Đã mua gần 2.162 tỷ đồng kít xét nghiệm của Việt Á
Theo báo cáo của các bộ, ngành, địa phương được kiểm toán trong giai đoạn 2020-2021 các đơn vị đã thực hiện mua sắm sinh phẩm, hóa chất và 58.716.805 kit test, sinh phẩm xét nghiệm PCR, với tổng giá trị 7.973 tỷ đồng, với các mức giá khác nhau, tùy thuộc vào chủng loại, xuất sứ, hãng sản xuất.
Trong đó có một số đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an, Bộ Y tế, Hà Nội, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc; Hà Tĩnh, Đà Nẵng, Quảng Nam, TP Hồ Chí Minh, Hải Dương, Đồng tháp; Tiền Giang… trực tiếp hoặc qua đơn vị trung gian phân phối đã mua sắm kit test từ Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á (Cty Việt Á) giá trị 2.161,6 tỷ đồng.
Trong khi đó, Bộ Y tế và các đơn vị trực thuộc mua sắm sinh phẩm, kit test nhanh, PCR trị giá gần 617,3 tỷ đồng gồm 1.269.404 kit test nhanh; 237.452 bộ kit test PCR với nhiều mức giá khác nhau. Giá mua kit test nhanh dao động từ 47.000đ - 220.500đ/test; bộ kit test xét nghiệm PCR từ 126.042 đồng- 653.571 đồng/bộ.
Kiểm toán Nhà nước (KTNN) cũng thông tin, mức giá ghi nhận của một số đơn vị tại một số địa phương như Hà Nội giá test nhanh từ 48.500 đồng đến 242.000 đồng/test; giá kit Test Realtime RT-PCR từ 48.500 đồng đến 210.000 đồng/test; Quảng Nam giá kit test nhanh từ 48.500 đồng/test đến 198.000 đồng/test; giá kit test PCR từ 200.000 đồng/test đến 300.000 đồng/test; Hải Dương kit xét nghiệm nhanh, đơn giá từ 63.000đồng- 198.000 đồng/kit; kit xét nghiệm RT-PCR, đơn giá từ 84.000 đồng-181.000 đồng/kit tách chiết, từ 305.000đồng-509.000 đồng/bộ kit định tính SARS-CoV-2…
Theo báo cáo của cơ quan kiểm toán, với số lượng test COVID-19 đã mua, các đơn vị đã xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch xét nghiệm đột xuất, định kỳ, xét nghiệm cộng đồng, xét nghiệm tại khu cách ly, phong tỏa… Ngoài ra, còn tổ chức các dịch vụ xét nghiệm theo nhu cầu của người dân. Tuy nhiên, theo KTNN, việc quản lý, sử dụng sinh phẩm, kit test còn một số hạn chế như việc xây dựng kế hoạch xét nghiệm, phê duyệt, phân bổ kit test chưa kịp thời phục vụ công tác xét nghiệm; việc quản lý, giám sát chưa chặt chẽ, chưa theo dõi được số lượng thực dùng…
Tình trạng vay mượn kit test có dấu hiệu bất thường
Theo KTNN, chẳng hạn tại Bình Thuận, khâu lập kế hoạch xét nghiệm, mua sắm, phân phối vật tư bị cho là chưa chuẩn xác, chưa dựa trên nguồn lực, vật lực và kinh phí hiện có của đơn vị, dẫn đến các cơ sở y tế tuyến dưới phải đi mượn (ứng trước) hàng hóa, vật tư sinh phẩm.
Theo KTNN, có lô kit test PCR tài trợ qua lấy mẫu thử nghiệm chưa bảo đảm chất lượng sử dụng như tại Đà Nẵng: Lô 4.000 kit của doanh nghiệp tài trợ chưa được Bộ Y tế thực hiện thử nghiệm chất lượng, song kết quả thử nghiệm của Viện Pasteur Nha Trang cho thấy bộ kit không có giá trị sử dụng do kết quả độ nhạy bằng 0%.
Một số tỉnh như Hậu Giang (TP Vị Thanh); Kiên Giang (CDC, TP Rạch Giá); Phú Thọ (BVĐK tỉnh); Vĩnh Phúc (CDC, BVĐK tỉnh)… việc hạch toán, lập, quản lý, lưu giữ hồ sơ, tài liệu liên quan như chứng từ phân bổ, kế hoạch xét nghiệm, phiếu nhập, xuất, danh sách cấp phát… chưa đầy đủ; Một số kit test viện trợ hết hạn sử dụng phải tiêu hủy như BV Đại học Y dược TP.HCM hủy 12.016 kit; BV Nhi TW hủy 1.920 kit.
Một số đơn vị như Bộ Y tế (BV Chợ Rẫy; BV Bệnh NĐTW, BV Phổi TƯ); Bộ Công an (BV 19-8; BV 30-4); Quảng Nam (CDC); Cần Thơ (CDC; Quận Ninh Kiều; Quận Bình Thủy; huyện Phong Điền, BVĐK TPCT); Hậu Giang (CDC; TTYT TX Long Mỹ; TTYT huyện Châu Thành A; Sở Y tế); Kiên Giang (TTYT TP Rạch Giá); Bến Tre (BV Nguyễn Đình Chiểu)…cũng bị cho là chưa kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc quản lý, sử dụng kit test, hóa chất, sinh phẩm xét nghiệm như: chưa thống kê, kiểm kê, theo dõi đầy đủ, chính xác số lượng nhập, xuất, tồn, còn chênh lệch số liệu giữa các bên liên quan; các đơn vị theo dõi chủ yếu tại khoa cấp phát, chưa theo dõi được theo từng nguồn và số lượng thực dùng tại đơn vị sử dụng.
Qua kiểm toán còn cho thấy, tại hầu hết các đơn vị, nhất là đối với sinh phẩm, hóa chất được tài trợ, viện trợ một số hàng hóa chỉ theo dõi về số lượng nhập xuất tồn, chưa có đầy đủ hồ sơ theo dõi về giá trị; Một số cơ sở y tế còn điều chuyển kit test cho đơn vị khác chưa có Quyết định của Bộ Y tế như BV Thống Nhất: Điều chuyển 500 kit test được Bộ Y tế phân bổ cho BV Da liễu Bình Thuận.
Đáng chú ý, theo KTNN, một số đơn vị, địa phương như: Đà Nẵng (Khoa Xét nghiệm - CDC); Bình Dương (CDC; TTYT thành phố Thuận An; TTYT huyện Dầu Tiếng; TTYT huyện Bến Cát; TTYT huyện Phú Giáo); Cần Thơ (CDC, Trung tâm Ứng dụng tiến bộ KHCN)…phát sinh tình trạng mượn, mua vật tư, kit test, sinh phẩm xét nghiệm từ các nhà cung cấp với nhiều hình thức khác nhau như có hoặc không có văn bản thỏa thuận, có hoặc không có hợp đồng, đơn giá, phương án hoàn trả…, hoặc thiếu thông tin chi tiết chủ yếu chỉ có biên bản bàn giao với tổng giá trị hàng hóa mượn theo hợp đồng, thỏa thuận là gần 1.062 tỷ đồng.
KTNN cũng cho biết, ngày 08/4/2022 và ngày 27/4/2022, cơ quan này đã chuyển danh sách các đơn vị, địa phương vay, mượn kit test có dấu hiệu bất thường sang Thanh tra Chính phủ để biết và lưu ý khi thực hiện thanh tra theo chuyên đề tại các bộ, ngành, địa phương.
Để nghị thanh tra rà soát và kiểm tra việc mua sắm kit xét nghiệm
Để chấn chỉnh công tác quản lý, sử dụng kit xét nghiệm, trang thiết bị, vật tư, thuốc, KTNN đề nghị Bộ Quốc phòng, Bộ Công an và các tỉnh, thành phố được kiểm toán chỉ đạo thanh tra rà soát và kiểm tra việc mua sắm kit xét nghiệm của CTy Việt Á tại các đơn vị trực thuộc để xử lý theo đúng hướng dẫn của Thanh tra Chính phủ tại Văn bản số 71/TTCP-KHTH ngày 14/01/2022 v/v thực hiện thanh tra việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, Kit xét nghiệm, vacxin, thuốc phòng, chống dịch Covid-19…; Cơ quan kiểm toán cũng đề nghị UBND tỉnh, thành phố chỉ đạo Sở Y tế, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, UBND các quận, huyện và các cơ sở y tế thực hiện kiểm tra, rà soát, làm rõ và xử lý theo quy định của pháp luật (nếu có sai phạm) đối với các trường hợp vay mượn sinh phẩm, kit test; thực hiện xét nghiệm cộng đồng bằng kit test nhanh kháng nguyên, test RT-PCR không tuân thủ hướng dẫn của Bộ Y tế, Kế hoạch của UBND tỉnh.