nghĩa tình càm của nó mà không cần phải có văn bản “nghiêm cấm” như hiện nay.
Điều 26. Tặng quà và nhận quà tặng (sửa đổi, bổ sung) dự thảo Luật PCTN (sửa đổi) trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 4 quy định, cán bộ, công chức, viên chức không được nhận quà tặng dưới mọi hình thức của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có liên quan đến công việc do mình giải quyết hoặc thuộc phạm vi quản lý của mình.
Khi được tặng quà thuộc trường hợp quy định tại Khoản 1 Điều này, cán bộ, công chức, viên chức phải từ chối và giải thích rõ lý do với người tặng quà. Trong trường hợp không thể từ chối được thì phải nộp lại quà tặng cho cơ quan, tổ chức, đơn vị mình và công khai danh tính của người tặng quà. Việc quản lý, sử dụng quà tặng được nộp lại thực hiện theo quy định của Luật quản lý, sử dụng tài sản công.
Cơ quan, tổ chức, đơn vị, người giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý không được tặng quà và nhận quà tặng dưới mọi hình thức, trừ trường hợp pháp luật khác có quy định. Khi được tặng quà và nhận quà tặng theo chế độ, định mức, tiêu chuẩn do pháp luật khác quy định thì cơ quan, tổ chức, đơn vị, người giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý phải công khai việc tặng quà và nhận quà tặng.
Theo bà Lê Thị Yến (Đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ), dự án luật PCTN (sửa đổi) đã quy định “cấm mọi trường hợp tặng quà và nhận quà dưới mọi hình thức, trừ trường hợp vì mục đích từ thiện hoặc trong các hoạt động đối ngoại theo quy định của pháp luật” là chưa bao quát hết các trường hợp xảy ra trong thực tế. Bà đề nghị, Chính phủ quy định cụ thể về các trường hợp được tặng quà và nhận quà tặng, định mức, tiêu chuẩn, trình tự, thủ tục tặng quà và nhận quà tặng để bao quát hết các trường hợp, không để “tặng quà và nhận quà” trở thành bình phong, tạo điều kiện cho những hành vi tham nhũng thông qua quà tặng trở nên hợp pháp.