Trước đó, Báo PLVN nhận được đơn kiến nghị của 68 nhà khoa học phản ánh về việc hiện trạng tầng 1 căn nhà số 16 phố Phan Huy Chú đang bị sử dụng trái với nội dung di chúc của GS Trần Huy Liệu.
Đơn cho rằng, căn nhà số 16 Phan Huy Chú nguyên là biệt thự 2 tầng thuộc sở hữu nhà nước với diện tích khuôn viên đất 381m2, diện tích nhà 264m2.
Từ trước 1960, căn nhà do Ủy ban Khoa học Xã hội Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm) quản lý sử dụng. Viện Hàn lâm sau đó giao phần diện tích chính của căn nhà cho gia đình GS Trần Huy Liệu dùng làm nơi ở và làm việc; phần diện tích phụ bố trí 3 gia đình cán bộ của cơ quan làm nơi cư trú.
Đến năm 1969, GS Trần Huy Liệu mất. Theo nhà sử học Lê Văn Lan, trước khi mất, GS Liệu để lại di chúc nội dung để lại 31,4m2 tại tầng 1 căn nhà làm “Nhà sách Trần Huy Liệu” lưu giữ những tài liệu, ghi chép, kết quả nghiên cứu của ông. Di chúc này được công bố công khai cho gia đình và các học trò của GS Liệu được biết.
Ngày 31/3/1986, Viện Hàn lâm ký Hợp đồng thuê nhà ở số 651/HĐNC với cơ quan quản lý nhà là Xí nghiệp Quản lý nhà quận Hoàn Kiếm.
Năm 1994, Viện Hàn lâm có Quyết định 1517/KHXH giao Viện Sử học quản lý 2 phòng trước đây Viện Hàn lâm bố trí GS Liệu sử dụng.
Ngày 12/10/2006, Viện Hàn lâm tiếp tục có Văn bản 1068/CV đề nghị chuyển giao 5 hộ gia đình là cán bộ của Viện Hàn lâm đang sử dụng nhà tại 16 Phan Huy Chú cho cơ quan quản lý nhà của TP quản lý.
Ngày 21/11/2006, Công ty Quản lý & Phát triển nhà Hà Nội có Thông báo 6291/CTQL&PTN-QL hủy Hợp đồng thuê nhà 651/HĐNC ngày 31/3/1986 ký với Viện Hàn lâm và thực hiện ký hợp đồng thuê nhà ở cho các hộ thuê tại nhà 16.
Cũng trong thời gian này, nhà sử học Lê Văn Lan cùng 67 nhà khoa học khác nhận thấy di chúc của GS Liệu không được thực hiện, ý nguyện của người quá cố không được hoàn thành nên đã có đơn kiến nghị gửi cơ quan chức năng.
Sau khi tiếp nhận đơn kiến nghị thu hồi diện tích nhà ở tại diện tích 31,4m2 tầng 1 nhà số 16 (hiện nay do một gia đình đang sử dụng), UBND TP đã tổ chức cuộc họp với Viện Hàn lâm và các đơn vị liên quan xem xét vụ việc và thống nhất chỉ đạo giải quyết bằng Thông báo 691/TB-UBND ngày 13/6/2019.
Thông báo nêu rõ: “Đề nghị Viện Hàn lâm có thông báo yêu cầu tổ chức, các nhân đang chiếm dụng trả lại nhà; nếu tổ chức cá nhân đó không chấp hành thì phối hợp Sở Xây dựng, UBND quận Hoàn Kiểm, UBND phường Phan Chu Trinh lập biên bản, hồ sơ vi phạm trong quản lý nhà thuộc sở hữu nhà nước để xử lý theo quy định pháp luật”.
“Giao UBND quận Hoàn Kiếm phối hợp cùng Viện Hàn lâm, Sở Xây dựng. Công ty TNHHMTV Quản lý & Phát triển nhà Hà Nội kiểm tra, lập hồ sơ, áp dụng biện pháp cưỡng chế hành chính để xử lý dứt điểm vi phạm về quản lý, sử dụng nhà thuộc sở hữu nhà nước tại địa chỉ nêu trên theo đúng quy định pháp luật”.
Tiếp đến, ngày 19/7/2019, UBND quận Hoàn Kiếm có Văn bản 1182/UBND-TNMT đề nghị Viện Hàn lâm có thông bảo yêu cầu tổ chức, các nhân đang chiếm dụng trả lại nhà. Trong quá trình thực hiện có khó khăn, vướng mắc, đề nghị Viện Hàn lâm phối hợp UBND quận Hoàn Kiếm giải quyết.
Liên quan sự việc, theo báo cáo của Viện Hàn lâm, trong các ngày 5, 15 và 16/7/2019, Viện đã có các buổi làm việc với người đang sử dụng nhà để thuyết phục tự nguyện trả lại diện tích đã chiếm dụng nhưng không có kết quả.
Ngày 14/10/2022, Sở Xây dựng đã có Văn bản 7451/SXD-QLN trả lời nhà sử học Lê Văn Lan đề nghị về việc cho gia đình cố Giáo sư - Viện sĩ Trần Huy Liệu được thuê diện tích 31,4m2 tầng 1 nhà số 16 Phan Huy Chủ để xây dựng nơi thờ cúng riêng, phòng đọc mang tên Trần Huy Liệu.
Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng, việc này là trái với ý nguyện, trái với di chúc của GS Trần Huy Liệu nên tiếp tục có đơn kiến nghị.
Trong đơn có nội dung: “Di chúc của GS Trần Huy Liệu đã có, nội dung rõ ràng, TP cũng đã có chỉ đạo cụ thể nhưng sao các cơ quan chức năng vẫn không quyết liệt xử lý, để sự việc kéo dài trong nhiều năm? Chúng tôi chỉ mong ý nguyện của GS Trần Huy Liệu được thực hiện, để người đã khuất được yên lòng, người sống không bị áy náy”.
Sau khi tiếp nhận đơn kiến nghị, PLVN đã có Công văn 171/CV-PLVN-BBĐ gửi Chủ tịch UBND TP Hà Nội đề nghị xác minh, giải quyết phản ánh của bạn đọc.
Theo ý kiến chỉ đạo của Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội tại Văn bản số 4158/VP-ĐT ngày 10/5/2023, Sở Xây dựng có Văn bản 2987/SXD-QLN gửi Báo PLVN.
Theo văn bản, Sở Xây dựng đã 2 lần có văn bản gửi Viện Hàn lâm đề nghị cho biết về quan điểm xử lý với diện tích 31,4m2 tại tầng 1 nhà số 16 Phan Huy Chú, nhưng đến nay chưa nhận được quan điểm của Viện. Do đó, Sở Xây dựng sẽ tổng hợp và báo cáo UBND TP sau khi nhận được kết quả việc thực hiện các Thông báo số 691/TB-UBND từ Viện Hàn lâm.